Pełny tekst orzeczenia

Wyrok z dnia 3 lutego 2011 r.
III PO 10/10
Prokurator, który zrzekł się stanowiska z powodu powołania do pełnienia
funkcji w organach państwowych, ma prawo powrotu na poprzednio zajmowa-
ne stanowisko, choćby przyczyna zrzeczenia się stanowiska nie została wska-
zana bezpośrednio w piśmie zawierającym to oświadczenie (art. 65a ust. 2
ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze, jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r.
Nr 7, poz. 39 ze zm.).
Przewodniczący SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 lutego 2011 r. sprawy
ze skargi Jacka Z. na decyzję Prokuratora Generalnego z dnia 7 października 2010 r.
[...] o nieuwzględnieniu prośby skarżącego o ponowne powołanie go na stanowisko
prokuratora Prokuratury Okręgowej w K.
u c h y l i ł zaskarżoną decyzję i przekazał Prokuratorowi Generalnemu
sprawę do ponownego rozpoznania.
U z a s a d n i e n i e
Prokurator Prokuratury Okręgowej w K. Jacek Z. w piśmie z dnia 13 grudnia
2007 r. - powołując się na art. 16 ust. 3 i ust. 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o
prokuraturze (jednolity tekst: Dz.U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.) - zrzekł się stano-
wiska prokuratora i wniósł o skrócenie terminu wygaśnięcia stosunku służbowego z
dniem 31 grudnia 2007 r. Prokurator Generalny - pismem z dnia 2 stycznia 2008 r.,
uwzględniając powyższe zrzeczenie się stanowiska na podstawie art. 16 ust. 3
ustawy o prokuraturze - odwołał Jacka Z. ze stanowiska prokuratora Prokuratury
Okręgowej w K.; nie wyraził natomiast zgody na wcześniejsze wygaśnięcie stosunku
służbowego.
2
Pismem z dnia 13 maja 2010 r. Jacek Z., powołując się na art. 65a ust. 2
ustawy o prokuraturze zwrócił się do Prokuratora Generalnego z wnioskiem o powo-
łanie na stanowisko prokuratora Prokuratury Okręgowej w K. W uzasadnieniu powo-
łał się na to, że jego stosunek służbowy ustał z powodu zrzeczenia się stanowiska
prokuratora Prokuratury Okręgowej w K. i mianowania na funkcjonariusza Centralne-
go Biura Antykorupcyjnego. Prokurator Generalny pismem z dnia 7 października
2010 r. nie uwzględnił powyższego wniosku. Stwierdził, że zrzeczenie się przez
Jacka Z. stanowiska prokuratora i zwolnienie go z tego stanowiska nastąpiło na pod-
stawie art. 16 ust. 3 i ust. 4 ustawy o prokuraturze, nie nastąpiło natomiast w trybie
przewidzianym w art. 65a ustawy o prokuraturze.
Powyższą decyzję Jacek Z. zaskarżył na podstawie art. 65a ust. 4 ustawy o
prokuraturze skargą do Sądu Najwyższego i wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji
oraz przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Prokuratorowi Generalnemu.
W uzasadnieniu skargi podniesiono, że Centralne Biuro Antykorupcyjne,
zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antyko-
rupcyjnym (Dz.U. Nr 104, poz. 708 ze zm.), jest urzędem administracji rządowej. Jest
zatem jednocześnie organem państwowym w rozumieniu art. 65a ust. 1 ustawy o
prokuraturze. W maju 2007 r. skarżący otrzymał propozycję objęcia stanowiska Na-
czelnika Wydziału Operacyjno - Śledczego Zarządu Operacji Regionalnych Central-
nego Biura Antykorupcyjnego w K. Zgodził się na tę propozycję, ponieważ uznał, że
doświadczenie, jakie może uzyskać pracując w CBA, wykorzysta w przyszłości po
powrocie na stanowisko prokuratura. O tym, że zamierza podjąć służbę w CBA wie-
dzieli przełożeni i współpracownicy oraz koledzy z pracy. Wiedzieli oni również o za-
miarze skarżącego jego późniejszego powrotu na stanowisko prokuratura. Stosunek
służbowy prokuratora uległ rozwiązaniu w dniu 17 kwietnia 2008 r., a już w dniu 18
kwietnia 2008 r. Jacek Z. został mianowany funkcjonariuszem Centralnego Biura
Antykorupcyjnego - Naczelnika Wydziału Operacyjno - Śledczego Zarządu Operacji
Regionalnych Delegatury w K. Podejmując decyzję o zrzeczeniu się stanowiska
prokuratora miał on na uwadze zagwarantowaną mu ustawowo możliwość powrotu
do prokuratury.
