Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PZ 48/10
POSTANOWIENIE
Dnia 14 stycznia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Romualda Spyt
SSA Krzysztof Staryk (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa K. W.
przeciwko N.-L. Sp. z o.o.
o przywrócenie do pracy,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 stycznia 2011 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 19 lipca 2010 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 22 kwietnia 2010 r. przywrócił powoda K. W.
do pracy w pozwanej spółce z o.o. O. L. na poprzednich warunkach; nakazał
pobrać od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego kwotę 1.271 zł
tytułem opłaty od pozwu, od uiszczenia której powód pozostał zwolniony; nie
obciążając pozwanej pozostałymi kosztami postępowania.
Od powyższego wyroku apelację wniosła w dniu 9 czerwca 2010 r.
pozwana, zaskarżając wyrok w całości i domagając się „jego zmiany przez
2
uchylenie wyroku Sądu Rejonowego z dnia 22.04.2010 r. i oddalenie w całości
powództwa o przywrócenie do pracy, lub uchylenia zaskarżonego wyroku i
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji”. Wskazała też,
że 25 marca 2010 r. została w Sądzie zarejestrowana zmiana nazwy spółki na - „N.
L.” spółka z o.o.
Pozwana uiściła opłatę od apelacji w kwocie 30 zł. Sąd Rejonowy doręczył
odpis apelacji powodowi, a po otrzymaniu potwierdzenia odbioru odpisu apelacji
przez powoda przedstawił w dniu 28 czerwca 2010 r. akta sprawy wraz z apelacją
Sądowi Okręgowemu
Zarządzeniem z dnia 30 czerwca 2010 r. pełnomocnik pozwanej został
przez Przewodniczącego w Sądzie Okręgowym wezwany do uzupełnienia braków
apelacji wniesionej 9 czerwca 2010 r. przez oznaczenie wartości przedmiotu
zaskarżenia (art. 368 § 2 k.p.c.) pod rygorem jej odrzucenia. Wezwanie zostało
doręczone pełnomocnikowi skarżącej w dniu 8 lipca 2010 r. W piśmie
procesowym, nadanym na poczcie 14 lipca 2010 r., pełnomocnik pozwanej
oznaczył wartość przedmiotu sporu na kwotę 33.439 zł. Pismo to doręczono
sądowi w jednym egzemplarzu.
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 19 lipca 2010 r., odrzucił apelację
pozwanej N. – L. sp. z o.o.
Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 368 § 1 i 2 k.p.c. apelacja
powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a
ponadto w sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć wartość przedmiotu
zaskarżenia, natomiast uzupełnienie braków formalnych apelacji jest częściowo
uregulowane w art. 370 k.p.c. Przepis ten dotyczy odrzucenia apelacji, wobec
czego procedura uzupełnienia braków apelacji jest w nim określona
fragmentarycznie i dlatego, jeżeli uzupełnienie braków apelacji następuje w piśmie
procesowym, to ma zastosowanie art. 130 k.p.c. Sąd Okręgowy uznał, że w
sytuacji, gdy strona w piśmie procesowym uzupełniła brak wskazany w wezwaniu,
ale pismo dotknięte jest innym brakiem (złożenie pisma procesowego w jednym
egzemplarzu jest bowiem brakiem formalnym tego pisma) – dochodzi do
nieuzupełnienia braków apelacji. Zdaniem Sądu Okręgowego stronie należy
3
umożliwić uzupełnienie braku formalnego apelacji, ale nie powinno to prowadzić
do naruszenia funkcji dyscyplinującej. Inaczej mówiąc, strona powinna mieć
możliwość uzupełnienia braków apelacji tylko jeden raz. Jeżeli z niej nie
skorzystała w sposób odpowiedni, to powinna ponieść tego konsekwencje.
W ocenie Sądu Okręgowego także nieprawidłowe wykonanie wezwania do
uzupełnienia braków formalnych apelacji w postaci przysłania pisma procesowego
w jednym egzemplarzu uzasadniało konieczność odrzucenia apelacji na podstawie
art. 373 k.p.c.
