Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I BP 34/10
POSTANOWIENIE
Dnia 19 kwietnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Katarzyna Gonera
w sprawie z powództwa C. Ś., J. Ś. i M. S.
przeciwko Funduszowi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w W. Biuru
Terenowemu w K.
z udziałem interwenienta ubocznego Syndyka Masy Upadłości O. P. Spółki z o.o. w
upadłości w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 19 kwietnia 2011 r.,
skargi interwenienta ubocznego o stwierdzenie niezgodności z prawem
prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w K.
z dnia 23 października 2008 r.,
odrzuca skargę.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. wyrokiem z 28
maja 2008 r., w sprawie …379/07 z powództwa C. Ś., J. Ś. i M. S. przeciwko
Funduszowi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w W. Biuru Terenowemu
w K. z udziałem interwenienta ubocznego Syndyka masy upadłości „O.P.” Spółki z
o.o. w upadłości w S., zasądził od pozwanego na rzecz powodów odpowiednio
kwoty: 15.943,05 zł, 11.928 zł i 11.449,85 tytułem niezaspokojonych przez
2
upadłego pracodawcę świadczeń ze stosunku pracy oraz koszty zastępstwa
procesowego w kwocie po 2.700 zł dla każdego z powodów. Jednocześnie Sąd
Rejonowy oddalił wniosek interwenienta ubocznego o przyznanie mu od strony
pozwanej kosztów zastępstwa procesowego.
W zażaleniu na zawarte w powyższym wyroku postanowienie oddalające
jego wniosek o przyznanie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego interwenient
uboczny zarzucił naruszenie art. 107 i 109 k.p.c., a także art. 98, art. 99, art. 108 i
102 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i 2, § 6 i § 11 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców
prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.) twierdząc, że koszty zastępstwa procesowego powinny zostać
zasądzone na rzecz interwenienta ubocznego od strony pozwanej.
Strona pozwana wniosła o oddalenie zażalenia.
Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w K.
postanowieniem z 23 października 2008 r., w sprawie … 109/08, zmienił
zaskarżone postanowienie w przedmiocie kosztów zastępstwa procesowego i
zasądził od strony pozwanej na rzecz interwenienta ubocznego 60 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania, a w pozostałym zakresie oddalił zażalenie. Sąd Okręgowy
stwierdził, że brak wykazania przez interwenienta istnienia przesłanek zasadności
wniosku, przy samym jedynie żądaniu zwrotu kosztów według zasad stosowanych
do stron procesu, nie determinuje ani zasadności wniosku interwenienta, ani
konieczności jego oceny przez sąd według zasad i przepisów dotyczących stron
postępowania. W ocenie Sądu Okręgowego, nakład pracy pełnomocnika
interwenienta ubocznego (radcy prawnego) należało wycenić w realiach niniejszej
sprawy na poziomie stawki minimalnej wynagrodzenia należnego radcy prawnemu
w sprawach mających za przedmiot roszczenie majątkowe o najniższej wartości
przedmiotu sporu, czyli według § 11 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w
sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu, a to uzasadniało przyznaną kwotę 60 zł.
3
W imieniu interwenienta ubocznego skargę o stwierdzenie niezgodności z
prawem prawomocnego orzeczenia - postanowienia Sądu Okręgowego z 23
października 2008 r., … 109/08 - wniósł jego pełnomocnik, zaskarżając
przedmiotowe orzeczenie w części oddalającej wniosek o zasądzenie kosztów
zastępstwa procesowego w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji ponad
kwotę 60 zł oraz oddalającej wniosek o zasądzenie kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu zażaleniowym.
Jako podstawy skargi przytoczono naruszenie prawa procesowego, a
mianowicie: 1) art. 98, art. 99, art. 102, art. 107 oraz 109 § 2 k.p.c., a ponadto § 2
ust. 1 i 2, § 6 pkt 5 oraz § 11 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z
dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz
ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę
prawnego ustanowionego z urzędu, polegające na przyjęciu, że zasada słuszności,
o której mowa w art. 102 k.p.c., wymaga, aby zasądzenie od pozwanego na rzecz
interwenienta ubocznego kosztów postępowania nastąpiło jedynie w granicach
najniższej stawki przewidzianej przez przepisy powołanego rozporządzenia; 2) art.
