Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I PK 68/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 3 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący)
SSN Jerzy Kwaśniewski (sprawozdawca)
SSN Romualda Spyt
w sprawie z powództwa Joanny Z.
przeciwko Prokuraturze Okręgowej
o przywrócenie do pracy na poprzednie warunki pracy i płacy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 3 września 2010 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 18 grudnia 2009 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 18 grudnia 2009 r. Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację pozwanej
Prokuratury Okręgowej od wyroku Sądu Rejonowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych z dnia 20 października 2009 r. przywracającego powódkę Joannę Z.
do pracy na poprzednie warunki pracy i płacy. Sąd drugiej instancji podzielił
podstawę faktyczną oraz podstawę prawną zaskarżonego wyroku Sądu pierwszej
instancji.
Stan faktyczny sprawy był następujący. Powódka Joanna Z. z dniem 1 lipca
1996 r. na podstawie art. 10 ust. 1 b ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych została mianowana na stanowisko kierownika
sekretariatu Prokuratury Wojewódzkiej. W akcie mianowania ustalono wysokość
wynagrodzenia zasadniczego oraz wysokość dodatku funkcyjnego. W związku z
wejściem w życie z dniem 18 lipca 2008 r. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 30 czerwca 2008 r. w sprawie stanowisk i szczegółowych zasad
wynagradzania urzędników i innych pracowników sądów i prokuratury oraz
odbywania stażu urzędniczego (Dz.U. Nr 117, poz. 742; dalej: „rozporządzenie w
sprawie stanowisk”), porozumieniem stron z dnia 15 września 2008 r. pozwany
zmienił powódce treść stosunku pracy i zatrudnił ją na stanowisku starszego
inspektora Prokuratury Okręgowej. Jednocześnie powódce powierzono na czas
nieoznaczony pełnienie funkcji kierownika sekretariatu Prokuratury Okręgowej i
przyznano dodatek funkcyjny w oparciu o mnożnik 0, 7 odnoszony do najniższego
wynagrodzenia zasadniczego. W dniu 30 września 2008 r. na mocy porozumienia
stron dokonano kolejnej zmiany treści stosunku pracy, określając zatrudnienie
powódki na stanowisku referendarza. W dniu 27 lutego 2009 r. na podstawie § 4
ust. 3 a contrario rozporządzenia w sprawie stanowisk odwołano powódkę z dniem
28 lutego 2009 r. z pełnienia powierzonej funkcji kierownika sekretariatu
Prokuratury Okręgowej oraz cofnięto jej dodatek funkcyjny.
Sąd drugiej instancji ustalił, że powódka od 1 lipca 1996 r. jest pracownikiem
mianowanym na podstawie ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.). Ustawa o pracownikach
3
urzędów państwowych gwarantuje pracownikowi mianowanemu szczególną
ochronę przed rozwiązaniem stosunku pracy, jak również zmianę warunków
zatrudnienia ustalonych aktem mianowania. Przeniesienie powódki na inne
stanowisko niż określone w akcie mianowania, mogło nastąpić tylko na podstawie
ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Art. 10 tej ustawy enumeratywnie
wymienia kiedy, w jakich okolicznościach i na jaki okres można urzędnikowi
państwowemu powierzyć wykonywanie pracy innej niż określonej w akcie
mianowania, bądź przenieść go na inne stanowisko służbowe. Urzędnika
państwowego można przenieść na inne stanowisko w razie reorganizacji urzędu
(art. 10 ust. 1 a), bądź jeżeli jest to konieczne ze względu na szczególne potrzeby
urzędu z zachowaniem równorzędnego wynagrodzenia (art. 10 ust. 1 b). Sąd
drugiej instancji przyjął, że skoro w Prokuraturze nie nastąpiła reorganizacja
urzędu, to pozwany powinien wykazać przesłanki określone w art. 10 ust. 1 b –
szczególne potrzeby urzędu, które uzasadniałyby przeniesienie powódki na
stanowisko referendarza i pozbawienie jej prawa do dodatku funkcyjnego. Sąd
drugiej instancji podzielił stanowisko Sądu pierwszej instancji, że pozwany nie
przedstawił okoliczności i przyczyn, które wyczerpują pojęcie szczególnych potrzeb
urzędu w rozumieniu art. 10 ust. 1b ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Sąd drugiej instancji nie podzielił stanowiska pozwanego, że w 2008 r.
doszło do wzajemnego porozumienia pomiędzy stronami i modyfikacji stosunku
pracy powódki. Rozporządzenie z dnia 30 czerwca 2008 r. w sprawie stanowisk
zostało wydane na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o
pracownikach sądów i prokuratury (Dz.U. Nr 162, poz. 1125 ze zm.) i regulowało
kwestie związane z określeniem stanowisk, kwalifikacji pracowników, zasad
wynagradzania i odbywania stażu urzędniczego. Rozporządzenie to nie reguluje
kwestii przenoszenia urzędnika na inne stanowisko, ponieważ ta sfera nadal
podlega przepisom ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
Rozporządzenie wprowadziło inne nazewnictwo stanowisk w sądach i
prokuraturach.
