Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III ZS 4/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 5 sierpnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Bogusław Cudowski (przewodniczący)
SSN Halina Kiryło (sprawozdawca)
SSN Maciej Pacuda
Protokolant Anna Pęśko
w sprawie ze skargi Ministra Sprawiedliwości
na uchwałę Nr 36/II/2011 Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. z dnia 28
lutego 2011 roku, częściowo zmienioną uchwałą Nr 74/V/2011 z dnia 6 maja 2011
r. , w sprawie podejmowania przez Radę Okręgowej Izby Radców Prawnych w P.
uchwał w trybie obiegowym
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 5 sierpnia 2011 r.,
uchyla zaskarżone uchwały i przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Radzie Okręgowej Izby Radców
Prawnych w P.
2
UZASADNIENIE
Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. podjęła w dniu 28 lutego 2011
r. uchwałę nr 36/II/2011, częściowo zmienioną uchwałą nr 74/V/2011 z dnia 6 maja
2011 r., z której treści wynika, że w okresach pomiędzy posiedzeniami Rada OIRP
w P. w sprawach pilnych, w których nie można podjąć uchwały w normalnym trybie,
może podejmować uchwały w trybie obiegowym – pisemnie lub drogą
elektroniczną. Decyzje o podjęciu uchwały w trybie obiegowym podejmuje Dziekan
OIRP w P. z własnej inicjatywy lub na wniosek Prezydium Rady OIRP. Projekt
uchwały wraz z uzasadnieniem o konieczności jej podjęcia w trybie obiegowym
oraz materiałami dotyczącymi przedmiotu uchwały przesyła się członkom Rady
OIRP, określając termin na oddanie głosu lub zgłoszenie sprzeciwu co do trybu
podjęcia uchwały oraz wskazując adres poczty elektronicznej, w przypadku
podjęcia uchwały drogą elektroniczną, na który należy oddać głos albo zgłosić
sprzeciw. Projekt uchwały wraz z uzasadnieniem o konieczności jej podjęcia w
trybie obiegowym na piśmie przesyła się drogą pocztową lub na adres poczty
elektronicznej członkom Rady, chyba że członek Rady nie wyraził zgody na
przesyłanie mu projektu wraz z uzasadnieniem na wskazany przez niego adres
poczty elektronicznej. Uchwała może być podjęta w trybie obiegowym, jeżeli żaden
z członków Rady nie zgłosi w wyznaczonym terminie sprzeciwu co do podjęcia
uchwały w tym trybie. Uchwała zapada zwykłą większością głosów w przypadku
głosowania co najmniej połowy składu Rady. W razie zgłoszenia przez członka
Rady sprzeciwu co do podjęcia uchwały w trybie obiegowym, projekt wymaga
rozpatrzenia na posiedzeniu Rady. Przewodniczący posiedzenia Rady OIRP
informuje członków Rady na najbliższym posiedzeniu o uchwałach podjętych w
trybie obiegowym.
Powyższa uchwała została zaskarżona w całości przez Ministra
Sprawiedliwości. Skarżący zarzucił sprzeczność uchwały z art. 45 ustawy z dnia 6
lipca 1982 r. o radcach prawnych (jednolity tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze
zm.) oraz z § 3 ust. 1 Regulaminu działalności samorządu radców prawnych
wprowadzonego uchwałą nr 34/VII/ 2008 Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia
26 września 2008 r. (którego jednolity tekst ustalono uchwałą Prezydium Krajowej
3
Rady Radców Prawnych nr 9/VIII/2010 z dnia 8 grudnia 2010 r.) poprzez niezgodne
z tymi przepisami ustalenie sposobu podejmowania uchwał. Na tej podstawie
Minister Sprawiedliwości wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały.
W uzasadnieniu skargi wskazano, że zgodnie z art. 45 ustawy o radcach
prawnych, organy samorządu podejmują uchwały w obecności co najmniej połowy
składu członkowskiego danego organu. Z kolei § 3 ust. 1 Regulaminu działalności
samorządu radców prawnych stanowi, iż uchwały zapadają zwykłą większością
głosów w głosowaniu jawnym w obecności co najmniej połowy członków organu. Z
uregulowań tych wynika, że uchwały mogą być podejmowane jedynie na
posiedzeniach organów, skoro tylko taka forma podejmowania decyzji umożliwia
dopełnienie warunku obecności co najmniej połowy członków. Cytowana ustawa
nie zawiera żadnych regulacji wskazujących na możliwość podejmowania uchwał
przez organy samorządu radcowskiego w drodze korespondencyjnego uzgadniania
stanowisk, czy w jakiejkolwiek innej formie. Aby taki tryb był możliwy, niezbędne
jest wyraźne uregulowanie prawne na poziomie ustawowym. Niewątpliwie w
ramach swobody działania samorządu radcowskiego dopuszczalne jest
dookreślenie przez Krajową Radę Radców Prawnych oraz przez poszczególne rady
izb okręgowych szczegółowych rozwiązań ustrojowych w zakresie organizacji
działalności organów samorządu, w tym sposobu podejmowania przez nie uchwał.
