Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 25/10
POSTANOWIENIE
Dnia 14 września 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Iwulski (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska
SSN Andrzej Wróbel (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa T. S.
przeciwko P. – K. i M. K. Spółce Jawnej
o odszkodowanie i odprawę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 września 2010 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie zawarte w punkcie II wyroku Sądu
Okręgowego
z dnia 26 lutego 2010 r.,
1. uchyla zaskarżone postanowienie i znosi między stronami
koszty postępowania za obie instancje;
2. zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 30
(trzydzieści) zł tytułem zwrotu opłaty od zażalenia, odstępując
od obciążania powódki kosztami postępowania zażaleniowego w
pozostałym zakresie.
Uzasadnienie:
2
T. S. (powódka) domagała się odszkodowania w związku z niezgodnym z
prawem wypowiedzeniem umowy o pracę nakładczą w wysokości 3.378,00 zł. oraz
odprawy pieniężnej w związku z zaniechaniem lub ograniczeniem systemu pracy
nakładczej w wysokości 3.378,00 zł. Wniosła również o odstąpienie od obciążania
jej kosztami ewentualnego zastępstwa prawnego P. – K. i M. K. Spółki Jawnej
(pozwana).
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 8 października 2009 r. w pkt 1 oddalił
powództwo i zasądził w pkt 2 na rzecz pozwanej kwotę 450 zł tytułem kosztów
procesu (zastępstwa procesowego); w pkt 3 nie obciążył powódki pozostałymi
kosztami postępowania-wydatkami.
O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. i rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielone] przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2002 r.. Nr
363. poz. 1349 z późn. zm., dalej jako rozporządzenie).
W ocenie Sądu, na koszty w niniejszej sprawie składa się wynagrodzenie
radcy prawnego:
- 900,00 zł. tytułem odszkodowania i odprawy pieniężnej stosownie do § 11
ust. 3 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 4 (wynagrodzenie za pracę lub odszkodowanie inne niż
wymienione w pkt 4 - 75% stawki obliczonej na podstawie § 6 od wartości
wynagrodzenia lub odszkodowania będącego przedmiotem sprawy), przy czym
wartość przedmiotu sporu wynosiła 6.756,00 zł.
Sąd zważył, że art. 102 k.p.c. stanowiąc, iż w wypadkach szczególnie
uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów
albo me obciążać jej w ogolę kosztami, urzeczywistnia zasadę słuszności i jako
wyjątkowy stanowiący wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu —
me podlega wykładni rozszerzającej. Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadków
szczególnie uzasadnionych," toteż ich kwalifikacja należy do sądu, który —
uwzględniając całokształt okoliczności konkretnej sprawy — powinien kierować się
własnym poczuciem sprawiedliwości.
3
Sąd uznał, iż w niniejszej sprawie zachodzi szczególny przypadek
uzasadniający zasądzenie od strony przegrywającej sprawę jedynie połowę
kosztów procesu. Sąd miał bowiem na uwadze po pierwsze okoliczność, iż
powódka mogła być subiektywnie przekonana o słuszności swego żądania, a nadto
że jej dochód wynosi obecnie 670,00 zł.
Mając na uwadze powyższe, Sąd zasądził od powódki na rzecz strony
pozwanej kwotę 450,00 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu - kosztów zastępstwa
prawnego, o czym orzekł w punkcie 2 wyroku. W konsekwencji tego nie obciążył
powódki kosztami postępowania w pozostałym zakresie - wydatkami, o czym orzekł
w punkcie 3 wyroku.
Z wyrokiem nie zgodziła się powódka zaskarżając go apelacją w pkcie 1 w
części dotyczącej oddalenia powództwa o zasadzenie odprawy, oraz w pkcie 2 w
całości zaskarżając zażaleniem rozstrzygnięcie o zasądzeniu na przecz pozwanego
kwoty 450 zł tytułem kosztów postępowania.