Sąd drugiej instancji uznał, że „Porozumienie stron zmieniające treść umowy
o pracę” z 15 września 2008 r., zmienia umowę zawartą dnia 22 sierpnia 1986 r.,
gdy powódka była zatrudniona jako starszy referent w Prokuraturze Rejonowej.
4
Kolejne porozumienie z 30 września 2008 r. i propozycja pracy na stanowisku
referendarza dotyczy zmiany umowy o pracę zawartej w dniu 15 grudnia 1994 r. Z
dwóch porozumień zawartych w odstępie 2 tygodni wynika, że pozwany zmieniał
dwie różne umowy o pracę i trudno ustalić, jaka umowa tak naprawdę została
zmieniona w drodze porozumienia stron na podstawie rozporządzenia z 30 czerwca
2008 r. Zdaniem Sądu drugiej instancji nie doszło do zmiany w drodze
porozumienia stron warunków pracy ustalonych aktem mianowania z dnia 1 lipca
1996 r., ponieważ spisane między stronami porozumienia dotyczą umowy z dnia 22
sierpnia 1986 r. (§ 2 porozumień) a nie stanowiska kierownika sekretariatu.
Sąd drugiej instancji nie podzielił poglądu pozwanego, że rozporządzenie z
30 czerwca 2008 r. zmierzało do celowego rozdzielenia stanowisk i pełnionych
funkcji, co umożliwia prowadzenie elastyczniejszej polityki kadrowej. Wprawdzie § 4
ust. 3 rozporządzenia zawiera pojęcie powierzenia pełnienia funkcji, ale przepis ten
dotyczy załącznika nr 4 do rozporządzenia, a ten zawiera jedynie tabele mnożników
służących do ustalenia wysokości dodatku z tytułu zajmowanego stanowiska lub
pełnionej funkcji, przysługującego urzędnikom i innym pracownikom sądów i
prokuratury; § 4 ust. 3 rozporządzenia (wraz z załącznikiem Nr 4) nie stworzył
podstawy do zmiany stanowiska powódki przez wyodrębnienie funkcji kierownika
sekretariatu. Rozporządzenie jako akt prawny niższego rzędu, wydany na
podstawie delegacji ustawowej, nie może regulować treści stosunku pracy
mianowanego urzędnika państwowego. Ustawa z 18 grudnia 1998 r. o
pracownikach sądów i prokuratury (Dz.U. Nr 162 poz. 1125) na podstawie której
(art. 14 ust. 1) zostało wydane rozporządzenie ustalające prawa i obowiązki
urzędników w jednostkach prokuratury, w art. 18 stanowi, że w sprawach nie
uregulowanych ustawą stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych. Wobec tego jeżeli ustawa z 18
grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury nie zawiera przepisów
dotyczących zmiany warunków zatrudnienia urzędnika państwowego, zmiana taka
może nastąpić wyłącznie na podstawie art. 10 ust. 1 b ustawy z 1982 r., czyli w
przypadku szczególnych potrzeb urzędu, a tych pozwany nie wykazał.
Powyższy wyrok Sądu Okręgowego zaskarżyła w całości skargą kasacyjną
strona pozwana. Skargę oparto na obydwu podstawach (art. 3983
§ 1 pkt 1 i 2
5
k.p.c.). W ramach podstawy naruszenie przepisów prawa materialnego (art. 3983
§
1 pkt 1 k.p.c.) zarzucono:
niewłaściwe zastosowanie art. 10 ust. 1 b ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych (Dz.U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 ze zm.);
błędną wykładnię art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach
sądu i prokuratury (Dz.U. Nr 162, poz. 1125 ze zm.) w związku z § 4 ust. 3
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 czerwca 2008 r. w sprawie
stanowisk i szczegółowych zasad wynagradzania urzędników i innych pracowników
sądów i prokuratury oraz odbywania stażu urzędniczego (Dz.U. Nr 117, poz. 742)
przez przyjęcie, że pojęcie stanowisko występujące w tych przepisach obejmuje
jedynie określenie “pozycji w hierarchii urzędniczej” i nie odpowiada pojęciu
stanowiska w rozumieniu pozostałych przepisów prawa pracy, które swoim
zakresem dodatkowo obejmuje również pełnioną przez pracownika funkcję.
