Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 31 stycznia 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu, III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 31 stycznia 2013 r. w Poznaniu

sprawy z wniosku S. Z.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o wysokość świadczenia

na skutek apelacji S. Z. i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu

z dnia 3 lipca 2012 r. sygn. akt VIII U 3283/11

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Poznaniu do ponownego rozpoznania pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania w instancji odwoławczej.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 lipca 2011r., znak (...)- (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P., w związku ze złożonym wnioskiem w dniu 13.06.2011r. o przeliczenie świadczenia odmówił S. Z. ponownego ustalenia podstawy wymiaru na podstawie angaży za lata 1971-1976, w których wynagrodzenie określone jest stawką godzinową. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że środkiem dowodowym stwierdzającym zarobki jest zaświadczenie wystawione przez pracodawcę na druku wg wzoru określonego przez ZUS - druk ZUS RP-7 lub legitymacja ubezpieczeniowa zawierająca odpowiednie wpisy o osiągniętych wynagrodzeniach. Organ podał, że przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń z dokumentacji zastępczej obowiązuje ścisła zasada uwzględniania tylko takich składników wynagrodzenia, które przysługiwały wnioskującemu bezwarunkowo w czasie zatrudnienia jako stałe składniki w określonej wysokości. Zdaniem ZUS z przedłożonej dokumentacji nie wynika ilość godzin jaką S. Z. faktycznie przepracował.

Od powyższej decyzji S. Z. wniósł odwołanie w przepisanym prawem trybie i terminie. W uzasadnieniu wskazał, że w (...) pracował nieprzerwalnie od 26 czerwca 1959r. do 31 marca 1983r., a ZUS w wykazanych 20 latach ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjął lata 1985-1986-1987-1993-1994-1995, które są dla odwołującego krzywdzące. Odwołujący wniósł o uznanie przepracowanych lat pracy w (...).

Na rozprawie w dniu 17.04.2012r. odwołujący sprecyzował żądanie i wniósł o przeliczenie emerytury z lat 1970-1976.

Wyrokiem z dnia 3 lipca 2012r., sygn. akt VIII U 3283/11, Sąd Okręgowy w Poznaniu Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych:

1.  Zmienił zaskarżoną decyzję o tyle, że do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia odwołującego w miejsce najmniej korzystnych wskaźników za lata 1994 i 1995 przyjmuje podstawę wymiaru za lata 1972 i 1973 obliczoną w ten sposób, że:

- za rok 1972 przyjmuje wynagrodzenie odwołującego uzyskane w (...) Fabryce (...) w okresie od 20 stycznia 1972 roku do 31 grudnia 1972 roku w kwocie po 13,30 złotych na godzinę przy przyjęciu 41 godzinnego tygodnia pracy,

- za rok 1973 przyjmuje wynagrodzenie odwołującego uzyskane w (...) Fabryce (...) w okresie od 1 stycznia 1973 roku do kwietnia 1973 roku w kwocie po 13,30 złotych na godzinę przy przyjęciu 41 godzinnego tygodnia pracy, a od 1 maja 1973 roku do grudnia 1973 roku w kwocie po 13,00 złotych na godzinę przy przyjęciu 46 godzinnego tygodnia pracy.

2.  W pozostałym zakresie odwołanie oddalił.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne.

Odwołujący S. Z. urodził się w dniu (...). Odwołujący był zatrudniony w (...) Fabrykach (...) w S. od dnia 22.06.1959r. do dnia 20.09.1962r. i od 01.08.1970r. do 31.03.1983r.

Z dniem 1.12.1970r. odwołujący został przeniesiony ze stanowiska stolarza montażowego na stanowisko brygadzisty. W okresie od 20.01.1972r. do 30.04.1973r. odwołujący pracował 7 godzin od poniedziałku do piątku i 6 godzin w sobotę. Od 1.05.1973r. odwołujący pracował przez 8 godzin od poniedziałku do piątku i 6 godzin w soboty.

Z dniem 20.01.1972r. odwołującemu zostały powierzone obowiązki Kontrolera Technicznego na Wydziale Wykańczalni i przyznano mu VII kategorię osobistego zaszeregowania tj. 13,30zł/1 godz.

