Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 190/10
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 3 grudnia 2010 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Henryk Gradzik (sprawozdawca) (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon
SSN Barbara Skoczkowska
przy udziale Prokuratora Prokuratury Generalnej Józefa Gemry
w sprawie Tomasza W.
uniewinnionego od popełnienia czynu z art. 107 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 3 grudnia 2010 r.
kasacji, wniesionych przez Prokuratora Okręgowego w S.
i Urząd Celny w S.
od wyroku Sądu Okręgowego w S.
z dnia 29 stycznia 2010 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w G.
z dnia 29 maja 2009 r.,
1. oddala obie kasacje;
2. kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża Skarb
Państwa.
2
U Z A S A D N I E N I E
Urząd Celny w S. oskarżył Tomasza W. o to, że: w okresie od dnia 14 marca
2007 r. do dnia 2 listopada 2007 r. jako prezes zarządu E. sp. z o.o. z siedzibą przy
ul. G. [...] w B., w punkcie gier na automatach mieszczącym się w sklepie przy ul.
K. [...] w G., wbrew przepisom ustawy o grach i zakładach wzajemnych, urządzał
gry o wygrane pieniężne na automacie elektromechanicznym losowym o nazwie
Club 2000 o nr fabrycznym [...] (o numerze rejestracyjnym [...]), tj. o czyn z art.
107 § 1 k.k.s.
Sąd Rejonowy w G. wyrokiem z dnia 29 maja 2009 r. uznał oskarżonego za
winnego popełnienia zarzuconego mu czynu i na podstawie art. 107 § 1 k.k.s.
wymierzył mu karę 50 stawek dziennych grzywny po 100 zł, a na mocy art. 30 § 5
k.k.s. orzekł przepadek wskazanego wyżej automatu.
Po rozpoznaniu apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego Sąd
Okręgowy w S., wyrokiem z dnia 29 stycznia 2010 r., zmienił zaskarżony wyrok w
ten sposób, że uniewinnił Tomasza W. od popełnienia zarzuconego mu czynu, a na
podstawie art. 15 § 4 k.k.s. przekazał automat Urzędowi Celnemu w S. do
odrębnego postępowania.
Prawomocny wyrok zaskarżyli kasacjami Prokurator Okręgowy w S. i Urząd
Celny w S.
Prokurator zarzucił w kasacji:
– mające wpływ na treść orzeczenia rażące naruszenie prawa tj. art. 2 ust. 2b
ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z
2004 r. Nr 4, poz. 27, z późn. zm.) poprzez wyrażenie błędnego poglądu
prawnego, iż grą na automacie o niskich wygranych jest gra, w której stawka
za udział przekracza równowartość ustawowego limitu, określonego na 0.07
euro;
3
– mające wpływ na treść orzeczenia rażące naruszenie prawa, tj. art. 4 § 2
k.k.s. w zw. z art. 107 § 1 k.k.s. polegające na wyrażeniu błędnego poglądu
prawnego, że istnienie znamienia umyślności o jakim mowa w art. 107 § 1
k.k.s. wyklucza uzyskanie przez podmiot urządzający grę na automacie o
niskich wygranych: pozytywnej opinii technicznej podmiotu wymienionego
w § 8 Rozporządzenia Ministra Finansów z 3 czerwca 2003 r. w sprawie
warunków urządzania gier i zakładów wzajemnych (Dz. U. z 2003 r., Nr
102, poz. 946 ze zm.), decyzji o rejestracji, zezwolenia na urządzanie i
prowadzenie działalności w zakresie gier na automatach o niskich
wygranych oraz niekwestionowanie prawidłowości działalności w trakcie
czynności organu szczególnego nadzoru podatkowego – w sytuacji, gdy
właściwości automatu umożliwiają urządzenie gry za stawkę przekraczającą
ustawowy limit, a jej opis prezentował informacje o takiej możliwości.
W kasacji Urzędu Celnego zarzucono:
1. rażące naruszenie prawa procesowego, które miało wpływ na treść wyroku a
mianowicie art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k., art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k.
oraz art. 437 § 2 k.p.k. poprzez dowolne uznanie, że kontynuowanie gry za 8
kredytów było dopuszczalne do czasu nowelizacji rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 3 czerwca 2003 r., w sprawie warunków urządzania gier i
zakładów wzajemnych, która to zmiana weszła w życie z dniem 21 marca
2009 r., poprzez uznanie, że podczas urzędowego sprawdzenia punktu
dokonanego przez pracowników szczególnego nadzoru podatkowego Urzędu
Celnego w S. dokonano gry próbnej oraz poprzez przyjęcie, że Tomasz W.
nie miał świadomości popełnienia czynu zabronionego,
2. rażące naruszenie przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na treść
wyroku, a mianowicie art. 2 ust. 2b ustawy o grach i zakładach wzajemnych
poprzez przyjęcie, iż zakaz kontynuacji gry, w której można podwyższać
4
stawkę pojawił się dopiero po zmianie rozporządzenia w sprawie warunków
urządzania gier i zakładów wzajemnych, która weszła w życie z dniem
21.03.2009 r. oraz poprzez przyjęcie, że wobec braku definicji ustawowej
(legalnej) pojęcia gry i stawki ich znaczenie stało się przedmiotem ustaleń
poczynionych pomiędzy Departamentem Gier Losowych i Zakładów
Wzajemnych MF a przedstawicielami upoważnionych jednostek
badawczych, a nie zostało ustalone w drodze dyrektyw interpretacyjnych.