W ramach podstawy drugiej zarzucono nieważność postępowania z uwagi
na niedopuszczalność drogi sądowej na podstawie art. 379 pkt 1 k.p.c. w związku z
art. 38 § 1 i art. 39 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych stosowanymi odpowiednio na podstawie art. 18 ustawy z dnia 18
grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (Dz.U. Nr 162, poz. 1125 ze
zm.). W uzasadnieniu tej podstawy podniesiono, że niedopuszczalne było
rozpoznanie żądania powódki na drodze postępowania sądowego, ponieważ do
powódki jako mianowanego urzędnika prokuratury na podstawie art. 18 ustawy z
dnia 18 grudnia 1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury miały zastosowanie
przepisy art. 38 § 1 oraz art. 39 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach
urzędów państwowych. Skarżąca powołała się na postanowienie Kolegium
Kompetencyjnego przy Sądzie Najwyższym z dnia 3 kwietnia 1996 r., III PO 7/96 -
OSNP 1996/19/294. Z uzasadnienia powyższego postanowienia wynika, że
pracownikowi mianowanemu nie przysługiwała droga sądowa a jedynie droga
postępowania administracyjnego. Żądanie powódki sformułowane w pozwie i
podtrzymywane w toku całego postępowania dotyczyło uznania za bezskuteczne
przeniesienia na inne stanowisko, a więc swoim zakresem pokrywało się z
dyspozycją art. 38 § 1 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
6
państwowych, zgodnie z którym w sprawach przeniesienia mianowanego urzędnika
albo zlecenia mu wykonywania innej pracy, przeniesienia na niższe lub inne
stanowisko przysługuje droga postępowania administracyjnego a nie postępowania
sądowego. Taką koncepcję przyjęła również powódka odwołując się początkowo od
decyzji Prokuratora Okręgowego do Prokuratora Apelacyjnego (odwołanie z dnia 4
marca 2008 r.) a także Prokurator Apelacyjny stwierdzając w piśmie z dnia 29
kwietnia 2009 r. dopuszczalność wniesienia odwołania na podstawie art. 38 § 1
ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych.
Uzasadniając podstawę materialnoprawną skarżąca podniosła, że Sądy
obydwu instancji niewłaściwie zastosowały przepisy prawa materialnego uznając,
że pojęcie stanowiska występujące w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o
pracownikach sądów i prokuratury oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości
z dnia 30 czerwca 2008 r. w sprawie stanowisk nie jest tożsame z rodzajem pracy
wynikającym z umowy o pracę. W ocenie Sądów pojęcie stanowisko występujące w
tych przepisach nie odpowiada pojęciu stanowiska w rozumieniu pozostałych
przepisów prawa pracy, które swoim zakresem dodatkowo obejmuje również
pełnioną przez pracownika funkcję a w szczególności nie jest tożsame z pojęciem
stanowiska ujmowanego dla potrzeb określenia rodzaju pracy w umowie o pracę.
Zdaniem skarżącej przyjęcie takiej wykładni cytowanych przepisów tj. połączenie
na stałe stanowiska i pełnionej funkcji w jeden nierozerwalny węzeł prowadzi do
sytuacji, w której pracodawca taki jak sąd i prokuratura nie ma praktycznie
możliwości prowadzenia polityki kadrowej dającej gwarancje najlepszego
wykonywania obowiązków przez podległych pracowników. Taka interpretacja
powoduje, że skoro ktoś już zostanie pracownikiem funkcyjnym a jest pracownikiem
mianowanym, to jedyna możliwość wprowadzenia jakichkolwiek zmian na
niekorzyść takiego pracownika możliwa jest w oparciu o przepis art. 10 ust. 1 b
ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych – po
wykazaniu szczególnych potrzeb urzędu. Jednak zgodnie z orzecznictwem nie
będzie to możliwe ani z powodu utraty zaufania, ani nawet w przypadku negatywnej
oceny pracy mianowanego urzędnika państwowego. Taka interpretacja
dokonywana zwłaszcza w sytuacji pracowników pełniących określone funkcje w
sądach i prokuraturach w praktyce uniemożliwia dokonanie jakichkolwiek zmian w
7
zakresie osób funkcyjnych. Zdaniem strony pozwanej rozwiązania przyjęte w tym
rozporządzeniu zmierzały do celowego rozdzielenia stanowisk i pełnionych funkcji a
ich celem było umożliwienie prowadzenia elastyczniejszej polityki kadrowej.
