Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CZ 68/10
POSTANOWIENIE
Dnia 15 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Marian Kocon (przewodniczący)
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa Agencji Wydawniczej "T." sp. z o.o.
w C.
przeciwko B. O.
przy interwencji ubocznej po stronie pozwanej S.-P. S.A. w R.
o zakazanie czynów nieuczciwej konkurencji,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 15 kwietnia 2011 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie o kosztach zawarte
w wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 maja 2010 r.,
odrzuca zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny wydał w dniu 27 maja 2010 r. wyrok, którym zmienił
orzeczenie Sądu Okręgowego w K. zapadłe w sprawie z powództwa Agencji
Wydawniczej „T.” Spółki z o.o. w C. przeciwko B. O., przy interwencji ubocznej po
stronie pozwanej S.-P. S.A. w R. o zakazanie czynów nieuczciwej konkurencji.
Wyrok z 27 maja 2010 r. stanowił trzecie kolejne rozstrzygnięcie Sądu
Apelacyjnego w tej sprawie, ponieważ dwa poprzednie wyroki tego Sądu zostały
uchylone przez Sąd Najwyższy – pierwszy w części zmieniającej orzeczenie Sądu
Okręgowego oraz w zakresie kosztów procesu; drugi w całości. Ponieważ w drugim
orzeczeniu Sąd Apelacyjny zmienił rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w ten
sposób, że oddalił powództwo – w postanowieniu o kosztach procesu nałożył na
stronę powodową obowiązek zapłacenia pozwanej kwoty 127.640 zł oraz
interwenientowi ubocznemu po stronie pozwanej – kwoty 23.360 zł. Po uchyleniu
tego wyroku przez Sąd Najwyższy powód złożył wniosek restytucyjny o zwrot
wyegzekwowanych kosztów.
W wyroku z 27 maja 2010 r. Sąd Apelacyjny zmienił wyrok Sądu pierwszej
instancji, jednak tylko częściowo oddalił powództwo, uznając za uzasadnione
zakazanie pozwanej wprowadzania do obrotu konkretnie wymienionych trzech
czasopism krzyżówkowych opatrzonych na okładce oznaczeniami numerycznymi
oraz nakazanie jej opublikowania stosownego oświadczenia w prasie i obciążył
strony kosztami postępowania pierwszoinstancyjnego po połowie (pkt 1).
W pozostałej części Sąd odwoławczy oddalił apelację (pkt 2). Kosztami
postępowań apelacyjnego i kasacyjnego także obciążył obie strony po połowie
i z tego tytułu zasądził od pozwanej na rzecz powoda 50.000 zł (pkt 3). W punkcie
4 wyroku Sąd drugiej instancji zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej
kwotę 63.820 zł „tytułem wyegzekwowanej części świadczenia w zakresie kosztów
postępowania”.
W uzasadnieniu wyroku Sąd Apelacyjny wyjaśnił, że pozwana nie
kwestionowała, iż wyegzekwowała od powoda wszystkie sumy należne jej z tytułu
kosztów ujęte w poprzednim wyroku Sądu Apelacyjnego w kwocie 127.640 zł,
3
wobec czego na podstawie art. 415 k.p.c. w zw. z art. 39815
k.p.c. i przy
zastosowaniu tej samej zasady rozkładu kosztów sporu (po 1/2) – powinna zwrócić
połowę wyegzekwowanego świadczenia.
Po wydaniu wyroku powód złożył wniosek z 9 czerwca 2010 r. o jego
uzupełnienie przez zamieszczenie postanowienia w przedmiocie zwrotu na rzecz
powoda kosztów zgłoszonej interwencji, wyegzekwowanych od niego przez
interwenienta.
Postanowieniem z dnia 25 czerwca 2010 r. Sąd Apelacyjny uzupełnił wyrok
w ten sposób, że oddalił żądanie zwrotu wyegzekwowanego świadczenia z tytułu
kosztów postępowania w pozostałym zakresie. W motywach postanowienia
wyjaśnił, że powód składając wniosek o zwrot wyegzekwowanego świadczenia
podał, iż wyegzekwowana kwota wynosi 130.000 zł, jednak tego faktu nie wykazał.
Pozwana przyznała, że ściągnęła zasądzone koszty, natomiast interwenient nie
wypowiedział się w tej sprawie. Sąd nie znalazł podstaw, aby zastosować
domniemanie procesowe z art. 230 k.p.c. ponieważ podana przez powoda suma
jaką od niego wyegzekwowano nie zgadza się z tą, jaka powinna zostać ściągnięta,
gdyby koszty wyegzekwował także interwenient.