Z dniem 01.05.1973r. odwołujący został zatrudniony na stanowisku brakarza mebli w systemie płac dniówki premiowej z wynagrodzeniem wg VI kategorii zaszeregowania tj. 13zł netto/1 godz. oraz premią zgodnie z Regulaminem nr 2.

Odwołujący w 1972r. przebywał na zasiłku chorobowym przez 19 dni, a w 1973r. przez 8 dni do maja i 29 dni do grudnia - łącznie przez 37 dni.

W pozostałych angażach nie została wskazana wysokość wynagrodzenia, które otrzymywał odwołujący.

W dniu 01.04.1974r. odwołującemu przyznano VII kategorię osobistego zaszeregowania w systemie dniówki premiowej plus premię według regulaminu nr 2. Z dniem 1.04.1977r. odwołujący wykonywał obowiązki mistrza Wydziału Montażowego i Wykańczalni.

W (...) Fabryce (...) razem z odwołującym pracowali H. M. i J. S.. Zajmowali oni niższe stanowiska od odwołującego i otrzymywali mniejsze wynagrodzenie. H. M. był zatrudniony od 09.11.1970r. do 10.05.1993r. na stanowisku pracownika montażu. J. S. pracował w okresie od 06.03.1969r. do 09.03.1985r. na stanowisku nastawiacza maszyn i urządzeń. Pracował razem z odwołującym przy montażu. W aktach ZUS H. M. i J. S. nie znalazły się zaświadczenia o wysokości wynagrodzeń otrzymywanych w (...) Fabryce (...) w latach 1970-1976.

W legitymacji ubezpieczeniowej odwołującego nie było wpisów wynagrodzeń za pracę w latach '70. Składnica akt pracowniczych (...) nie posiadała dokumentacji płacowej odwołującego za lata 1970-1976. Natomiast organ rentowy nie posiadał dokumentacji zasiłkowej z tytułu zatrudnienia odwołującego w spornym okresie.

Stosunek podstawy wymiaru składek z uwzględnieniem wynagrodzenia, które otrzymał odwołujący w latach 1972 i 1973 do rocznego przeciętnego wynagrodzenia jest wyższy niż poprzednio obliczony przez organ rentowy za lata 1994 i 1995.

Decyzją z dnia 14.01.1998r. pozwany przyznał odwołującemu prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 01.11.1997r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek na stałe. Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto wynagrodzenie, które stanowiło podstawę wymiaru składek z 8 lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1980r. do 31.12.1987r.,WWPW wyniósł 75,86%.

Decyzją z dnia 05.03.1998r. pozwany stwierdził, że odwołujący nie podlega od 4 lutego 1998r. ubezpieczeniu społecznemu z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. W uzasadnieniu podał, że stanowisko to wynika z oświadczenia S. Z. z dnia 20.02.1998r., który z uwagi na bycie uprawnionym do renty nie wyraził zgody na objęcie go ubezpieczeniem społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Decyzją z dnia 20.04.1998r. pozwany uznał, że odwołujący nie podlega ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej od 16 stycznia 1998r..

Decyzją z dnia 01.12.1999r. pozwany odmówił przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia odwołującego z 10 lat kalendarzowych z ostatniego dziewiętnastolecia przed przyznaniem świadczenia, ponieważ wskaźnik podstawy wymiaru był niższy od dotychczasowego i wynosił 66,55%.

Dnia 3 czerwca 2002r. odwołujący złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Decyzją z dnia 19.06.2002r. znak: (...) organ rentowy przyznał odwołującemu od dnia 1.06.2002r. emeryturę. Jako wskaźnik wysokości podstawy wymiaru ZUS przyjął 86,75%, a do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia - lata 1963-1970, 1977-1982, 1985-1987, 1993-1995.