Zapewniając pracownikom mianowanym ochronę trwałości stosunku pracy w
zakresie zajmowanego stanowiska i związanego z nim wynagrodzenia
rozporządzenie zapewnia jednocześnie możliwość pełnienia funkcji przez
najlepszych pracowników wynagradzanych za to wyższym o dodatek funkcyjny
wynagrodzeniem. Przyjęcie koncepcji zaprezentowanej przez Sądy obu instancji
prowadziłoby do niespotykanej w prawie pracy ochrony trwałości stosunku pracy
pracownika mianowanego zarówno w stosunku do innych pracowników sądów i
prokuratury (których stosunek pracy nie został nawiązany na podstawie
mianowania) ale również do prokuratorów, w przypadku których pełnienie funkcji
jest wyraźnie oddzielone od zajmowanego stanowiska i praktycznie w każdej chwili
prokurator może być funkcji pozbawiony. Powodowałoby to nierówne traktowanie
pracowników, którego nie uzasadniają żadne względy merytoryczne. Przy takiej
wykładni celowościowej tego rozporządzenia naturalną konsekwencją stają się
zmiany w zakresie stosunku pracy wprowadzone aneksami z dnia 15 i 30 września
2008 r. Powódka wyrażając zgodę na te zmiany zaakceptowała rozdzielenie
zajmowanego stanowiska i pełnionej funkcji. Stąd w dalszej konsekwencji
pozbawienie jej funkcji (a co za tym idzie dodatku funkcyjnego) nie musi się
odbywać w warunkach określonych w art. 10 ust. 1 b ustawy o urzędnikach
państwowych.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną powódka wniosła o odrzucenie skargi
oraz o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki zwrotu kosztów
postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm
przepisanych.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Bezzasadny jest zarzut nieważności postępowania, która miałaby wynikać z
rozpoznania sprawy w obu instancjach przez sąd powszechny, chociaż – według
poglądu skarżącego – dla dochodzenia uznania za bezskuteczne przeniesienia na
8
inne stanowisko powódki jako mianowanego urzędnika prokuratury wyłącznie
właściwa jest droga postępowania administracyjnego z możliwością skierowania
sprawy do sądu administracyjnego.
Przedstawionego w skardze poglądu nie uzasadniają powołane przepisy art.
38 § 1 i art. 39 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów
państwowych.
Sprawy o roszczenia ze stosunku pracy – niezależnie od podstawy jego
nawiązania należą do sądów pracy. Wynika to z art. 242 § 1 i art. 262 § 1 k.p. oraz
art. 476 § 1 pkt 1 k.p.c. Zasady właściwości sądów pracy w sprawach dotyczących
roszczeń pracownika ze stosunku pracy nie przełamują przepisy szczególne
dotyczące stosunku pracy mianowanych urzędników prokuratury. Nie ma w tym
zakresie odmiennej regulacji ani w ustawie z dnia 18 grudnia 1998 r. o
pracownikach sądów i prokuratury (Dz.U. Nr 162, poz. 1125 ze zm.), ani w
podlegającej odpowiedniemu stosowaniu na podstawie art. 18 tej ustawy – ustawie
z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, co oznacza, że
stosunki pracy z mianowania w takim zakresie, w jakim nie są unormowane
przepisami szczególnymi, podlegają unormowaniu kodeksowemu o trybie
rozstrzygania sporów ze stosunku pracy (por. art. 5 k.p.)
