Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II CZ 77/10
POSTANOWIENIE
Dnia 8 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Pietrzkowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Marian Kocon
w sprawie z powództwa S. M., B. N. oraz S. N.
przeciwko Gminie T.
o zobowiązanie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 8 września 2010 r.,
zażaleń powodów
na postanowienie Sądu Apelacyjnego z dnia 12 kwietnia 2010 r., sygn. akt I ACa (…),
oddala zażalenia powodów.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 12 kwietnia 2010 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek
powodów S. M., B. N. i S. N. o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o doręczenie
odpisu wyroku tego Sądu z dnia 15 grudnia 2009 r. wraz z uzasadnieniem oraz odrzucił
wniosek o doręczenie odpisu powołanego wyroku wraz z uzasadnieniem.
Sąd Apelacyjny ustalił, że termin do złożenie wniosku o sporządzenie
uzasadnienia i doręczenie wyroku z uzasadnieniem upłynął w dniu 22 grudnia 2009 r.,
zaś powodowie złożyli go dopiero 12 marca 2010 r., w uzupełnieniu uprzednio
złożonego w dniu 29 stycznia 2010 r. wniosku o przywrócenie terminu do dokonania
wyżej określonej czynności procesowej. Powodowie wniosek o przywrócenie terminu
2
uzasadniali twierdzeniem, że są ludźmi dobiegającymi 80 lat, chorymi, bez
wykształcenia i że nie stać ich na wynajęcie prawnika, oraz tym, że ze względu na
ułomność i niewiedzę nie złożyli tego wniosku w terminie, o fakcie wydania wyroku
dowiedzieli się zaś w dniu 26 stycznia 2010 r. w rozmowie z burmistrzem Gminy T. Sąd
Apelacyjny uznał jednak, że powodowie nie byli i nie są nieporadni, a ich bierne
zachowanie w okresie biegu terminu i brak zainteresowania efektem rozprawy
apelacyjnej, przy braku obiektywnych przyczyn uniemożliwiających dochowanie terminu,
czyni ich wniosek o przywrócenie terminu bezzasadnym i podlegającym oddaleniu. Tym
samym, wniosek powodów o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku i jako
wniesiony z uchybieniem terminu podlegał odrzuceniu.
Powodowie zaskarżyli powyższe postanowienie w zakresie odrzucenia wniosku o
doręczenie odpisu wyroku wraz uzasadnieniem, wnosząc o jego uchylenie.
Jednocześnie zgłosili wnioski o uchylenie postanowienia w przedmiocie oddalenia
wniosku o przywrócenie terminu. W tożsamych zażaleniach powodowie podnieśli, że nie
zostali wezwani do uzupełnienia wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o
doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem złożonego w dniu 29 stycznia 2010 r., czym
Sąd Apelacyjny naruszył normę wynikającą z art. 169 § 3 w związku z art. 130 § 1 k.p.c.
Zarzucili też naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną analizę zebranego w sprawie
materiału dowodowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Powodowie sformułowali szereg zarzutów, z których tylko jeden może częściowo
zostać uznany za zasadny. Powodowie złożyli bowiem wniosek o sporządzenie
uzasadnienia wyroku i doręczenie odpisu tego wyroku wraz z uzasadnieniem wcześniej
niż ustalił to Sąd Apelacyjny, tj. nie 12 marca 2010 r., a 26 lutego 2010 r. [data stempla
pocztowego – k. (…)] w piśmie datowanym na 23 lutego 2010 r. [k. (…)]. Okoliczność ta
nie ma jednak znaczenia dla rozpoznania zażalenia na postanowienie Sądu
Apelacyjnego, ponieważ i tak wniosek ten został złożony po upływie przysługującego
powodom ustawowego terminu.
Nie jest zrozumiały zarzut dotyczący braku możliwości uzyskania informacji o
przysługujących powodom uprawnieniach drogą telefoniczną. Zgodnie z art. 327 § 1
k.p.c., stronie działającej bez tzw. pełnomocnika profesjonalnego, przewodniczący
składu orzekającego udzieli wskazówek co do sposobu i terminów wniesienia środka
zaskarżenia. Pouczenia takiego udziela, jeżeli strona była obecna przy ogłoszeniu
wyroku. Wyjątek od tej zasady zachodzi w przypadku, gdy strona działająca bez
3
pełnomocnika profesjonalnego była nieobecna przy ogłoszeniu wyroku na skutek
pozbawienia wolności; w takiej sytuacji sąd z urzędu w ciągu tygodnia od dnia
ogłoszenia wyroku doręcza odpis jego sentencji z pouczeniem o terminie i sposobie
wniesienia środka zaskarżenia (art. 327 § 2 k.p.c.). Takie okoliczności nie miały miejsca
w niniejszej sprawie, więc argumentacja powodów w tym zakresie jest bezzasadna.