W dniu 07.01.2009r. odwołujący złożył wniosek o przeliczenie świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzeń minimalnych za okresy, w których nie udokumentował wysokości zarobków. Decyzją z dnia 31.03.2009r. organ rentowy od dnia 1.01.2009r. ponownie ustalił wysokość emerytury uwzględniając za okres 1970-1976r. kwoty minimalnego wynagrodzenia w podstawie wymiaru. Wskaźnik podstawy wymiaru wyniósł 87,57%. Przyjęcie wynagrodzeń minimalnych okazała się korzystne jedynie w odniesieniu do roku 1970, w którym wynagrodzenie uzyskane do 31 lipca w Spółdzielni Pracy (...) w kwocie 15.584 zł zostało powiększone o wynagrodzenie minimalne za okres od 1 sierpnia do 31 grudnia 1970r. w kwocie 4400 zł, co dało wskaźnik roku w wysokości 74,51% i zastąpiło dotychczasowy wskaźnik w wysokości 58,11% za ten rok obliczony tylko z wykazanego wynagrodzenia za ten rok w kwocie 15.584 zł Przyjęcie wynagrodzenia minimalnego za lata 1971 - 1976 nie skutkowało uznaniem, że wskaźniki za te lata są korzystniejsze niż za lata dotychczas przyjęte do wyliczenia świadczenia. Wynagrodzenie minimalne za 197Ir. wyniosło 12000 zł, wskaźnik 42,41%, wynagrodzenie za 1972r. wyniosło 12000 zł, wskaźnik - 39,86%, wynagrodzenie za 1973r. wyniosło 12000 zł a wskaźnik - 35,74%, wynagrodzenie za 1974r. wyniosło - 13.000 zł, a wskaźnik - 34,01%, wynagrodzenie za 1975r. wyniosło -14.400 zł a wskaźnik roku - 30,67%, wynagrodzenie za 1976r. wyniosło 14.400 zł, a wskaźnik roku 28,03%. Najkorzystniejsze więc było obliczenie wwpw świadczenia odwołującego z następujących 20 lat wybranych z całego okresu ubezpieczenia odwołującego:

⚫

1963r. - wynagrodzenie 23594 zł, wskaźnik 111,52%,

⚫

1964r- wynagrodzenie 24.628 zł wskaźnik 113,01%,

⚫

1965r. - wynagrodzenie 20.977 zł, wskaźnik 93,63%,

⚫

1966r. - wynagrodzenie 24.751 zł, wskaźnik 106,65%,

⚫

1967r. - wynagrodzenie 24.408 zł, wskaźnik 100,89%,

⚫

1968r - wynagrodzenie 23.457 zł, wskaźnik 92,82%,

⚫

1969r. - wynagrodzenie 17.167 zł, wskaźnik 65,80%,

⚫

1970r. -wynagrodzenie 19.984 zł, wskaźnik 74,51%,

⚫

1977r. - wynagrodzenie 61.192 zł, wskaźnik 110,95%

⚫

1978r. - wynagrodzenie 62.244 zł, wskaźnik 106,14 %,

⚫

1979r. - wynagrodzenie 61.965 zł, wskaźnik 96,94%,

⚫

1980r. - wynagrodzenie 78.769 zł wskaźnik 108, 69%,

⚫

1981r. - wynagrodzenie 107.834 zł wskaźnik 116,87%,

⚫

1982r-wynagrodzenie 146.223 zł, wskaźnik 104,77%,

⚫

1985r. - wynagrodzenie 125.400 zł, wskaźnik 52,24%,

⚫

1986r. - wynagrodzenie 194.400 zł, wskaźnik 67,23%,

⚫

1987r. - wynagrodzenie 252.000 zł, wskaźnik 71,96%,

⚫

1993r. - wynagrodzenie 25.993.100 zł, wskaźnik 54,22%,

⚫

1994r. - wynagrodzenie 32.750.200 zł, wskaźnik 51,22%,

⚫

1995r. - wynagrodzenie 4327,94 zł, wskaźnik 51,33%.