W zażaleniu powódka zarzuciła naruszenie prawa procesowego, tj. art. 102
k.p.c. poprzez nie zastosowanie wobec niej w pełnym zakresie tego przepisu oraz §
l1 ust 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w
sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztem pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu poprzez przyjęcie, że wynagrodzenie pełnomocnika
pozwanego wobec oddalenia żądanie odszkodowania za rozwiązanie stosunku
pracy wynosi 450 zł zamiast 60 zł. Wniosła o zmianę zaskarżonego zażaleniem
rozstrzygnięcia poprzez odstąpienie od obciążenie kosztami postępowania.
Sąd Okręgowy 2008 r. wyrokiem z dnia 26 lutego 2010 r. zmienił zaskarżony
wyrok w części, tj. w pkt 1 i 2 w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz
powódki kwotę 3.378,00 zł tytułem odprawy (pkt 1) i zasądził od pozwanej na rzecz
powódki kwotę 705,00 zł tytułem kosztów postępowania za obie instancje (pkt 2).
Odnosząc się do zażalenia powódki Sąd stwierdził, że dotyczy ono pktu 2
wyroku wobec tego bez znaczenia w tych okolicznościach są zarzuty odnoszące
się w istocie nie do wynagrodzenia za roszczenie o odprawę tylko za
odszkodowanie. Roszczenie o odszkodowanie zostało oddalone /pkt 1 wyroku/ a
powódka /pkt 3 wyroku/ zwolniona została od kosztów postępowania co oznacza,
4
że w tym i kosztów wynagrodzenia pełnomocnika. To rozstrzygnięcie Sądu
pierwszej instancji uprawomocniło się, stad też nie podlega ocenie w ramach
postępowania apelacyjnego. Przedmiotem apelacji i zażalenia jest roszczenie o
odprawę i koszty procesu z tym związane, w tym wynagrodzenie radcy prawnego
wywołane tym postępowaniem.
Na koszty w niniejszej sprawie zgodnie z zasadą wyrażoną art. 98 k.p.c. za
obie instancje składają się: wynagrodzenie radcy prawnego - 450,00 zł. stosownie
do § 5 i § 11 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 6 pkt 4 (75% stawki) oraz § 12 ust l pkt 1, tj. 225
zł za II instancję. Nadto opłata apelacji 30 zł, łącznie 705zł., o czym orzeczono jak
w pkcie 2 wyroku
Pozwana zaskarżyła zażaleniem powyższy wyrok Sądu drugiej instancji w
części dotyczącej pkt 2 w całości w przedmiocie rozstrzygnięcia o kosztach
postępowania zawartego w tym punkcie, zarzucając zaskarżonemu postanowieniu:
l. rażące naruszenie przepisu art. 98 § 3 oraz § 4 k.p.c., jak również § 5 i § 11 ust. 1
pkt. 2 w zw. z § 6 pkt. 4 oraz § 12 ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia
przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu, poprzez przyznanie powódce zwrotu wynagrodzenia
profesjonalnego pełnomocnika, mimo iż nie była ona reprezentowana przez radcę
prawnego, 2. rażące naruszenie przepisu art. 98 § 1 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c.
poprzez jego błędne zastosowanie, skutkujące brakiem uwzględnienia okoliczności,
że powódka przegrała proces w 50%, 3. w przypadku uznania, że powódkę
reprezentował radca prawny zarzuciła naruszenie przepisu art. 109 § 1 k.p.c.
poprzez orzeczenie o zwrocie kosztów procesu mimo braku stosownego wniosku
strony.
Mając na uwadze powyższe zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego
postanowienia poprzez wzajemne zniesienie postępowania i o zasądzenie od
powódki na rzecz pozwanej zwrotu kosztów postępowania wywołanego niniejszym
zażaleniem ewentualnie o uchylenie w całości zaskarżonego postanowienia i
umorzenie postępowania w tym zakresie i o zasądzenie od powódki na rzecz
pozwanej zwrotu kosztów postępowania wywołanego niniejszym zażaleniem.
5
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W rozpoznawanej sprawie jest niesporne, że Sąd drugiej instancji zasądził
od pozwanej na rzecz powódki koszty zastępstwa procesowego, na które składało
się między innymi wynagrodzenie radcy prawnego. Zdaniem pozwanej, powódka
nie była reprezentowana w procesie przez radcę prawnego, lecz przez syna, który
jest wprawdzie radca prawną, ale w niniejszym procesie nie występował jako
profesjonalny pełnomocnik, co oznacza, że zasądzenie od pozwanej na rzecz
powódki kosztów wynagrodzenia radcy prawnego naruszało art. 98 § 3 i § 4 k.p.c.