Oczekiwanie zaś, że w każdej sytuacji tylko przewodniczący składu sędziowskiego ma
obowiązek udzielania stosownych pouczeń, jest pozbawione podstawy prawnej.
Pozostałe zarzuty związane są z oceną zasadności wniosku o przywrócenie
terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia i doręczenie odpisu wyroku
wraz z uzasadnieniem. Otóż na wniosek strony, zgłoszony w zażaleniu na
postanowienie o odrzuceniu wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie
odpisu wyroku z uzasadnieniem, postanowienie sądu drugiej instancji, odmawiające
przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej, może być skutecznie
kwestionowane w tym zażaleniu, jeżeli miało wpływ na rozstrzygnięcie zawarte w
zaskarżonym postanowieniu (zob.: postanowienie SN z dnia 14 kwietnia 2008 r., sygn.
akt II UZ 28/07, OSNP z 2009 r., nr 15-16, poz. 214). Powodowie taki wniosek zgłosili, a
oddalenie wniosku o przywrócenie terminu miało bezpośredni wpływ na rozstrzygnięcie
w przedmiocie odrzucenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie
odpisu tego wyroku wraz z uzasadnieniem. Zgodnie z orzecznictwem Sądu
Najwyższego na stronie zobowiązanej do dokonania czynności procesowej ciąży
obowiązek zachowania należytej staranności, której miernikiem jest obiektywnie
oceniana staranność, jakiej można wymagać od strony właściwie dbającej o swoje
interesy procesowe, natomiast uchybienie w tym względzie, spowodowane nawet lekkim
niedbalstwem, narusza obiektywny miernik staranności i stanowi podstawę do oddalenia
wniosku o przywrócenie terminu, skoro nawet lekkie niedbalstwo świadczy o
zawinionym niedokonaniu czynności w terminie (art. 168 § 1 k.p.c.) (postanowienie z
dnia 23 listopada 2005 r., sygn. akt II CZ 103/05, nie publ.; zob. także: postanowienie
SN z dnia 26 kwietnia 2007 r., sygn. akt III CZ 22/07, nie publ.). Co więcej, instytucja
przywrócenia terminu na dokonanie czynności procesowej (art. 168 § 1 k.p.c.) nie może
być interpretowana w sposób rozszerzający, ponieważ zasadą jest, że czynności
procesowe powinny być dokonywane w terminie (postanowienie z dnia 5 maja 2009 r.,
sygn. akt I UO 3/08, nie publ.). W niniejszej sprawie Sąd Apelacyjny zasadnie dostrzegł
kontrast pomiędzy wykazywaną do wydania wyroku z dnia 15 grudnia 2009 r.
aktywnością procesową powodów, a całkowitym brakiem zainteresowania się sprawą po
4
wydaniu wyroku. Okoliczność, że w dniu rozprawy apelacyjnej (15 grudnia 2009 r.)
powodowie nie mogli być na niej obecni z powodu złego stanu zdrowia powódki S. M. i
sprawowania nad nią opieki nie zwalnia powodów z należytej staranności, zwłaszcza, że
stan zdrowia powódki – zgodnie z wyjaśnieniami złożonymi przez powódkę B. N. na
rozprawie w dniu 12 kwietnia 2010 r. – w kolejnych dniach był już lepszy [k. (…)].
Pierwsze pismo do Sądu Apelacyjnego powodowie skierowali dopiero po upływie około
półtora miesiąca od daty wydania wyroku przez ten Sąd, co wyraźnie wskazuje na brak
obiektywnie ocenianej staranności. Tym samym decyduje o występowaniu winy w
uchybieniu terminowi po stronie powodów oraz o prawidłowej ocenie przeprowadzonej
przez sąd II instancji.
Powyższa ocena zasadności oddalenia wniosku powodów o przywrócenie
terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i doręczenie odpisu
tego wyroku wraz z uzasadnieniem skutkuje również uznaniem, iż rozstrzygnięcie Sądu
Apelacyjnego w przedmiocie odrzucenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku i
doręczenie odpisu tego wyroku wraz z uzasadnieniem jest prawidłowe, gdyż wniosek
ten został złożony z uchybieniem ustawowemu terminowi na dokonanie tej czynności
procesowej.
Wobec powyższego, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c., Sąd
Najwyższy orzekł jak w sentencji.