Suma wskaźników 20 w/w lat wyniosła 1751,38% podzielona na 20 lat, z których była wyliczona wyniosła 87,57 %. Do ustalenia wysokości emerytury odwołującego pozwany przyjął 40 lat i 10 miesięcy okresów składkowych oraz 2 lata i 3 miesiące okresów nieskładkowych. Uwzględniono okresy składkowe: 1.12.1952r. - 5.07.1953r., 4.10.1954r. -31.03.1957r., 1.04.1957r. - 9.03.1958r., 10.03.1958r - 22.11.1958r., 7.01.1959r. -21.03.1959r., 22.06.1959r. - 20.09.1962r., 28.09.1962r. - 31.03.1983r., 1.06.1983r -30.11.1997r. i okresy nieskładkowe: 1.01.1992r - 28.02.1992r, 1.04.1993r - 30.09.1993r., 1.11.1994r - 31.12.1994r., 1.02.1995r. - 31.03.1995r., 1.11.1995r. - 28.02.1996r., 1.04.1996r.-31.03.1997r.

Z wykazanych przez odwołującego przychodów - wynagrodzeń za pozostałe lata (nieuwzględnione, oprócz w/w) wskaźniki wynosiły:

⚫

za 1959r. wynagrodzenie 4878 zł, wskaźnik 27,98%

⚫

za 1960r. wynagrodzenie 7075 zł - wskaźnik 37,79%

⚫

za 1962r - wynagrodzenie 9178zł, wskaźnik 45,53%

⚫

za 1983r. - wynagrodzenie 69.511 zł, wskaźnik 40,02%,

⚫

za 1984r. wynagrodzenie 91.200 zł, wskaźnik 45,14%,

⚫

za 1988r. - wynagrodzenie 324.000 zł, wskaźnik 50,86%,

⚫

za 1989r. - wynagrodzenie 861.300 zł, wskaźnik 34,71%),

⚫

za 1990r. - wynagrodzenie 3.945.661 zł, wskaźnik 31,93%,

⚫

za 1991r. - wynagrodzenie 8.960.821 zł wskaźnik 42,19%,

⚫

za 1992r. - wynagrodzenie 16.782.600 zł, wskaźnik 47,65%

⚫

za 1996r. - wynagrodzenie 4.821,95 zł wskaźnik 46,03%,

⚫

za 1997r. - wynagrodzenie 1622,40 zł, wskaźnik 12,73%.

W dniu 13.06.2011r. odwołujący złożył wniosek o przeliczenie emerytury z uwzględnieniem wynagrodzeń z okresu 1970-1976 z tytułu zatrudnienia w (...) Fabryce (...) w S.. Do wniosku odwołujący dołączył umowę o pracę, zmianę angażu oraz dokumenty zaszeregowania.

W dniu 13 lipca 2011r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję.

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz dokumentów przedłożonych do akt sprawy, a także zeznań świadków: H. M., J. S. i odwołującego S. Z..

Mając powyższe na uwadze oraz przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Sąd I instancji stwierdził, że odwołanie w części zasługiwało na uwzględnienie. Na podstawie zebranego materiału dowodowego Sąd wskazał, że jest możliwe szczegółowe ustalenie wynagrodzenia z okresu od 20.01.1972r. do 30.04.1973r. jako podstawy wymiaru świadczenia. W pozostałym okresie, który w tym zakresie był sporny Sąd uznał, że nie jest możliwe jednoznaczne ustalenie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. W związku z powyższym, Sąd wskazując, że WWPW za rok 1972 i 1973 jest wyższy niż za lata 1994 i 1995 (te lata były brane dotychczas do wyliczenia wymiaru świadczenia), stwierdził, że należy właśnie te lata zamienić przy obliczaniu wysokości świadczenia odwołującego. Zatem rok 1972 i 1973 zostały przyjęte przez Sąd do podstawy wymiaru świadczenia odwołującego (w ramach 20 lat wybranych z całego okresu zatrudnienia jako najkorzystniejsze).

Wskazując na powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., Sąd I instancji zmienił zaskarżoną decyzję w sposób wskazany w pkt. 1 sentencji wyroku.

W zakresie dalszego okresu spornego, Sąd na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie o czym orzekł w pkt. 1 sentencji wyroku.