W konkluzjach obu kasacji wnioskowano o uchylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w S. do ponownego rozpoznania w
postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Co do kasacji Prokuratora Okręgowego w S.
Zarzut obrazy prawa materialnego, tj. art. 2 ust. 2b ustawy z dnia 29 lipca
1992 r. o grach i zakładach wzajemnych jest nietrafny. Prawomocne
rozstrzygnięcie uniewinniające oskarżonego nie opiera się przecież na interpretacji
tego przepisu sugerowanej przez skarżącego, a sprzecznej z ustawową definicją gry
na automatach o niskich wygranych. Zdecydowało o nim to tylko, że Sąd
Okręgowy przyjął, iż nie ma podstaw do przypisania oskarżonemu znamion strony
podmiotowej zarzuconego przestępstwa, a więc ani zamiaru ewentualnego, ani tym
bardziej bezpośredniego, urządzenia gry na automacie o niskich wygranych wbrew
przepisom ustawy. Wskazał Sąd na całą wieloetapową procedurę administracyjną,
która doprowadziła do zarejestrowania urządzenia jako automatu o niskich
wygranych i tym samym do uzyskania przez oskarżonego uprawnienia do
wprowadzenia go do eksploatacji i użytkowania jako takiego. Podkreślił, że
oskarżony nie wpływał na przebieg tej procedury i na jej wynik. Dostrzegł, że
podstawowe znaczenie miało wydanie opinii technicznej przez Jednostkę Badającą
d/s Rejestracji Urządzeń Gier Liczbowych (zespół pracowników katedry
5
technologii maszyn Politechniki Łódzkiej), w której uznano przedmiotowe
urządzenie za automat o niskich wygranych. Przy opracowywaniu opinii nie
pominięto, że właściwości urządzenia umożliwiały grę za osiem kredytów po 0,25
zł, a więc przekraczającą ustawowy limit 0,07 euro, lecz tylko w warunkach
kontynuacji gry, a przy tym bez możliwości wypłaty wygranej przed przekazaniem
kwoty na dolny licznik. Sąd miał na uwadze, że według stosowanej w tym czasie
praktyki przez Jednostki Badające upoważnione przez Ministra Finansów,
umożliwienie przekraczania wartości maksymalnej stawki w wyniku kontynuacji
gry za uzyskane wygrane nie dyskwalifikowało urządzenia jako automatu o niskich
wygranych. Zmiana w tym względzie nastąpiła dopiero z dniem 21 marca 2009 r.,
tj. z wejściem w życie nowelizacji § 8 ust. 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 3 czerwca 2003 r. w sprawie warunków urządzania gier i
zakładów wzajemnych (Dz. U. 2009, Nr 36, poz. 280), w okresie zatem
późniejszym niż objęty oskarżeniem. Okoliczność ta, w przekonaniu Sądu drugiej
instancji, nie miała jednak znaczenia dla oceny stanu świadomości oskarżonego co
do tego, czy urządza grę na automacie o niskich wygranych, gdyż stosował się on
do ocen i decyzji wydanych w tej kwestii przez wskazane w przepisach prawa
podmioty.
Należy podkreślić, że w myśl § 10 ust. 2 wymienionego wyżej
Rozporządzenia poświadczenie rejestracji, które oskarżony uzyskał, stwierdzało
uprawnienie do wprowadzenia do użytkowania urządzenia jako automatu o niskich
wygranych. Decyzja administracyjna była w tym względzie miarodajna i wiążąca
w myśl unormowanych zasad urządzania gier na automatach. Słuszne są
poczynione przy tym uwagi w uzasadnieniu prawomocnego wyroku, że odmienne
ustalenia co do stanu świadomości oskarżonego zasadne byłyby wtedy, gdyby
dokumenty, na podstawie których zarejestrowano urządzenie jako automat o
niskich wygranych poświadczały nieprawdę, a on sam o tym wiedział. Nie ma
6
jednak żadnych podstaw do wysuwania takiego przypuszczenia. Nic też nie
wskazuje na to, by po wprowadzeniu automatu do eksploatacji oskarżony dokonał
jakichkolwiek zmian w jego konstrukcji wpływających na sposób gry.