Postanowienie Sądu Okręgowego zaskarżyła do Sądu Najwyższego w
całości zażaleniem „N. – L.” Sp. z o.o.– zarzucając mu naruszenie art. 373 k.p.c.
w zw. z art. 368 § 2 k.p.c., poprzez błędne zastosowanie. Wniosła o uchylenie
zaskarżonego postanowienia w całości i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu
do ponownego rozpoznania. Ponadto domagała się zasądzenia od powoda na
rzecz pozwanej kosztów procesu, z uwzględnieniem kosztów postępowania
odwoławczego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu zażalenia pozwana podniosła, iż w przedmiotowej sprawie
Sąd Okręgowy błędnie zastosował art. 373 k.p.c., albowiem brak, do którego
usunięcia strona została wezwana przez przewodniczącego w Sądzie Okręgowym,
nie był brakiem formalnym apelacji. Zgodnie bowiem z art. 368 § 2 k.p.c. jedynie w
sprawach o prawa majątkowe należy oznaczać wartość przedmiotu zaskarżenia, a
w ocenie skarżącej sprawa o przywrócenie do pracy dotyczy prawa
niemajątkowego. Skarżąca z ostrożności procesowej w przypadku
nieuwzględnienia powyższego zarzutu podniosła, iż wbrew stanowisku Sądu
Okręgowego art. 130 k.p.c. winien znaleźć zastosowanie w niniejszej sprawie, na
skutek czego mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste
niedokładności nie mogą stanowić przeszkody do nadania pismu biegu i
rozpoznania go we właściwym trybie. W przedmiotowej sprawie pozwana dokonała
określenia wartości przedmiotu zaskarżenia, lecz zostało ono dotknięte formalną
wadliwością w postaci braku jednego jej egzemplarza, co - w ocenie strony
pozwanej - nie powinno stanowić samodzielnej podstawy do odrzucenia środka
4
zaskarżenia, albowiem brak taki mógł być usunięty w toku dalszego postępowania,
tym samym nie stanowiło okoliczności uniemożliwiającej nadanie dalszego biegu
sprawie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie zasługuje na uwzględnienie z uwagi na treść drugiego zarzutu.
Pierwszy ze wskazanych w zażaleniu zarzutów nie jest zasadny. Sąd drugiej
instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym apelację, jeżeli ulegała ona odrzuceniu
przez sąd pierwszej instancji. Jeżeli dostrzeże braki, do których usunięcia strona
nie była wezwana, zażąda ich usunięcia. Obowiązek ten wynika z art. 373 k.p.c. W
toku kontroli wstępnej ocenia się apelację z punktu widzenia wymagań ustawowych
odnoszących się do terminu jej wniesienia, dopuszczalności oraz zachowania
wymagań formalnych, a więc również podania wartości przedmiotu zaskarżenia.
Jeżeli apelacja ulegała odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji, sąd drugiej
instancji odrzuca ją na posiedzeniu niejawnym.
Pozwana w apelacji od wyroku z dnia 22 kwietnia 2010 r. nie wskazała
wartości przedmiotu zaskarżenia. Sąd Rejonowy nie wzywał pozwanej do
uzupełnienia braków apelacji i przedstawił akta wraz z apelacją Sądowi
Okręgowemu. Przewodniczący w Sądzie Okręgowym wezwał pozwaną do
uzupełnienia braków apelacji przez wskazanie wartości przedmiotu zaskarżenia w
terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia apelacji.
Niesłuszny jest zarzut zawarty w zażaleniu, iż Sąd Okręgowy błędnie
zastosował art. 373 (zdanie drugie) k.p.c., albowiem brak, do którego usunięcia
strona została wezwana przez przewodniczącego w Sądzie Okręgowym nie był
brakiem formalnym apelacji z uwagi na niemajątkowy charakter prawa dotyczącego
przywrócenia do pracy.
Zgodnie z art. 368 § 2 k.p.c. w sprawach o prawa majątkowe należy oznaczyć
wartość przedmiotu zaskarżenia. Również w myśl art. 1261
§ 1 k.p.c. w każdym
piśmie należy podać wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu
zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy właściwość rzeczowa sądu, wysokość
opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sprawy nie jest
oznaczona kwota pieniężna.
5
Nie ma wprawdzie prawnej definicji sprawy o prawo majątkowe i
niemajątkowe, jednak taki ich charakter wynika z istoty samego dochodzonego
prawa. Dla odróżnienia sprawy o prawo majątkowe od sprawy o prawo
niemajątkowe znaczenie ma to, czy zgłoszone żądanie zmierza do realizacji prawa
lub uprawnienia mającego bezpośredni wpływ na uprawnienie majątkowe strony.