W ocenie skarżącego, przepis art. 65a ust. 1 ustawy o prokuraturze nie sta-
nowi odrębnej podstawy do rozwiązania stosunku pracy prokuratora. Określa on je-
dynie obowiązek ciążący na prokuratorze zrzeczenia się stanowiska prokuratora w
razie powołania do pełnienia funkcji w organach wymienionych w tym przepisie. Je-
3
dyną natomiast normą mogącą stanowić podstawę odwołania prokuratora ze stano-
wiska w okolicznościach wskazanych w art. 65a ust. 1 ustawy o prokuraturze jest art.
16 ust. 3 tej ustawy. Chociaż wykładnia językowa art. 65a ust. 1 ustawy o prokuratu-
rze wskazuje na to, że zrzeczenie się przez prokuratora stanowiska w związku z
obejmowaniem funkcji, o której mowa w art. 65a ust. 1 ustawy o prokuraturze, po-
winno nastąpić po uprzednim mianowaniu albo powołaniu na stanowisko w organie
państwowym, to taka kolejność czynności związanych z rozwiązaniem dotychczaso-
wego stosunku pracy i nawiązaniem nowego, między innymi w przypadku pełnienia
funkcji w CBA, pozostawałaby w sprzeczności z art. 49 ust. 1 ustawy o prokuraturze
oraz z art. 72 ust. 1 ustawy o CBA. Według Jacka Z. art. 65a ust. 2 ustawy o proku-
raturze identycznie, jak art. 98 § 2 Prawa o ustroju sądów powszechnych zapewnia
prokuratorowi prawo powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko. Prawo to ma
charakter bezwzględny (przy spełnieniu pozostałych przesłanek, o których mowa w
art. 65a ust. 3 ustawy o prokuraturze - por. T. Ereciński, J. Gudowski, J. Iwulski:
Prawo o ustroju sądów powszechnych. Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa.
Komentarz [red. J. Gudowski], wyd. 2, Warszawa 2010, teza 3, s. 395). Jest to prawo
o charakterze podmiotowym przysługujące zarówno prokuratorowi jak i sędziemu
(por. uwagi zawarte w uchwale Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 listopada 1991 r.,
W 2/91, OTK 1991 nr 1, poz. 20).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W zawartej w piśmie z dnia 7 października 2010 r. odmowie powołania Jacka
Z. na poprzednio zajmowane stanowisko Prokurator Generalny stwierdza, że nie
podlegał zastosowaniu wnioskowany przez zainteresowanego tryb powrotu na po-
przednie stanowisko (art. 65a ustawy o prokuraturze), bo zrzeczenie się stanowiska i
zwolnienie z niego nastąpiło na podstawie art.16 ust. 3 i 4 ustawy o prokuraturze.
Według takiego ujęcia przesłanek odmowy powołania na poprzednio zajmowane
stanowisko należy przyjąć, że Prokurator Generalny nie ustalał albo uznał ustalenie
za bezprzedmiotowe tego czy zachodziła wskazana przez wnioskodawcę przyczyna
zrzeczenia się stanowiska prokuratora Prokuratury Okręgowej w K. Decydujące było
wyłącznie to, że w akcie zrzeczenia się stanowiska i dotyczącym tego zrzeczenia
akcie odwołania ze stanowiska wymienia się przepisy art. 16 ustawy o prokuraturze.
Zrekonstruowane - jak wyżej - stanowisko Prokuratora Generalnego nie odpowiada
4
powołanym przepisom. W szczególności - jak trafnie podniesiono w odwołaniu - nie-
słusznie Prokurator Generalny zdaje się upatrywać w zastosowaniu art.16 ustawy o
prokuraturze swoistego kontratypu dla prawa prokuratora do powrotu na poprzednio
zajmowane stanowisko, którego się zrzekł z przyczyn określonych w art. 65a ust. 1
ustawy o prokuraturze. Przeciwstawienie wskazanych przepisów nie jest uprawnione,
a wręcz sprzeciwia się ich sensowi normatywnemu. Wynikająca z art. 16 ust. 3
ustawy o prokuraturze kompetencja Prokuratura Generalnego do odwołania proku-
ratora jednostki organizacyjnej prokuratury, który zrzekł się stanowiska prokuratora
odnosi się do aktu zrzeczenia, będącego autonomicznym wyrazem woli prokuratora.