W związku z argumentacją skargi należy zauważyć, że wskazane w niej
przepisy o pracownikach urzędów państwowych nie mogą stanowić podstawy do
odstąpienia od kodeksowej zasady, bo ani w art. 38, ani tym bardziej w art. 39 tej
ustawy nie ma unormowania wyłączającego „drogę” sądów pracy. Stosownie do
tego ostatniego przepisu „spory o roszczenia ze stosunku pracy urzędników
państwowych rozpatrywane są w trybie określonym w Kodeksie pracy”. Jest tu
zatem potwierdzona kodeksowa zasada podlegania stosunków pracy ochronie
przed sądami pracy. Także w art. 38 ustawy o pracownikach urzędów państwowych
nie ma szczególnej regulacji ustanawiającej właściwości sądów administracyjnych
Takiego ustanowienia szczególnej właściwości sądów administracyjnych, zamiast
przewidzianej w systemie prawa właściwości sądów powszechnych, w żadnym
razie nie można wprowadzać wyłącznie z zawartego w art. 38 ustawy uregulowania
ustanawiającego możliwość odwołania się urzędnika do kierownika organu
nadrzędnego nad urzędem, w którym jest zatrudniony. Możliwość przeprowadzenia
9
takiego postępowania nie odnosi się do trybu ochrony sądowej, o której natomiast
jednoznacznie stanowi się w powołanym wyżej art. 39 ustawy.
Skarżący bezzasadnie powołuje się na postanowienie Kolegium
Kompetencyjnego przy Sądzie Najwyższym z dnia 3 kwietnia 1996 r., III PO 7/96,
nie zauważając zmiany art. 38 ustawy o pracownikach urzędów państwowych
wynikającej ze skreślenia ustępu drugiego tego przepisu określającego właściwość
sądu administracyjnego. Skreślenie tego szczególnego określenia drogi sądu
administracyjnego (art. 111 pkt 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. przepisy
wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę -
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. Nr 153, poz. 1271)
przy zachowaniu zasady określonej w art. 39 ustawy, nie może oznaczać niczego
innego jak to, że także sprawy urzędników państwowych mianowanych, o których
mowa w art. 38 ustawy o pracownikach urzędów państwowych poddane są kognicji
powszechnego sądu pracy (por. w tym zakresie jednoznaczną wypowiedź
Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażoną w wyroku z dnia 11 kwietnia 2007 r.
I OSK 924/06, LEX nr 362447).
Za usprawiedliwioną uznał natomiast Sąd Najwyższy pierwszą podstawę
skargi kasacyjnej. Budzi zastrzeżenia ustalenie zaskarżonego wyroku, że powódka
uzyskała – aktem mianowania z 1 lipca 1996 r. – stanowisko kierownika
sekretariatu Prokuratury Wojewódzkiej i że stanowisko pracy tak określone
podlegało pełnej ochronie w trybie przewidzianym w art. 10 ust. 1b ustawy z dnia
16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych.
Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynika, że akt mianowania powódki z
1 lipca 1996 r. poprzedzała umowa o pracę z dnia 22 sierpnia 1986 r. i że do tej
umowy zmienionej umową z 15 grudnia 1994 r. – a nie do aktu mianowania –
nawiązywały porozumienia stron zawarte w dniach 15 i 30 września 2008 r.
Wskazane porozumienia stron – według dokonanych ustaleń – aktualizują na
zasadzie właśnie porozumienia stron (a nie jednostronnych czynności organu
realizującego kompetencję mianowania) stanowisko pracy powódki i pełnioną przez
nią funkcję. Ponadto Sąd ocenił to porozumienie jako dotyczące umowy z dnia 22
sierpnia 1986 r.
10
Jednakże, jeśli powódka zatrudniona jest na podstawie umowy o pracę
zawartej w 1986 r. i ta umowa o pracę jest „żywym” źródłem zatrudnienia bo
poddawanym aktualizacji i zmianom we wrześniu 2008 r., to nie jest odpowiednio
konsekwentna, a w każdym razie niedostatecznie wyjaśniona ocena Sądu, iż
wszystkie istotne kwestie dotyczące warunków pracy powódki (stanowiska i funkcji)
wynikają wyłącznie z aktu mianowania z roku 1996.
