Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 203/10
POSTANOWIENIE
Dnia 20 stycznia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote
SSN Bogumiła Ustjanicz (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Gminy S.
przy uczestnictwie B. K. i innych, o wpis,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 stycznia 2011 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 10 sierpnia 2009 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i postanowienie Sądu
Rejonowego z dnia 16 stycznia 2009 r. i przekazuje sprawę
Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając
temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wpisem z dnia 14 listopada 2008 r. referendarz sądowy w Sądzie
Rejonowym uwzględnił wniosek Gminy S. przez zamknięcie księgi wieczystej nr
[…] i założenie nowej księgi wieczystej nr […] dla nieruchomości położonej w
2
miejscowości B., obejmującej działki nr 326, 333, 334, 341, 346 i 347 w obrębie nr
3, o powierzchni 33315 m2
oraz ujawnił w dziale II współwłaścicieli w osobach
uczestników postępowania.
Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2009 r. Sąd Rejonowy, w uwzględnieniu
skargi uczestników A. i G. małżonków W., uchylił ten wpis i oddalił wniosek.
Apelacja Gminy oddalona została postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 10
sierpnia 2009 r., który przyjął, podzielając stanowisko Sądu pierwszej instancji, że
uchwała Rady Gminy nr XXXVI/410/2002 z dnia 7 lutego 2002 r. w przedmiocie
scalenia i podziału nieruchomości nie może stanowić podstawy wpisu do księgi
wieczystej. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 10 lipca 2007 r.
stwierdził, że uchwała ta podjęta została z naruszeniem prawa oraz wstrzymał jej
wykonanie. Sąd Okręgowy uznał, że z dniem wydania tego wyroku uchwała utraciła
moc prawną.
W skardze kasacyjnej Gmina S. powołała obie podstawy objęte art. 3983
§1
k.p.c. Naruszenia prawa materialnego upatruje w błędnej wykładni art. 94 ust. 1 i 2
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2001 r. Nr
142, poz. 1591 ze zm.- dalej ust. sam.) w związku z art. 156 i art. 158 § 2 k.p.a. i
art. 152 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1070 ze zm. – dalej p.p.s.a.) oraz
w związku z art. 104 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 261,
poz. 2603 ze zm. – dalej gosp. nieruch.) przez przyjęcie, z naruszeniem tych
przepisów, że skoro uchwała utraciła moc na skutek stwierdzenia jej niezgodności
z prawem, to w chwili wniosku nie stanowiła podstawy wpisu w księdze wieczystej.
Dowolna ocena dowodu z dokumentu urzędowego w postaci uchwały Rady Gminy
S., przekroczenie kognicji Sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym, błędne
przypisanie skutków ex tunc orzeczeniu Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
oraz pominięcie w uzasadnieniu, że wstrzymanie wykonania uchwały utraciło moc z
chwilą uprawomocnienia się tego orzeczenia są następstwem naruszenia art. 6261
§ 2 w związku z art. 244 § 2 , art. 233 i art. 328 § 2 k.p.c. Skarżąca domagała się
uchylenia kwestionowanego postanowienia, ewentualnie również postanowienia
Sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Nie zasługiwały na podzielenie zarzuty naruszenia przepisów postępowania.