Powyższy wyrok w zakresie pkt. 1 sentencji wyroku, apelacja z dnia 30.07.2012r. zaskarżył organ rentowy. Apelujący ZUS zarzucił Sądowi I instancji:

1)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. przez nie rozstrzygnięcie w sentencji wyroku co do istoty sprawy, tj. nie ustalenie konkretnych kwot wynagrodzeń z tytułu zatrudnienia w (...) Fabryce (...) w okresie od 1972 – 1973r. oraz nie ustalenie od jakiej daty organ rentowy ma dokonać przeliczenia świadczenia emerytalnego, w sytuacji gdy spór dotyczył wysokości emerytury;

2)  niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych do rozstrzygnięcia sprawy, tj. nie wyliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru oraz nie wskazanie okresu z jakiego ma ten wskaźnik być wyliczony.

Wskazując na powyższe, ZUS wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i ustalenie jakie wynagrodzenie ubezpieczonego w latach 1972-1973 w danym roku kalendarzowym należy przyjąć do podstawy wymiaru świadczenia, lub uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

Powyższy wyrok w całości, apelacją z dnia 2 sierpnia 2012r. zaskarżył również S. Z. reprezentowany przez radcę prawnego. Apelujący zarzucił Sądowi I instancji w zakresie obu punktów sentencji wyroku błędne przeliczenie wynagrodzenia odwołującego za lata 1972 i 1973 oraz nieuwzględnienie wynagrodzenia za lata 1971 – 1975 jako bardziej korzystne.

Wskazując na powyższe, apelujący zarzucił Sądowi I instancji uchylenie i zmianę zaskarżonego wyroku oraz ponowne przeliczenie emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia odwołującego za lata 1972-1975.

Sad Apelacyjny zważył, co następuje.

Zarzuty apelacji organu rentowego są zasadne, a ich uwzględnienie musiało skutkować uchyleniem zaskarżonego wyroku, bowiem Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sporu.

Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:

1)z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia,

2)z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty, z uwzględnieniem art. 176,

3)z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,

- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w razie uwzględnienia odwołania sąd zmienia zaskarżoną decyzję w całości lub w części i orzeka co do istoty sprawy.

Zgodnie zaś z tezą reprezentowaną w orzecznictwie, która w całości podziela Sąd w niniejszym składzie, w postępowaniu cywilnym w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego, jej treść wyznacza przedmiot i zakres rozpoznania oraz rozstrzygnięcia sądu (zob. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNP 2000, nr 15, poz. 601). Por. także wyrok SN z dnia 6 września 2000 r., II UKN 685/99, OSNP 2002, nr 5, poz. 121; wyrok SN z dnia 2 października 2008 r., I UK 88/08, OSNP 2010, nr 7-8, poz. 100. Zatem w przypadku zmiany przez Sąd odwoławczy decyzji organu rentowego, przedmiot oraz zakres rozpoznania i orzeczenie sądu pracy i ubezpieczeń społecznych wyznacza treść tej decyzji (art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.).

Rację ma zatem organ rentowy, że Sąd I instancji wydając zaskarżony wyrok w zakresie, w którym zmienił zaskarżoną decyzję naruszył art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Zaskarżoną decyzją ZUS odmówił przyjęcia do ustalenia podstawy wymiaru emerytury odwołującego zarobków z lat 1971-1976. Rzeczą Sądu było zatem jednoznaczne ustalenie, wobec odwołania ubezpieczonego od tej decyzji, jakie zarobki za sporny okres należy zaliczyć do podstawy wymiaru świadczenia, a nadto, czy w związku z tym przyjęciem świadczenie odwołującego będzie wyższe (czy wskaźnik wysokości podstawy wymiaru po zmianie lat do obliczenia wysokości świadczenia będzie wyższa niż dotychczas przyjęta). Tymczasem Sąd I instancji zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do ustalenia podstawy wymiaru emerytury S. Z. przy przyjęciu do obliczenia wskaźnika z 20 lat kalendarzowych lat 1972 i 1973 w miejsce lat 1994 i 1995. Sąd wskazał, że za rok 1972 należy przyjąć wynagrodzenie w (...) od 20 stycznia 1972r. do 31 grudnia 1972r. w kwocie 13,30 zł. za godzinę przy przyjęciu 41godzinowego tygodnia pracy, a za rok 1973 wynagrodzenie za okresom 1 stycznia 1973r. do 30 kwietnia 1973r. w kwocie 13,30 zł. (41 godzinny tydzień) i od 1 maja 1973r. do 31 grudnia 1973r. w kwocie 13,00 zł. (46 godzinny tydzień pracy). Sąd nie określił zatem zmieniając swym wyrokiem zaskarżoną decyzję jaką wysokość wynagrodzenia ZUS ma przyjąć do obliczenia wysokości świadczenia odwołującego w okresie od 1971r. do 1976r. (istota sporu). Ponadto brak jest jakichkolwiek ustaleń, czy przyjęte za sporny okres wynagrodzenie do podstawy wymiaru świadczenia wpłynie na wysokość tego świadczenia wobec wcześniej ustalonej wysokości, przy wybranym sposobie obliczenia świadczenia (art. 111 ustawy o FUS). Podsumowując tą cześć rozważań stwierdzić należy, że skoro decyzja ZUS dotyczyła ustalenia wysokości świadczenia ubezpieczonego, to Sąd zmieniając ją winien określić wszystkie składniki niezbędne do ustalenia wysokości świadczenia. Brak takiego ujęcia przy zmianie decyzji narusza art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