Podsumowując należy stwierdzić, że orzekając o uniewinnieniu, Sąd
Okręgowy nie wyraził poglądu sprzecznego z ustawową definicją gry na automacie
o niskich wygranych i tym samym nie naruszył przepisu wskazanego w zarzucie.
Przyjął natomiast że oskarżony w dobrej wierze użytkował urządzenie jako
automat o niskich wygranych, bazując na badaniach technicznych i na decyzji
administracyjnej.
Drugi zarzut kasacji wyraża w istocie tę samą myśl, która dała asumpt do
sformułowania pierwszego zarzutu, lecz nawiązuje do ustawowego określenia
umyślności w popełnieniu czynu zabronionego, wytykając obrazę art. 4 § 2 k.k.s.
Zdaniem skarżącego, niezależnie od wyników urzędowego badania właściwości
technicznych automatu i prawnego zezwolenia na użytkowanie go jako automatu o
niskich wygranych, oskarżony miał świadomość, iż możliwa była na nim gra za
stawkę przewyższającą 0,07 euro. Oznaczałoby to, zdaniem skarżącego że była
podstawa do przypisania mu umyślności co do urządzenia gry na automacie wbrew
przepisom ustawy. Tak motywowany zarzut jest również niezasadny z tych samych
względów, które już wyżej przytoczono. Kwestia możliwości gry na
przedmiotowym automacie za zwielokrotnioną stawkę w wyniku kontynuacji gry
była przecież w polu widzenia osób urzędowo powołanych do określenia jego
właściwości. Jeśli w opinii technicznej uznano, że ta właściwość nie dyskwalifikuje
urządzenia jako automatu o niskich wygranych, to imputowanie oskarżonemu
świadomości jego użytkowania jako niezgodnego z ustawą oznaczałoby nałożenie
obowiązku ale i odpowiedzialności ponad wymóg ustawy, która oddała kwestię
technicznego, przy tym prawnie wiążącego zakwalifikowania urządzenia, osobom
w tym zakresie kompetentnym.
7
Co do kasacji Urzędu Celnego.
Skumulowano w niej zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego i
prawa materialnego, wynikającego z przyjęcia przez Sąd odwoławczy, że dopiero
po zmianie treści § 8 ust. 2 pkt 5 powołanego wyżej Rozporządzenia, trafna jest
taka wykładnia art. 2 ust. 2 b ustawy o grach i zakładach wzajemnych co do
maksymalnej stawki gry, która była podstawą oskarżenia. Zmiana ta, trzeba jednak
przypomnieć, adresowana była do Jednostek Badających i wyłączała z kategorii
automatów o niskich wygranych te urządzenia, na których możliwa była gra z
przekroczeniem wartości maksymalnej stawki w wyniku kontynuacji gry za
uzyskane wygrane.
Bezzasadność obu zarzutów jawi się jako oczywista. Rozmijają się one
bowiem z motywami rozstrzygnięcia uniewinniającego. Te, jak już wyżej
przytoczono, wskazywały na brak strony podmiotowej przestępstwa z art. 107 § 1
k.k.s. w zachowaniu oskarżonego, a więc świadomości, że urządza on grę na
automacie o niskich wygranych wbrew przepisom ustawy. W kasacji natomiast
wywodzi się, że zakwalifikowanie urządzenia do kategorii automatów o niskich
wygranych było nietrafne także w stanie prawnym sprzed nowelizacji przepisu
nakazującego Jednostkom Badającym ustalanie maksymalnej stawki w grze z
pominięciem ewentualności jej przekraczania w wyniku kontynuacji gry za
uzyskane wygrane. Zarzut kwestionuje więc metodę badawczą stosowaną przez
Jednostki Badające przed zmianą Rozporządzenia, a pomija to co niesporne w
sprawie, tj. że rezultat badań właściwości technicznych automatu był
rozstrzygający w dalszej procedurze administracyjnej co do dopuszczenia tego
urządzenia do eksploatacji. Wydanie ostatecznego zezwolenia na użytkowanie
poprzedzała jeszcze weryfikacja automatu na miejscu jego zainstalowania
dokonywana przez pracownika Urzędu Celnego. W tym wypadku nie wykazała ona
żadnych odstępstw od stanu stwierdzonego w opinii Jednostki Badającej. Czynność
8
ta kończyła procedurę udzielenia oskarżonemu uprawnienia do działalności w
zakresie gry na tym automacie. Zarzut, jakoby ustalenie o braku świadomości
oskarżonego co do użytkowania automatu innego niż „o niskich wygranych”
poczyniono z naruszeniem procedury karnej – pozostaje w sprzeczności z
bezspornymi co do tej kwestii okolicznościami.
W tym stanie rzeczy, wobec bezzasadności zarzutów zawartych w obu
kasacjach, Sąd Najwyższy zdecydował o ich oddaleniu. O kosztach sądowych
postępowania kasacyjnego orzeczono zgodnie z art. 636 § 1 w zw. z art. 518 k.p.k.