Pogląd ten jest trafny. Przede wszystkim, stanowisko Sądu drugiej instancji
nie respektuje konsekwencji wynikających z zawartego w art. 87 § 1 k.p.c.
rozróżnienia pełnomocników procesowych na pełnomocników będących radcami
prawnymi oraz pełnomocników pozostających ze stroną w określonym w tym
przepisie stosunku rodzinnym. W niniejszej sprawie jest bowiem bezsporne, że syn
powódki, P. S. nie został umocowany do reprezentowania powódki T. S. jako radca
prawny, lecz jako jej syn, co wynika wprost z treści pełnomocnictwa z dnia 17
stycznia 2009 r. (k 30 akt sądowych) oraz że wszystkie pisma procesowe składane
pełnomocnikowi pozwanej oraz wobec Sądu podpisywał wyłącznie imieniem i
nazwiskiem, nie posługując się w nich tytułem zawodowym radcy prawnego. Nie
ma zatem żadnych wątpliwości, że w niniejszym postępowaniu P. S. był
pełnomocnikiem swojej matki T.S. jako jej syn, nie zaś jako radca prawny.
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego, wyrażonym w postanowieniu z
dnia 16 listopada 2000 r. III CZ 91/00, które Sąd Najwyższy w składzie
rozpoznającym niniejszą sprawą w pełni podziela, wyodrębnienie wyżej
wymienionych kategorii pełnomocników powoduje, że przepisy dotyczące
pełnomocników będących adwokatami lub radcami prawnymi nie odnoszą się do
osób będących pełnomocnikami z racji pozostawania ze stroną w stosunku
rodzinnym. Jest tak, chociażby te osoby były zarazem adwokatami lub radcami
prawnymi. To bowiem, że pełnomocnik, o którym mowa w art. 87 § 1 in fine k.p.c.,
jest zarazem adwokatem lub radcą prawnym pozostaje zasadniczo bez wpływu na
jego pozycję prawną.
6
W rezultacie trafny jest zarzut naruszenia zaskarżonym postanowieniem art.
98 § 3 oraz § 4 k.p.c., ponieważ przepisy te, określające niezbędne koszty procesu
oraz odsyłające do przepisów odrębnych regulujących między innymi
wynagrodzenie radcy prawnego, nie mają zastosowania do niezbędnych kosztów
procesu prowadzonego przez pełnomocnika, który został umocowany do
prowadzenia procesu wyłącznie z racji tego, iż jest synem strony. Okoliczność, że
jest zarazem radcą prawnym nie ma znaczenia prawnego, bowiem o charakterze
pełnomocnictwa przesądza stosunek podstawowy, łączący pełnomocnika ze
stroną, jakim w tym wypadku był wyłącznie stosunek rodzinny matki i syna.
Ocena, która ze stron przegrała sprawę oraz w jakim stopniu, należy do
sądu. Dla dokonania tej oceny należy porównać roszczenia dochodzone z
ostatecznie uwzględnionymi, a nie porównanie wyniku postępowania w
poszczególnych instancjach (postanowienie Sądu Najwyższego z 12 sierpnia 1965
r. I CZ 80/65, OSNCP 1966 nr 3 poz. 47). W niniejszej sprawie powódka domagała
się odszkodowania w związku z niezgodnym z prawem wypowiedzeniem umowy o
pracę nakładczą w wysokości 3.378,00 zł. oraz odprawy pieniężnej w związku z
zaniechaniem lub ograniczeniem systemu pracy nakładczej w wysokości 3.378,00
zł. Roszczenie powódki o odszkodowanie zostało prawomocnie oddalone, a zatem
wygrała ona proces tylko w części dotyczącej roszczenia o odprawę pieniężną (pkt
1 zaskarżonego wyroku). Sąd drugiej instancji zasądzając wyłącznie na rzecz
powódki koszty postępowania naruszył przepis art. 98 § 1 k.p.c.
Biorąc powyższe pod rozwagę, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji
postanowienia.