Nie może ono jednak prowadzić do wprowadzania rozwiązań sprzecznych w
ustawą lub już uchwalonymi aktami wewnętrznymi wyższego rzędu. Tymczasem
zaskarżona uchwała pozostaje w sprzeczności z przytoczonymi wyżej aktami
prawnymi.
Zdaniem skarżącego, w przewidzianej przedmiotową uchwałą konstrukcji
trybu obiegowego zastrzeżenia budzi także sposób ujęcia kryterium kwalifikowania
spraw, jakie miałyby być przy jego zastosowaniu rozstrzygane. W uchwale
posłużono się bowiem jedynie nieostro zdefiniowanym kryterium formalnym, bez
sprecyzowania merytorycznych przesłanek kierowania spraw do rozpatrzenia w
tym trybie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga zasługuje na uwzględnienie.
4
Nie ulega wątpliwości, że uchwały organu samorządu radców prawnych
mogą być wydawane w granicach zakreślonych powszechnie obowiązującymi
przepisami prawa i muszą pozostawać w zgodzie z tymi przepisami.
Zaskarżona uchwała dotyczy materii regulowanej ustawowo. Zgodnie
bowiem z art. 45 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (jednolity tekst:
Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.) organy samorządu, do których w myśl art. 42
ust. 1 tegoż aktu należą rady okręgowych izb radców prawnych, podejmują uchwały
w obecności co najmniej połowy członków danego organu. Podobnie kwestię tę
unormowano w § 3 Regulaminu działalności samorządu radców prawnych i jego
organów, będącego załącznikiem do uchwały nr 34/VII/2008 Krajowej Rady
Radców Prawnych z dnia 26 września 2008 r., którego ust. 1 i 2 stanowią, że
uchwały organów, o jakich mowa w § 2 regulaminu, zapadają zwykłą większością
głosów w głosowaniu jawnym w obecności co najmniej połowy członków organu, z
możliwością uchwalenia przez dany organ tajności głosowania. Gramatyczna
wykładnia cytowanych przepisów prowadzi do jednoznacznego wniosku, że organy
samorządu radców prawnych mogą podejmować uchwały tylko na posiedzeniach,
gdyż jedynie wówczas spełniony jest ustawowy i regulaminowy warunek
jednoczesnej obecności członków organu i zapewnienia wymaganego quorum do
przeprowadzenia głosowania. Przepisy ustawy nie przewidują przy tym żadnych
wyjątków od powyższych reguł, umożliwiających podejmowanie uchwał drogą np.
korespondencyjną. W konsekwencji przewidziany w zaskarżonej uchwale nr
36/II/2011 Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. z dnia 28 lutego 2011 r.,
częściowo zmienionej uchwałą nr 74/V/2011 z dnia 6 maja 2011 r., obiegowy (tj.
pisemny lub drogą elektroniczną) tryb podejmowania uchwał w okresach pomiędzy
posiedzeniami Rady pozostaje w sprzeczności z powołanymi wyżej przepisami.
Rację ma Minister Sprawiedliwości zauważając, że w ramach swobody
działania samorządu radców prawnych dopuszczalne jest dookreślenie przez
Krajową Radę Radców Prawnych oraz przez poszczególne rady izb okręgowych
szczegółowych rozwiązań ustrojowych w zakresie organizacji działalności organów
tego samorządu, w tym zagadnień związanych z trybem podejmowania uchwał. Nie
może to jednak implikować wprowadzania rozwiązań sprzecznych z ustawą lub już
uchwalonymi aktami wewnętrznymi wyższego rzędu. Z taką zaś sytuacją mamy do
5
czynienia w przedmiotowej sprawie. Doprecyzowując sposób organizacji swojej
działalności, Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. powinna zachować
ustawową i regulaminową zasadę podejmowania uchwał na posiedzeniu, w
obecności co najmniej połowy swoich członków.
Podzielając zarzuty skarżącego, Sąd Najwyższy z mocy art. 47 ust. 2 ustawy
o radcach prawnych orzekł o uchyleniu zaskarżonej uchwały i przekazaniu sprawy
do ponownego rozpoznania Radzie Okręgowej Izby Radców Prawnych w P.