Sprawy dotyczące bytu stosunku pracy (nawiązania, ustalenia, przekształcenia,
rozwiązania, przywrócenia do pracy) mają charakter majątkowy, choć nie zawsze
dochodzone świadczenie ma charakter pieniężny. Roszczenie dotyczące
przywrócenia do pracy wiąże się bezpośrednio z osiąganiem wynagrodzenia za
pracę oraz innych świadczeń o charakterze majątkowym. Majątkowy aspekt tego
prawa wynika także z art. 231
k.p.c. ( podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w
postanowieniu z dnia 11. 04. 2008r. w sprawie I PZ 4/08 - OSNP 2009/15-16/204).
W sprawach dotyczących przywrócenia do pracy wymagane jest zatem
określenie wartości przedmiotu sporu i zaskarżenia. W przedmiotowej sprawie
pełnomocnik pozwanej nie wskazał w apelacji wartości przedmiotu zaskarżenia,
wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 368 § 2 k.p.c. Nieoznaczenie tej wartości
w apelacji zobligowało sąd do wezwania pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia
tego braku, stosownie do treści art. 373 k.p.c. W niniejszej sprawie dotyczącej
roszczenia przywrócenia do pracy kluczowe znaczenie ma wartość przedmiotu
zaskarżenia z uwagi na treść art. 35 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2010r. nr 90
poz. 594 ze zm.), który rodzaj opłaty i jej wysokość uzależnia od tej wartości.
Podana przez stronę wartość przedmiotu zaskarżenia podlega kontroli sądu (por.
postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 r., I CZ 115/00, LEX nr
51342).
Wezwanie do usunięcia braków formalnych apelacji przez podanie wartości
przedmiotu zaskarżenia było więc prawidłowe.
Doszło jednak do naruszenia art. 373 k.p.c. w wyniku przyjęcia przez Sąd
Okręgowy, iż nadesłanie w terminie pisma procesowego z dokładnie podaną
wartością przedmiotu sporu tylko w jednym egzemplarzu stanowiło uzasadnioną
przyczynę odrzucenia apelacji.
6
Przepis art. 373 k.p.c. (i także przepis art. 370 k.p.c.) należy odczytywać
łącznie z art. 130 k.p.c. Odrzucenie apelacji z powodu nieuzupełnienia braków
formalnych w wyznaczonym terminie dotyczy zatem tylko takich braków, które
uniemożliwiają nadanie apelacji prawidłowego biegu (postanowienie Sądu
Najwyższego z 11.12. 2009 r. w sprawie II UZ 43/09 LEX nr 583825).
Podzielając tę konstatację Sąd Najwyższy uznał, że dokładne i niebudzące
wątpliwości określenie wartości przedmiotu zaskarżenia, nadesłane w jednym
egzemplarzu – nie stanowiło przeszkody do nadania biegu sprawie w zakresie
postępowania apelacyjnego. Podana bowiem wartość przedmiotu zaskarżenia
potwierdzała prawidłową wysokość uiszczonej przez pełnomocnika pozwanej
opłaty od apelacji.
Wprawdzie brak odpisów apelacji, nieusunięty w wyznaczonym przez sąd
terminie, może spowodować jej odrzucenie (postanowienie Sądu Najwyższego z
1999.10.01 w sprawie IICKN 610/99 - LEX nr 50735), jednak w niniejszej sprawie
nie chodziło o odpisy apelacji, a tylko o odpis pisma z podaną wartością przedmiotu
zaskarżenia, a pozwana nie była wezwana do usunięcia braków formalnych tego
pisma poprzez nadesłanie odpisu pisma dla strony przeciwnej.
Kwestia wadliwego usunięcia braków formalnych apelacji (dopuszczenia się
drugiego uchybienia procesowego) przez profesjonalnego pełnomocnika
wywoływała kontrowersje odnośnie możliwości kolejnego wzywania do usunięcia
tych uchybień.
Termin do uzupełnienia braków apelacji ma charakter terminu sądowego, a
więc może być dostosowany do rodzaju i zakresu wezwania oraz może być
przedłużony (art. 166 k.p.c.). Art. 373 oraz art. 370 k.p.c., odmiennie od art. 130
k.p.c., regulują skutek nieuzupełnienia braku apelacji; polega on na odrzuceniu
apelacji przez sąd, a nie na jej zwrocie przez przewodniczącego. Ta regulacja
zawarta w art. 373 k.p.c. wyłącza stosowanie tylko w tym zakresie art. 130 k.p.c.