Oprócz wskazanej niespójności zasadniczej oceny Sądu drugiej instancji w
stosunku do faktów nazbyt ogólnie przez ten Sąd ujętych, co uniemożliwia
rzeczową weryfikację tej oceny, należy mieć na względzie określony kontekst
prawny zatrudnienia pracowników prokuratury. Jeżeli przedmiotem oceny pozostaje
mianowanie jako źródło zatrudnienia w 1996 r., to ocena znaczenia tego aktu na tle
wcześniejszej umowy stron i późniejszych dwustronnych uzgodnień w formie
porozumień z września 2008 r. powinna także uwzględniać – czego w uzasadnieniu
wyroku nie ma – regulacje materialnoprawne, na których mianowanie mogłoby się
opierać. Z tego punktu widzenia należy zauważyć, że mianowania jako źródła
nawiązania stosunku pracy z urzędnikiem nie przewiduje ustawa z dnia 18 grudnia
1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury (por. art. 4 ust. 2 tej ustawy
stanowiący, że stosunek pracy z urzędnikiem nawiązuje się na podstawie umowy o
pracę na czas nieokreślony), ale – co dla rozważanego zagadnienia bardziej istotne
– mianowanie stało się już wcześniej zdeaktualizowaną formą zatrudnienia. Wynika
to z ustawy z dnia 2 grudnia 1994 r. o zmianie ustawy o pracownikach urzędów
państwowych (Dz.U. Nr 136, poz. 704 ze zm.), która skreśliła w ustawie z 16
września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych jej art. 4 stanowiący
źródłową podstawę nawiązywania stosunków pracy z urzędnikami państwowymi
(innymi pracownikami określonymi w przewidzianym rozporządzeniu
wykonawczym) aktami mianowania. Ustanawiając w art. 2 zasadę umownych
stosunków pracy – ustawa zmieniająca z dnia 2 grudnia 1994 r. zapewniała jedynie
określony zakres ochrony już istniejącym (nawiązanym przed wejściem w życie)
stosunkom pracy na podstawie mianowania (art. 2 ust. 3). Na podobnej zasadzie
oparta jest ochrona stosunków pracy nawiązanych przed wejściem w życie ustawy
na podstawie mianowania według art. 22 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o
pracownikach sądów i prokuratury.
11
Powyższe regulacje nowelizowanej ustawy z 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych oraz ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o
pracownikach sądów i prokuratury wskazują na to, że stosunki pracy tak
urzędników państwowych jak i urzędników prokuratury nawiązywane są na
podstawie umowy o pracę, natomiast dawniej (przed regulacjami określającymi
zasadę umowy o pracę) zawarte stosunki pracy na podstawie mianowania są
zachowywane („pozostają w mocy”) i „mogą być zmieniane i rozwiązywane na
zasadach określonych w ustawie pracownikach urzędów państwowych”. Wynika
stąd, że owe dawniej zawarte, a obecnie „pozostawione w mocy” stosunki pracy
zawarte na podstawie mianowania podlegają zasadniczo przepisom przewidzianym
dla stosunków pracy urzędników prokuratury, a tylko w określonym zakresie (co do
zmiany i rozwiązywania) podlegają zasadom określonym w ustawie o pracownikach
urzędów państwowych. Istotne jest określenie sensu prawnego tej regulacji, który
polega na zapewnieniu pracownikom mianowanym zachowania określonych zasad
stabilizacji. Funkcjonalne znaczenie tej regulacji odnosi się zatem do zapewnienia
“dawnym” pracownikom ochrony praw nabytych. Mając to na uwadze nie powinno
się jednak pomijać wskazanych wyżej pozostałych aspektów regulacji. Nie
należałoby w szczególności uważać, że z ochroną praw nabytych pozostawałyby w
niedopuszczalnej kolizji zmiany stosunku pracy (np. w zakresie określania
stanowiska pracy i funkcji) na podstawie oświadczeń woli, w tym oświadczenia woli
zainteresowanego pracownika, zwłaszcza jeżeli dotyczą one nowych regulacji
prawnych w sprawie stanowisk urzędników prokuratury (por. rozporządzenie
Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 czerwca 2008 r. – Dz.U. Nr 117, poz. 742).
Z uwzględnieniem przedstawionych wyżej okoliczności zachodzi potrzeba
zbadania i wyjaśnienia – czy i w jakim zakresie, a jeżeli tak, to dlaczego – pomimo
ukształtowania stanowiska pracy i powierzonej powódce funkcji – zgodnie
z przepisami rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 czerwca
2008 r. oraz na podstawie porozumienia stron, powódka nadal zachowała
prawo do ochrony stanowiska pracy ustalonego w akcie z 1 lipca 1996 r. na
zasadach określonych w art. 10 ust. 1b ustawy z dnia 16 września 1982 r. o
pracownikach urzędów państwowych w związku z art. 22 ustawy z dnia 18 grudnia
1998 r. o pracownikach sądów i prokuratury.
12
Z powyższych przyczyn, Sąd Najwyższy uznał, że zasadny okazał się
wniosek skargi kasacyjnej o uchylenie zaskarżonego wyroku w celu ponownego
rozpoznania sprawy przez Sąd drugiej instancji (art. 39815
§ 1 k.p.c.).