Sąd Apelacyjny wskazuje również, że rozstrzygnięcie Sądu w przypadku zmiany zaskarżonej decyzji, powinno w sentencji wyroku zawierać rozstrzygnięcie co do przedmiotu sporu. Organ rentowy przy zmianie jego decyzji zobowiązany jest do wykonania orzeczenia Sądu odwoławczego na podstawie sentencji wyroku w zakresie zmieniającym decyzję. Tymczasem w niniejszej sprawie w pkt. 1 sentencji wyroku Sąd I instancji zawarł wyłącznie rozstrzygnięcie co do jednej składowej mającej wpływ na wysokość świadczenia odwołującego (przedmiot sporu). Nie było zatem możliwe wykonanie wyroku w części zmieniającej decyzję przez ZUS.

Wskazując na powyższe, zasadnym było uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Sąd I instancji nie rozpoznał istoty sporu.

Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd I instancji na podstawie już przeprowadzonego postępowania dowodowego, lub dodatkowo zawnioskowanych przez strony procesu dowodów, ustali roczne wynagrodzenie S. Z. stanowiące postawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w okresie 1971-1975. Następnie Sąd rozważy, czy wobec art. 111 ustawy o FUS istnieje podstawa do zmiany okresów przyjętych do tej pory przez ZUS do podstawy wymiaru świadczenia. Prowadząc postępowanie dowodowe Sąd będzie miał na uwadze, że w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych nie jest ograniczony w zakresie środków dowodowych, jednak musi mieć na uwadze ich wartość dowodową w zakresie istoty sporu. Zebrany materiał dowodowy Sąd podda ocenie zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów zawartej w art. 233 §1 k.p.c. i na tej podstawie rozważy zasadność odwołania.

Odnosząc się do apelacji odwołującego, Sąd I instancji wskazuje, że tylko na marginesie należy odnieść się do jej zarzutów, bowiem wyrok Sądu I instancji podlegał uchyleniu w związku z zarzutami ZUS. Sąd Apelacyjny podnosi, że dowód przedstawiony wraz z apelacją nie może stanowić podstawy wydania orzeczenia nawet wobec braku ograniczenia w zakresie środków dowodowych w postępowaniu z zakresu ubezpieczeń społecznych. W przypadku konieczności skorzystania z wiedzy specjalistycznej (art. 278 § 1 k.p.c.) Sąd powołuje biegłego sadowego z listy biegłych właściwego do wydania merytorycznej opinii. Tym samym przedłożenie opinii księgowego (notabene podpisanej przez odwołującego) nie może stanowić podstawy wydania orzeczenia, czego domagał się apelujący. Wniosek zaś o przeprowadzenie opinii biegłego sądowego z rachunkowości na etapie postępowania apelacyjnego podlega oddaleniu, bowiem Sąd II instancji uchylając wyrok nie rozstrzyga co do meritum.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. orzekł, jak w sentencji niniejszego wyroku. O kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 108 § 2 k.p.c.

SSA Katarzyna Wołoszczak SSA Marta Sawińska SSA Marek Borkiewicz