Sąd Najwyższy w niniejszej sprawie uznał, że skarżący usunął w wyznaczonym
terminie brak formalny apelacji poprzez podanie wartości przedmiotu zaskarżenia.
W zaskarżonym postanowieniu Sąd Okręgowy nawiązał do poglądu
przedstawionego przez Sąd Najwyższy w uchwale z 2003.07.29 (OSNP
2004/3/43), w której przyjęto, że do niepodpisanego pisma wskazującego wartość
7
przedmiotu zaskarżenia na wezwanie o uzupełnienie braków apelacji nie stosuje
się art. 130 § 1 i 2 k.p.c., a nieusunięte w sposób właściwy braki formalne apelacji
powodują konieczność jej odrzucenia.
W ocenie Sądu Najwyższego w obecnym składzie – spraw tych nie można
traktować w sposób jednakowy. Brak podpisu w piśmie procesowym stanowi
jednoznaczne naruszenie art. 126 § 1 k.p.c. Każde pismo procesowe powinno
bowiem zawierać: 1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i
nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; 2)
oznaczenie rodzaju pisma; 3) osnowę wniosku lub oświadczenia oraz dowody na
poparcie przytoczonych okoliczności; 4) odpis strony albo jej przedstawiciela
ustawowego lub pełnomocnika.
Obowiązek dołączania odpisów pism procesowych został natomiast zawarty w
art. 128 k.p.c. Sąd Najwyższy w postanowieniu z 19.12.2006 r. w sprawie V CZ
103/06 - LEX nr 610105 wyraził pogląd, że określony w art. 128 k.p.c. obowiązek
dołączania odpisów pism i ich załączników dotyczy tych pism, co do których
przewidziany jest obowiązek doręczenia ich uczestniczącym w sprawie
podmiotom. Ratio legis tego przepisu polega na umożliwieniu osobom biorącym
udział sprawie zaznajomienia się z materiałem procesowym oraz przygotowanie
się do udziału w postępowaniu. Natomiast do innych pism przepis ten nie znajduje
zastosowania. Wnoszone do sądu pisma należy zatem podzielić na pisma
procesowe mające znaczenie dla innych niż strona wnosząca osób
uczestniczących w postępowaniu (np. pozew, odpowiedź na pozew, środki
zaskarżenia, wnioski dowodowe, wnioski o odroczenie rozprawy) oraz na pisma,
które takiego znaczenia nie mają lub dotyczą tylko niektórych uczestników
postępowania.
Podzielając te konstatacje należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie nie było
potrzeby doręczania powodowi odpisu pisma z podaną wartością przedmiotu
zaskarżenia w sytuacji, gdy wskazana wartość nie budziła wątpliwości i nie miała
dla powoda, domagającego się wyłącznie przywrócenia do pracy, istotnego
znaczenia procesowego. Podkreślić należy, że sąd nie zażądał od powoda podania
wartości przedmiotu sporu, przyjmując, że nie ma to znaczenia dla rozstrzygnięcia
sprawy. Od podanej przez skarżącego wartości przedmiotu zaskarżenia zależała
8
wyłącznie wysokość opłaty sądowej. Treść pisma pozwanej spółki nie wpływa więc
na sytuację procesową powoda i złożenie takiego pisma bez odpisu nie
uniemożliwiało przeprowadzenie dalszych czynności w sprawie.
Reasumując - nadesłanie – na wezwanie Sądu pisma procesowego z dokładnie
podaną wartością przedmiotu zaskarżenia tylko w jednym egzemplarzu - w sytuacji,
gdy podana wartość nie budzi wątpliwości i ma znaczenie tylko dla precyzyjnego
określenia wysokości opłaty od apelacji, nie stanowi uzasadnionej przyczyny
odrzucenia apelacji na podstawie art. 373 k.p.c.
Argumenty te wskazują, że odrzucenie apelacji przez Sąd Okręgowy w T.
było nadmiernie rygorystyczne i w sposób bezzasadny mogłoby doprowadzić do
pozbawienia strony (pracodawcy) kontroli orzeczenia zaskarżonego apelacją.
Okoliczności te mogłyby przemawiać za ustaleniem, że nie zostały uwzględnione
zasady zawarte w art. 45 Konstytucji lub art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada
1950r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284).
Z podanych względów, na podstawie art. 39815
§ 1 w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.,
Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji.