Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 15 października 2010 r.
II PK 9/10
Podstawowym miejscem pracy nauczyciela zatrudnionego w dwóch
szkołach, którego oba stosunki pracy zostały rozwiązane tego samego dnia w
związku z przejściem na emeryturę, jest szkoła, w której nauczyciel jest wyżej
wynagradzany i tylko od tej szkoły przysługuje mu odprawa emerytalna (art. 87
ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, jednolity tekst:
Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.).
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 paź-
dziernika 2010 r. sprawy z powództwa Mariusza G. przeciwko Z. Centrum Doskona-
lenia Nauczycieli w S. o odprawę emerytalną, na skutek skargi kasacyjnej strony po-
zwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Szczecinie z dnia 4 września 2009 r. [...]
o d d a l i ł skargę.
U z a s a d n i e n i e
Pozwane Z. Centrum Doskonalenia Nauczycieli w S., w sprawie z powództwa
Mariusza G. o odprawę emerytalną, wniosło skargę kasacyjną od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Szczecinie z dnia 4 września
2009 r. [...]. Zaskarżonym wyrokiem oddalono jego apelację od wyroku Sądu Rejo-
nowego zasądzającego na rzecz powoda kwotę 10.068 zł z odsetkami tytułem spor-
nej odprawy.
Powód był zatrudniony w pozwanym Centrum w pełnym wymiaru czasu pracy
jako nauczyciel w okresie od 1 lipca 2007 r. do 30 września 2008 r. Powód był za-
trudniony jako nauczyciel - wychowawca także w placówce Opiekuńczo - Wycho-
wawczej „Pogotowie Opiekuńcze” w S. od 1983 r. do 30 września 2008 r., przy czym
2
pełen wymiar jego czasu pracy został ograniczony do połowy w okresie, gdy równo-
cześnie wykonywał pracę u strony pozwanej. Oba stosunki pracy zostały rozwiązane
tego samego dnia w związku z przejściem powoda na emeryturę. Pogotowie Opie-
kuńcze wypłaciło powodowi odprawę emerytalną w wysokości trzymiesięcznego wy-
nagrodzenia pobieranego w Pogotowiu za pracę w połowie wymiaru czasu. Pozwane
Centrum odmówiło powodowi wypłaty odprawy emerytalnej, gdyż odprawa ta zwią-
zana jest z podstawowym miejscem pracy nauczyciela, a tym miejscem dla niego
było Pogotowie Opiekuńcze, gdzie przepracował 25 lat.
W zaskarżonym wyroku Sąd Okręgowy uznał ustalenia faktyczne Sądu Rejo-
nowego za własne oraz co do zasady zgodził się z jego interpretacją art. 88 ust. 2
ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (jednolity tekst: Dz.U. z 2006 r.
Nr 97, poz. 674 ze zm.). Przyjął, iż użyty w tym przepisie zwrot według którego nau-
czycielowi „przyznaje się odprawę emerytalną w wysokości trzymiesięcznego wyna-
grodzenia ostatnio pobieranego w szkole będącej podstawowym miejscem jego
pracy” należy w rozpoznawanej sprawie rozumieć w ten sposób, że powodowi przy-
sługuje jedna odprawa, którą powinien wypłacić pracodawca zatrudniający go w peł-
nym wymiarze czasu pracy w dniu przejścia na emeryturę. Tym pracodawcą jest po-
zwane Centrum.
W skardze kasacyjnej pozwany zarzucił naruszenie art. 87 i art. 88 Karty Nau-
czyciela oraz art. 233 § 1 k.p.c., przez błędne przyjęcie, że praca u pozwanego była
podstawowym zatrudnieniem powoda i że odprawa emerytalna przysługuje powodo-
wi od pozwanego. Jego zdaniem podstawowym miejscem pracy powoda było Pogo-
towie Opiekuńcze, gdzie przepracował 25 lat i ten okres zatrudnienia był podstawą
uzyskania przez niego uprawnień emerytalnych na mocy art. 88 ust. 1 Karty Nauczy-
ciela.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga jest nieuzasadniona. Nie zostało w niej wskazane, na czym polega
naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., przy czym pozwany nie kwestionuje ustalonego przez
Sąd stanu faktycznego. Błędnie kieruje on zarzut naruszenia tego przepisu na ocenę
prawną bezspornie ustalonego stanu faktycznego, dotyczącą wykładni pojęcia pod-
stawowego miejsca pracy nauczyciela.