Po otrzymaniu odpisu wyroku z uzasadnieniem powód złożył zażalenie „na
postanowienie Sądu Apelacyjnego w zakresie zwrotu kosztów procesu zawarte w
pkt 3 i 4 wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 27 maja 2010 r.” i wniósł „o zmianę
zaskarżonego wyroku w zakresie postanowienia orzekającego o kosztach tj. pkt 3 i
4 poprzez zasądzenie kosztów wyegzekwowanych od powoda na rzecz
interwenienta ubocznego w kwocie 23.360 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania
apelacyjnego”. Skarżący zarzucił zaskarżonemu postanowieniu naruszenie art. 102
§ 1 w zw. z art. 39815
§ 1 i w zw. z art. 415 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Znowelizowany art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. wprowadził zażalenie do Sadu
najwyższego na postanowienie co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem
rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Taki charakter mają koszty niezbędne do
celowego dochodzenia praw i celowej obrony, które powstały w postępowaniu
drugoinstancyjnym i o których sąd odwoławczy orzeka w ramach realizacji
4
zawartego w art. 108 § 1 k.p.c. obowiązku zamieszczenia w orzeczeniu kończącym
sprawę w instancji rozstrzygnięcia o kosztach (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z 23 marca 2010 r., II PZ 4/10, baza elektroniczna Lex nr 688681).
Inny charakter ma natomiast przewidziana w art. 415 k.p.c. (w zw. z art. 39815
§ 1
k.p.c.) instytucja restytucji, umożliwiająca usunięcie skutków wykonania
prawomocnego orzeczenia sądu drugiej instancji, które następnie zostało uchylone
przez Sąd Najwyższy, a po ponownym rozpoznaniu sprawy zapadło rozstrzygnięcie
odmiennej treści, powodujące, że przymusowo wykonane świadczenie stało się
nienależne. Orzeczenie w tym przedmiocie jest rodzajowo odmienne od orzeczenia
co do kosztów procesu. O ile bowiem orzeczenie o kosztach obejmuje
rozstrzygnięcie o obowiązku zwrotu między stronami poniesionych przez nie w toku
procesu kosztów związanych z jego prowadzeniem, stanowiących świadczenia
należne, o tyle orzeczenie o zwrocie wyegzekwowanego świadczenia odnosi się do
obciążeń nienależnych, podstawa spełnienia których odpadła w wyniku
ostatecznego rozstrzygnięcia sporu.
Nawet więc w sytuacji, w której wyegzekwowanym świadczeniem są koszty
procesu, wniosek o zwrot tego świadczenia jako nienależnego i rozstrzygnięcie
o tym wniosku nie stanowią postanowienia co do kosztów procesu, wobec czego
art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. nie może stanowić podstawy uprawniającej do złożenia
zażalenia zaskarżającego rozstrzygnięcie o zwrocie wyegzekwowanego
świadczenia.
Poszukiwaniu innej ewentualnej podstawy zaskarżenia takiego postanowienia
w niniejszej sprawie stoi na przeszkodzie okoliczność, że we wskazanych przez
skarżącego punktach wyroku brak substratu zaskarżenia, nie ma w nim bowiem
orzeczenia, przeciwko któremu powód kieruje swoje zażalenie. Przedmiotem
zażalenia jest pominięcie w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego postanowienia
o zwrocie kosztów interwencji ubocznej. Rzeczywiście w wyroku zabrakło
rozstrzygnięcia o wniosku powoda dotyczącym zwrotu kosztów, które przymusowo
ściągnął od niego interwenient uboczny. Ten brak uzupełniony został jednak
w wyniku złożonego przez powoda wniosku z 9 czerwca 2010 r. - postanowieniem
Sądu Apelacyjnego z dnia 25 czerwca 2010 r. Orzeczenie, którego pominięcie
podnosi skarżący zostało więc wydane w drodze postępowania o uzupełnienie
5
wyroku. Natomiast we wskazanych przez skarżącego punktach wyroku nie ma ani
pozytywnego, ani negatywnego orzeczenia odnoszącego się co do całości lub
części wniosku o zwrot świadczenia wyegzekwowanego przez interwenienta.
Znajduje się tam jedynie orzeczenie o zwrocie świadczenia wyegzekwowanego
przez pozwaną. Ponieważ zaskarżenie orzeczenia, które nie istnieje jest
niedopuszczalne, konieczne było odrzucenie zażalenia powoda na podstawie art.
3941
§ 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
k.p.c., art. 373 k.p.c. i art. 370 k.p.c.