Wola ta jest uwzględniana przez Prokuratora Generalnego, który odwołuje prokurato-
ra zrzekającego się stanowiska i może określić - jeżeli jest taki wniosek - skrócenie
przewidzianego terminu wygaśnięcia stosunku służbowego (art. 16 ust. 4 ustawy o
prokuraturze). Określonej w przepisach art. 16 ustawy o prokuraturze relacji między
zrzeczeniem się przez prokuratora stanowiska a następującym w konsekwencji od-
wołaniem nie modyfikują postanowienia art.65a ustawy o prokuraturze. W tym ostat-
nim przepisie unormowany jest szczególny przypadek zrzeczenia się stanowiska
prokuratura, ze względu na powołanie (wybranie) na określone stanowisko poza pro-
kuraturą, między innymi w razie powołania do pełnienia funkcji w organach państwo-
wych. W tak określonych w art. 65a ust.1 ustawy sytuacjach, prokurator z jednej
strony jest zobowiązany zrzec się swojego stanowiska ale z drugiej strony - ma za-
gwarantowane prawo powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko. Ustawowa
gwarancja powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko ma charakter bezwzględny
jeżeli przerwa w pełnieniu obowiązków prokuratora nie przekracza 9 lat. Prokurator
Generalny nie może - jak to wynika z art. 65a ust. 3 ustawy o prokuraturze - odmówić
powołania „powracającego” prokuratora na poprzednio zajmowane stanowisko „nie-
zależnie od liczby stanowisk prokuratorskich w danej powszechnej jednostce organi-
zacyjnej prokuratury”; jedynym powodem odmowy mogłoby być tylko niespełnienie
warunków wymaganych do powołania na stanowisko prokuratora.
W związku z rozważanym stanowiskiem zajętym w sprawie przez Prokuratora
Generalnego należy zwrócić uwagę na to, że zagwarantowane prawo prokuratora do
powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko zależy od tego, czy zrzekł się on sta-
nowiska z przyczyny powołania do pełnienia funkcji w organach państwowych (por.
art. 65a ust.2 zdanie pierwsze ustawy). Chodzi o „przyczynę”, czyli czynnik, który był
powodem zrzeczenia się stanowiska prokuratora, że zrzeczenie się stanowiska wy-
5
niknęło w związku z powołaniem do pełnienia funkcji w organie państwowym. O tym
czy zachodzi wymagany związek „przyczyny” zrzeczenia się stanowiska prokuratora
rozstrzygają okoliczności faktyczne. Nie można zagwarantowanego prawa prokurato-
ra powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko uzależnić od spełnienia warunków
w ustawie nieokreślonych. W szczególności, w świetle brzmienia art. 65a ust. 1 i ust.
2 ustawy o prokuraturze i sensu normatywnego prawa powrotu na poprzednio zajmo-
wane stanowisko prokuratora, „który zrzekł się stanowiska z przyczyn określonych w
ust. 1”, bezpodstawne byłoby uzależnianie realizacji tak określonego prawa od nie-
przewidzianych wymagań formalnych, na przykład wymagania ażeby w piśmie zgła-
szającym zrzeczenie się stanowiska została już wyraźnie sprecyzowana przyczyna
tego zrzeczenia. W uregulowaniu przesłanki „prawa powrotu” - o czym była wyżej
mowa - nie ma ograniczenia formalnego (co do formy) aktu zrzeczenia się stanowi-
ska, w szczególności zastosowanie przedmiotowej instytucji z zakresu statusu proku-
ratora nie zostało uzależnione od tego w jakiej formie prokurator dokonał zrzeczenia
się stanowiska w związku z powołaniem do pełnienia funkcji w organie państwowym.
O tym więc, czy zrzeczenie się prokuratora Jacka Z. nie nastąpiło z przyczyny po-
wołania go do pełnienia funkcji w organie państwowym nie można było rozstrzygać
wyłącznie w oparciu o pismo wyrażające zrzeczenie się stanowiska, w którym nie
określono przyczyny tego zrzeczenia, bez rozpatrzenia okoliczności, na które powo-
łuje się Jacek Z., wskazujących na istnienie bezpośredniego związku zrzeczenia się
przez niego stanowiska z powołaniem go na funkcję w Centralnym Biurze Antykorup-
cyjnym.
Z powyższych względów na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. w związku z art.
65a ust. 4 ustawy o prokuraturze, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
========================================