IV CSK 303/10
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:11-05-2013
Dodatkowe informacje:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 303/10
POSTANOWIENIE
Dnia 17 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku Marzenny K., Dariusza K., Anity F.,
Michała F. i Agnieszki Z.
przy uczestnictwie Marka G., Switłany G. i M. Spółki
Gazownictwa Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
o wpis służebności przesyłu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 lutego 2011 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania M. Spółki
Gazownictwa Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 17 listopada 2009 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 17 listopada 2009 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację
wnioskodawców od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 27 sierpnia 1009 r.,
którym oddalono wniosek o wpis służebności przesyłu na rzecz M. Spółki
Gazownictwa sp. z o.o. w W. U podłoża tego rozstrzygnięcia legło stanowisko, że
obciążenie nieruchomości stanowiącej przedmiot współwłasności, ograniczonym
prawem rzeczowym (służebnością przesyłu), jest czynnością przekraczającą
zakres zwykłego zarządu, dla dokonania której art. 199 k.c. wymaga „akceptacji”
wszystkich współwłaścicieli.
Skarga kasacyjna uczestnika postępowania M. Spółki Gazowniczej sp. z o.o.
od postanowienia Sądu Okręgowego – oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c.
– zawiera zarzut naruszenia art. 199, 201 k.c., art. 328 § 2 k.p.c., art. 378 § 1 w zw.
z art. 391 § 1 k.p.c., i zmierza do uchylenia tego postanowienia oraz przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istota zarzutów skargi kasacyjnej sprowadza się do kwestionowania
przytoczonego stanowiska, że oświadczenie o ustanowieniu służebności przesyłu
powinno być złożone przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości obciążonej
(art. 199 k.c.).
Zgodnie z art. 6268
§ 2 k.p.c. sąd wieczystoksięgowy rozpoznając wniosek
o wpis bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów
oraz treść księgi wieczystej. Przepis ten zawiera pełną regulację przebiegu
postępowania wieczystoksięgowego: nie tylko postępowania dowodowego,
ale i podstaw orzekania. W ramach badania treści i formy załączonych dokumentów
podlega ocenie sądu wieczystoksięgowego skuteczność (ważność) ustanowienia
służebności, w sprawie służebności przesyłu, które następuje solo consensu,
3
Z treści dołączonych do akt dokumentów wynika, że oświadczenie z dnia
10 lipca 2009 r. o ustanowieniu służebności przesyłu na rzecz skarżącej pochodziło
jedynie od niektórych, aczkolwiek większości, spośród właścicieli nieruchomości
służebnej.
Służebność przesyłu wprowadzono do polskiego sytemu prawnego z dniem
3 sierpnia 2008 r. Ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks
cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731). Służebność
ta jest ograniczonym prawem rzeczowym (art. 244 § 1 k.c.).Treścią tej służebności
jest korzystanie przez przedsiębiorcę w oznaczonym zakresie z cudzej
nieruchomości (nieruchomości obciążonej), w zakresie niezbędnym dla
zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych (art. 3051
k.c.
in fine). Wykonanie (zainstalowanie) tych urządzeń wiąże się - w sensie skutków –
z ich trwałym fizycznie oraz ustawicznym połączeniem z obciążoną nieruchomością
gruntową. Właściciel gruntu musi więc znosić istnienie cudzych urządzeń.
W praktyce to oznacza możliwość wejścia przez przedsiębiorcę na cudzy grunt
obciążony służebnością w celu posadowienia tam urządzeń przesyłowych,
usunięcia ich awarii, przeprowadzenia konserwacji czy też modernizacji.
Rację przeto ma Sąd Okręgowy, że obciążenie tej treści ograniczonym
prawem rzeczowym nieruchomości stanowiącej współwłasność stanowi czynność
przekraczającą zakres zwykłego zarządu i wymaga zgody, stosownie do art. 199
k.c., wszystkich współwłaścicieli. Niepodobna podzielić poglądu skarżącej, który
legł u podłoża zarzutów skargi kasacyjnej, że zakres obciążenia nieruchomości
służebnej określony w akcie notarialnym z dnia 10 lipca 2009 r. nie przekracza
granic zwykłego zarządu rzeczą wspólną. Skarżąca pomija skuteczność
ograniczonego prawa rzeczowego, a więc skutek wynikający z samego prawa.
Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych, w tym służebności
przesyłu jest to, iż są prawami na rzeczy cudzej (iura in re aliena). Służebność
przesyłu daje uprawnionemu, aczkolwiek w pewnym ograniczonym zakresie,
władztwo nad cudzą nieruchomością. Ogranicza prawa własności właściciela
nieruchomości przez ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez niego
w sferze, w której może być wykonywana własność, stanu ukształtowanego jego
4
oświadczeniem woli. Należące do istoty tego ograniczenia obowiązki ciążą na
każdoczesnym właścicielu nieruchomości.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.