Wyłączona została, stosownie do art. 3983
§ 3 k.p.c., możliwość objęcia podstawą
skargi kasacyjnej, przewidzianej art. 3983
§ 1 pkt 2 k.p.c., zarzutów dotyczących
ustalenia faktów. Przepis ten nie wskazuje konkretnych przepisów, ale
niewątpliwym jest, że odnosi się do art. 233 k.p.c., który określa kryteria oceny
wiarygodności i mocy dowodów oraz dokonywania ustaleń faktycznych (por. wyroki
Sądu Najwyższego z dnia 7 stycznia 2010 r., II PK 132/09, niepubl., z dnia
16 listopada 2009 r., II UK 114/09, niepubl. oraz postanowienie z dnia 15 maja
2009 r., III CSK 338/08, niepubl.). Utrwalony został w orzecznictwie pogląd, że
naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., a w odniesieniu do postanowienia sądu drugiej
instancji w związku z art. 391 § 1 k.p.c., którego skarżąca nie powołała, może
wyjątkowo wskazywać na podstawę naruszenia przepisów postępowania, jeśli braki
uzasadnienia są rażące i uniemożliwiają dokonanie oceny toku wywodu, który
doprowadził do wydania orzeczenia (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia
8 października 2009 r., II CSK 153/09, niepubl., z dnia 4 marca 2010 r., I CSK
439/09, niepubl.). Takich nieprawidłowości nie dopuścił się Sąd drugiej instancji
w rozpoznawanej sprawie. Upadek wstrzymania wykonania wyroku
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego powstaje z mocy prawa, co wynika
z art. 152 p.p.s.a., a zatem nieobjęcie go ustaleniami faktycznymi nie miało wpływu
na treść postanowienia. Przepis art. 244 § 2 k.p.c. nie miał zastosowania
w rozpoznawanej sprawie, ponieważ Gmina, jako organ administracji publicznej,
nie jest organizacją samorządową. Nie było podstaw do przyjęcia, że Sąd
Okręgowy odmówił dokumentowi, obejmującemu podjętą uchwałę Rady Gminy,
charakteru dokumentu urzędowego, określonego w art. 244 § 1 k.p.c., czego nie
można utożsamiać z oceną konsekwencji wyroku Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego, dotyczącego tej uchwały. Zarzut naruszenia art. 6261
§ 2 k.p.c.,
wyznaczającego krąg uczestników postępowania wieczystoksięgowego, nie
dotyczy zakresu kognicji sądu w tym postępowaniu.
Na podzielenie zasługiwał zarzut naruszenia art. 104 gosp. nieruch., art. 158
§ 2 k.p.a. i art. 94 ust. 2 ust. sam.
4
Podstawę prawną uchwały rady gminy o scaleniu i podziale nieruchomości
stanowi przepis art. 104 gosp. nieruch., który przewiduje kompetencje rady do jej
podjęcia, wymaganą treść oraz stwierdzenie, że uchwała jest podstawą do
zamknięcia księgi wieczystej, założenia nowej oraz ujawnienia w niej praw do
nieruchomości, które powstały w wyniku scalenia i podziału. Uchwała uzyskuje
przymiot prawomocności (ostateczności) z chwilą jej podjęcia, ponieważ możliwość
zaskarżenia jej do sądu administracyjnego (art. 101 ust. sam.) nie jest związana
z tokiem instancji. Wobec tego uchwała ma charakter prawokształtujący i wywiera
skutek rzeczowy z chwilą podjęcia. Konsekwencją wydania przez Wojewódzki Sąd
Administracyjny, w oparciu o art. 94 ust. 2 w związku z art. 101 ust. 4 ust. sam.,
wyroku stwierdzającego, że uchwała rady gminy jest niezgodna z prawem, wobec
braku możliwości stwierdzenia jej nieważności, jest to, że uchwała pozostaje
w obrocie prawnym oraz utrzymują się skutki wywołane jej wydaniem. Stosownie
bowiem do art. 94 ust. 2 zd. 2 ust. sam. traci ona moc prawną z dniem orzeczenia
o jej niezgodności z prawem. Nie ma podstaw do przyjęcia, że jest ona
bezskuteczna od samego początku. Przewidziane art. 94 ust. 2 zd. ust. sam.
odesłanie do odpowiedniego stosowania przepisów Kodeksu postępowania
administracyjnego dotyczy zarówno art. 156 i 158 § 2, ale przede wszystkim
art. 160, regulującego zasady odpowiedzialności odszkodowawczej, który uchylony
został z dniem 1 września 2004 r. Na taką wykładnię wymienionych przepisów
wskazuje, utrwalony już, pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w postanowieniach
z dnia 7 czerwca 2000 r., III CKN 949/00 (OSNC z 2000 r., nr 12, poz. 228) oraz
III CKN 1024/00, niepubl., który podziela także Sąd Najwyższy w rozpoznawanej
sprawie.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy w oparciu o art. 39815
§ 1 k.p.c.
uwzględnił skargę kasacyjną, uchylił postanowienia Sądów obu instancji i sprawę
przekazał Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Na podstawie art. 108
§ 2 w związku z art. 13 § 2 i art. 39821
k.p.c. temu Sądowi pozostawione zostało
orzeczenie o kosztach postępowania kasacyjnego.
5
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13