219 k.p.c. w związku z art. 108 k.p.c., polegające na zamieszczeniu jedynie
jednego rozstrzygnięcia zmieniającego zasądzone na rzecz skarżącego koszty
zastępstwa procesowego, gdy tymczasem ze względu na samodzielny charakter
każdej z połączonych do wspólnego rozpoznania trzech spraw Sąd drugiej instancji
powinien był wydać odrębne - choćby zawarte w jednym postanowieniu -
rozstrzygnięcia odnośnie do zwrotu kosztów zastępstwa procesowego należnych
interwenientowi ubocznemu tytułem każdej z trzech połączonych spraw; 3) art. 108
§ 1 k.p.c. w związku z art. 98 k.p.c. i art. 99 k.p.c. oraz § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 5 oraz
§ 12 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002
r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb
Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu, polegające na oddaleniu w całości żądania zasądzenia na
rzecz interwenienta ubocznego kosztów postępowania zażaleniowego, mimo że
zaskarżone postanowienie było orzeczeniem kończącym postępowanie w danej
instancji, a zażalenie zostało w części uwzględnione.
4
Skarżący podniósł, że postanowienie Sądu drugiej instancji jest niezgodne z
prawem, a mianowicie z art. 98, art. 99, art. 102, art. 107, 108 § 1, art. 109 § 2 i art.
219 k.p.c., a także § 2 ust. 1 i 2, § 6 pkt 5, § 11 ust. 1 pkt 2 i § 12 ust. 2 pkt 1
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa
kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z
urzędu. W ocenie skarżącego wydanie przedmiotowego orzeczenia spowodowało
wyrządzenie mu szkody polegającej na nieotrzymaniu zwrotu kosztów zastępstwa
procesowego w postępowaniu przed Sądem pierwszej instancji w części
przewyższającej koszty ustalone według stawki minimalnej, tj. ponad kwotę 60 zł,
oraz całości kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu zażaleniowym.
Wysokość szkody w każdej z trzech połączonych do łącznego rozpoznania spraw
(w kwocie po 2.230 zł) została wyliczona przy przyjęciu minimalnych stawek
przewidzianych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września
2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez
Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego
ustanowionego z urzędu dla wartości przedmiotu zaskarżenia ustalonej odrębnie w
stosunku do każdego z trzech powodów.
Skarżący podniósł, że wzruszenie zaskarżonego orzeczenia w drodze innych
środków prawnych nie było i nie jest możliwe.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia,
wniesiona 13 października 2010 r., a dotycząca postanowienia Sądu Okręgowego
w K. z 23 października 2008 r., … 109/08, jest niedopuszczalna i z tej przyczyny
podlegała odrzuceniu.
Zgodnie z art. 4241
§ 1 k.p.c. - w brzmieniu nadanym przez art. 2 pkt 4
ustawy z dnia 22 lipca 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny, ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. Nr
155, poz. 1037, powoływanej dalej jako ustawa zmieniająca), obowiązującym od 25
września 2010 r. - można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem
5
prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie,
jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub
uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie
było i nie jest możliwe. Przywołana nowa treść art. 4241
§ 1 k.p.c. ma zastosowanie
do przedmiotowej skargi, wniesionej w dniu 13 października 2010 r. (data stempla
pocztowego na kopercie) z tego względu, że ustawa zmieniająca nie zawiera
przepisów przejściowych, z których wynikałby obowiązek stosowania przez Sąd
Najwyższy art. 4241
§ 1 k.p.c. w dotychczasowym brzmieniu (sprzed nowelizacji) do
skarg wniesionych w sprawach prawomocnie zakończonych przed dniem jej
wejścia w życie. Tak interpretuje brak przepisów międzyczasowych w ustawie
zmieniającej Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach wydanych po 25 września
2010 r. (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z 3 listopada 2010 r., II BP
10/10, niepublikowane oraz wydane w analogicznych sprawach postanowienia
Sądu Najwyższego z 4 lutego 2011 r., I BP 48/10, z 12 kwietnia 2011 r., I BP 64/10,
z 19 kwietnia 2011 r., I BP 31/10, z 30 kwietnia 2011 r., I BP 39/10, wszystkie
niepublikowane). Brak przepisów przejściowych powoduje, że obowiązuje w tym
przypadku ogólna zasada natychmiastowej skuteczności przepisów procesowych,
wynikająca z art. XV i art. XVI ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Przepisy
wprowadzające Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 297 ze zm.).
Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy zmieniającej, skarga o
stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia przysługuje
obecnie – od 25 września 2010 r. - tylko od prawomocnych w y r o k ó w sądu
drugiej instancji kończących postępowanie w sprawie oraz postanowień co do istoty
kończących postępowanie w sprawie wydanych przez sąd drugiej instancji w
postępowaniu nieprocesowym, postępowaniu o uznanie i stwierdzenie
wykonalności orzeczeń sądów państw obcych oraz w postępowaniu o uznanie i
stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego wydanego za granicą lub
ugody zawartej przed sądem polubownym za granicą (art. 4241
, art. 519, art. 1148
§ 3, art. 11511
§ 3 i nowy art. 1215 § 3 k.p.c.). Od innych prawomocnych orzeczeń
skarga ta, poczynając od 25 września 2010 r., nie przysługuje. W treści
uzasadnienia projektu ustawy zmieniającej podniesiono także, że projektodawca
nie uwzględnił uwag do projektu ustawy zgłoszonych przez Prokuratorię Generalną
6
Skarbu Państwa, która podnosiła potrzebę dodania przepisu o charakterze
przejściowym, który dawałby podstawę do rozpatrywania na "dotychczasowych
zasadach" skarg o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnych orzeczeń
sądów drugiej instancji innych niż wyroki, wydanych przed 25 września 2010 r.
Postulat Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa nie został uwzględniony z uwagi
na założenie dotyczące bezpośredniego zastosowania przepisów nowych. Opisana
zmiana legislacyjna nie pozbawia strony możliwości dochodzenia odszkodowania z
tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie prawomocnego orzeczenia niezgodnego
z prawem, innego niż orzeczenia przewidziane w art. 4241
§ 1 (wyroki), art. 519,
art. 1148 § 3, art. 11511
§ 3 i nowym art. 1215 § 3 k.p.c., co więcej - upraszcza jego
drogę, gdyż stosownie do art. 4241b
k.p.c. (dodanego na podstawie tej samej
ustawy zmieniającej) - w wypadku prawomocnych orzeczeń, od których skarga nie
przysługuje, odszkodowania z tytułu szkody wyrządzonej przez wydanie
prawomocnego orzeczenia niezgodnego z prawem można domagać się bez
uprzedniego stwierdzenia niezgodności tego orzeczenia z prawem przez Sąd
Najwyższy w postępowaniu ze skargi, chyba że strona nie skorzystała z
przysługujących jej wcześniej środków prawnych.
Skoro ustawa zmieniająca z dnia 22 lipca 2010 r. nie zawiera przepisów
przejściowych, z których wynikałby obowiązek stosowania art. 424¹ § 1 k.p.c. w
dotychczasowym brzmieniu do skarg wniesionych w sprawach prawomocnie
zakończonych przed dniem wejścia w życie tej nowelizacji, przedmiotowa skarga
na postanowienie Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
K. z 23 października 2008 r., nadana w urzędzie pocztowym 13 października 2010
r., czyli po wejściu w życie ustawy zmieniającej brzmienie art. 424¹ § 1 k.p.c., jest
niedopuszczalna.
Z przytoczonych względów należało na podstawie art. 4248
§ 1 k.p.c. orzec
jak w sentencji.