POSTANOWIENIE
Dnia 17 lutego 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSN Hubert Wrzeszcz
w sprawie z wniosku Marzenny K., Dariusza K., Anity F.,
Michała F. i Agnieszki Z.
przy uczestnictwie Marka G., Switłany G. i M. Spółki
Gazownictwa Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
o wpis służebności przesyłu,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 lutego 2011 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania M. Spółki
Gazownictwa Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 17 listopada 2009 r.,
oddala skargę kasacyjną.
2
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 17 listopada 2009 r. Sąd Okręgowy oddalił apelację
wnioskodawców od postanowienia Sądu Rejonowego z dnia 27 sierpnia 1009 r.,
którym oddalono wniosek o wpis służebności przesyłu na rzecz M. Spółki
Gazownictwa sp. z o.o. w W. U podłoża tego rozstrzygnięcia legło stanowisko, że
obciążenie nieruchomości stanowiącej przedmiot współwłasności, ograniczonym
prawem rzeczowym (służebnością przesyłu), jest czynnością przekraczającą
zakres zwykłego zarządu, dla dokonania której art. 199 k.c. wymaga „akceptacji”
wszystkich współwłaścicieli.
Skarga kasacyjna uczestnika postępowania M. Spółki Gazowniczej sp. z o.o.
od postanowienia Sądu Okręgowego – oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c.
– zawiera zarzut naruszenia art. 199, 201 k.c., art. 328 § 2 k.p.c., art. 378 § 1 w zw.
z art. 391 § 1 k.p.c., i zmierza do uchylenia tego postanowienia oraz przekazania
sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Istota zarzutów skargi kasacyjnej sprowadza się do kwestionowania
przytoczonego stanowiska, że oświadczenie o ustanowieniu służebności przesyłu
powinno być złożone przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości obciążonej
(art. 199 k.c.).
Zgodnie z art. 6268
§ 2 k.p.c. sąd wieczystoksięgowy rozpoznając wniosek
o wpis bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów
oraz treść księgi wieczystej. Przepis ten zawiera pełną regulację przebiegu
postępowania wieczystoksięgowego: nie tylko postępowania dowodowego,
ale i podstaw orzekania. W ramach badania treści i formy załączonych dokumentów
podlega ocenie sądu wieczystoksięgowego skuteczność (ważność) ustanowienia
służebności, w sprawie służebności przesyłu, które następuje solo consensu,
3
Z treści dołączonych do akt dokumentów wynika, że oświadczenie z dnia
10 lipca 2009 r. o ustanowieniu służebności przesyłu na rzecz skarżącej pochodziło
jedynie od niektórych, aczkolwiek większości, spośród właścicieli nieruchomości
służebnej.
Służebność przesyłu wprowadzono do polskiego sytemu prawnego z dniem
3 sierpnia 2008 r. Ustawą z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks
cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731). Służebność
ta jest ograniczonym prawem rzeczowym (art. 244 § 1 k.c.).Treścią tej służebności
jest korzystanie przez przedsiębiorcę w oznaczonym zakresie z cudzej
nieruchomości (nieruchomości obciążonej), w zakresie niezbędnym dla
zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych (art. 3051
k.c.
in fine). Wykonanie (zainstalowanie) tych urządzeń wiąże się - w sensie skutków –
z ich trwałym fizycznie oraz ustawicznym połączeniem z obciążoną nieruchomością
gruntową. Właściciel gruntu musi więc znosić istnienie cudzych urządzeń.
W praktyce to oznacza możliwość wejścia przez przedsiębiorcę na cudzy grunt
obciążony służebnością w celu posadowienia tam urządzeń przesyłowych,
usunięcia ich awarii, przeprowadzenia konserwacji czy też modernizacji.
Rację przeto ma Sąd Okręgowy, że obciążenie tej treści ograniczonym
prawem rzeczowym nieruchomości stanowiącej współwłasność stanowi czynność
przekraczającą zakres zwykłego zarządu i wymaga zgody, stosownie do art. 199
k.c., wszystkich współwłaścicieli. Niepodobna podzielić poglądu skarżącej, który
legł u podłoża zarzutów skargi kasacyjnej, że zakres obciążenia nieruchomości
służebnej określony w akcie notarialnym z dnia 10 lipca 2009 r. nie przekracza
granic zwykłego zarządu rzeczą wspólną. Skarżąca pomija skuteczność
ograniczonego prawa rzeczowego, a więc skutek wynikający z samego prawa.
Cechą charakterystyczną ograniczonych praw rzeczowych, w tym służebności
przesyłu jest to, iż są prawami na rzeczy cudzej (iura in re aliena). Służebność
przesyłu daje uprawnionemu, aczkolwiek w pewnym ograniczonym zakresie,
władztwo nad cudzą nieruchomością. Ogranicza prawa własności właściciela
nieruchomości przez ustanowienie trwałego obowiązku znoszenia przez niego
w sferze, w której może być wykonywana własność, stanu ukształtowanego jego
4
oświadczeniem woli. Należące do istoty tego ograniczenia obowiązki ciążą na
każdoczesnym właścicielu nieruchomości.
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.