3
Także bezzasadne są zarzuty dotyczące naruszenia prawa materialnego, czyli
art. 87 i art. 88 Karty Nauczyciela. Odnoszący się do powoda art. 87 ust. 2 Karty Na-
uczyciela stanowi, że nauczycielowi spełniającemu warunki uprawniające do emery-
tury, renty z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskiego świadczenia kompen-
sacyjnego, którego stosunek pracy ustał w związku z przejściem na emeryturę, rentę
z tytułu niezdolności do pracy lub nauczycielskie świadczenie kompensacyjne, który
przepracował w szkole co najmniej 20 lat, przyznaje się odprawę w wysokości trzy-
miesięcznego wynagrodzenia ostatnio pobieranego w szkole będącej podstawowym
miejscem jego pracy. Z przepisu tego wynika wprost, że z tytułu pracy nauczyciel-
skiej powstaje prawo do jednej odprawy emerytalnej, niezależnie od liczby szkół za-
trudniających nauczyciela przechodzącego na emeryturę. Poza sporem jest także
określenie podmiotu zobowiązanego do wypłaty odprawy - jest nim szkoła będąca
podstawowym miejscem pracy nauczyciela. Sporne jest natomiast, czy dla nauczy-
ciela - zatrudnionego w dwóch szkołach w rozumieniu art. 3 pkt 2 Karty Nauczyciela
na czas nieokreślony - podstawowym miejscem pracy jest szkoła zatrudniająca go w
dniu przejścia na emeryturę w pełnym wymiarze czasu pracy (tu: strona pozwana),
czy też szkoła (Pogotowie Opiekuńcze), w której był zatrudniony znacznie dłużej (25
lat), przy czym wymiar jego zatrudnienia wynosił połowę czasu pracy tylko w ostatnim
okresie, to jest wtedy, gdy pracował także u strony pozwanej, a nadto ten okres za-
trudnienia był podstawą nabycia uprawnień emerytalnych.
Sąd Najwyższy podziela pogląd Sądów obu instancji, że ocena, która szkoła
jest podstawowym miejscem pracy nauczyciela, powinna być dokonywana według
stanu faktycznego z dnia przejścia nauczyciela na emeryturę. W tym zakresie słusz-
nie Sąd Okręgowy przyjął, że skoro u pozwanego powód pracował w tym dniu w peł-
nym wymiarze czasu pracy, a w Pogotowiu Opiekuńczym w połowie wymiaru, to
podstawowym miejscem pracy powoda jest strona pozwana. Kryterium wymiaru
czasu pracy jest w rozpoznawanej sprawie w pełni przydatne, gdyż znaczna różnica
w tym zakresie między obydwiema szkołami powoduje, że wynagrodzenie przysłu-
gujące od pozwanego było wyższe niż wynagrodzenie przysługujące od Pogotowia
Opiekuńczego. Zdaniem Sądu Najwyższego wysokość wynagrodzenia jest podsta-
wowym kryterium oceny, która ze szkół jest podstawowym miejscem pracy nauczy-
ciela. To kryterium pozwala na ustalenie tego miejsca pracy także wtedy, gdy w obu
szkołach wymiar czasu pracy jest taki sam. Przyjęcie kryterium wysokości wynagro-
dzenia jest zgodne z interesem nauczyciela uprawnionego do odprawy emerytalnej,
4
gdyż zapewnia mu wyższe świadczenie. Ma ono charakter obiektywny i jest łatwe w
zastosowaniu. Przemawia za nim także analogia z art. 87 ust. 4 Karty Nauczyciela,
według którego w razie zbiegu prawa do odprawy wymienionej w ust. 1 i 2, przysłu-
guje jedna odprawa - korzystniejsza. Przepis ten wprawdzie odnosi się wprost do
zbiegu prawa do dwóch odpraw emerytalnych przysługujących z tytułu odmiennych
stażów pracy nauczycielskiej, lecz może być uważany za przesłankę wskazującą na
sposób wyboru właściwego świadczenia według kryterium jego wysokości, korzyst-
niejszej dla nauczyciela.
Bezzasadny jest również argument pozwanego, że dlatego podstawowym
miejscem pracy powoda było Pogotowie Opiekuńcze, iż z tytułu tego zatrudnienia
uzyskał on prawo do emerytury na podstawie art. 88 ust. 1 Karty Nauczyciela. Rze-
czywiście, praca w Pogotowiu Opiekuńczym umożliwiła powodowi wcześniejsze
przejście na emeryturę, jednakże świadczy to tylko o jej podstawowym znaczeniu w
odniesieniu do prawa do emerytury, czyli świadczenia z ubezpieczenia społecznego.
Okresy wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym,
dla wcześniejszego uzyskania prawa do emerytury, mogą być jednak przerywane, a
praca może być wykonywana w różnych placówkach zatrudnienia. Natomiast odpra-
wa emerytalna jest świadczeniem ze stosunku pracy i przysługuje od tego pracodaw-
cy, który zatrudniał nauczyciela w dniu przejścia na emeryturę.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39814
k.p.c.
========================================