Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 49/11
POSTANOWIENIE
Dnia 9 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
SSA Marek Machnij
w sprawie ze skargi L. D. o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 26 stycznia 2010 r.,
w sprawie z powództwa W. S.
przeciwko L. D.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 9 września 2011 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 27 stycznia 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z 27 stycznia 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił wniosek o
wstrzymanie wykonania wyroku tego Sądu z 26 stycznia 2010 r. i odrzucił skargę o
wznowienie postępowania zakończonego tym prawomocnym orzeczeniem. Jak
stwierdził Sąd Apelacyjny, w sprawie nie doszło do spełnienia wskazanej przez
skarżącego przesłanki wznowienia postępowania w postaci wykrycia dowodów, z
których nie mógł on skorzystać w poprzednim postępowaniu. Charakteru takiego
nie posiada, w szczególności, dokument z 31 marca 2010 r. zawierający
oświadczenie skarżącego o potrąceniu wierzytelności zasądzonej wyrokiem z 26
stycznia 2010 r. z wierzytelnością służącą mu wobec powoda, oświadczenie to
zostało bowiem złożone po prawomocnym zakończeniu postępowania, którego
dotyczy skarga o wznowienie. Pozostałe dokumenty wskazane przez skarżącego
zostały natomiast powołane przez niego już wcześniej w postępowaniu
apelacyjnym.
W zażaleniu na postanowienie z 27 stycznia 2011 r. skarżący zarzucił,
że Sąd Apelacyjny błędnie odmówił dokumentom z 20 stycznia i 9 sierpnia 1999 r.
charakteru środków dowodowych uzasadniających wznowienie postępowania.
Na tej podstawie wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie
sprawy Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest bezzasadne.
Żadne z dokumentów wskazanych przez skarżącego nie mogą zostać
uznane za środki dowodowe, które mogłyby stanowić przesłankę wznowienia
postępowania na podstawie art. 403 § 2 k.p.c. Dotyczy to zwłaszcza pism
z 20 stycznia i 9 sierpnia 1999 r. zawierających oświadczenia powoda
o dokonywaniu w walucie obcej płatności na rzecz skarżącego (pismo z 20 stycznia
1999 r.) oraz o zobowiązaniu się do zapłaty równowartości w złotych polskich kwoty
55.000 USD (pismo z 9 sierpnia 1999 r.).
Pierwsze z tych oświadczeń nie ma żadnego bezpośredniego znaczenia dla
praw i obowiązków stron postępowania, którego dotyczy wniosek o wznowienie.
Drugie z nich wykazuje jedynie istnienie zobowiązania powoda wobec skarżącego
3
i zostało powołane w oświadczeniu o dokonaniu potrącenia z 31 marca 2010 r.
Ściśle łączy się więc ono z tym dokumentem, przez co możliwość uwzględnienia go
jako dowodu uzasadniającego wznowienie postępowania ma charakter wtórny
wobec uznania za taki dowód pisma z 31 marca 2010 r.
Należy jednak zauważyć, że dokument ten nie stanowi nowego środka
dowodowego, który uzasadniałby wznowienie postępowania na podstawie art. 403
§ 2 k.p.c. W świetle konsekwentnego stanowiska Sądu Najwyższego, przesłankę tę
spełnia jedynie taki środek dowodowy, który istniał w czasie prowadzenia
postępowania, a więc był możliwy do powołania w sensie obiektywnym (por. m.in.
orzeczenia Sądu Najwyższego z: 31 sierpnia 1936 r., C III 1126/36, Zb.Orz. 1937,
nr 9, poz. 315; z 27 listopada 1969 r., I PZ 48/69, niepubl.; z 8 kwietnia 2009 r.,
V CZ 16/09, niepubl. oraz z 17 czerwca 2010 r., III CZ 18/10, niepubl.).
W konsekwencji, trafnie stwierdził Sąd Apelacyjny, że wznowienie postępowania
nie może zostać dokonane w oparciu o dowód, który powstał już po zamknięciu
rozprawy.
Dla oceny dokumentu z 31 marca 2010 r. jako przesłanki wznowienia
postępowania nie ma przy tym znaczenia wsteczny skutek oświadczenia
o potrąceniu wynikający z art. 499 k.p.c. Przesłanka, o której mowa w art. 403 § 2
k.p.c., pozwala bowiem na wznowienie postępowania jedynie z powodu wykrycia
dowodów, które nie mogły zostać powołane w jego toku, nie zaś z uwagi na zmianę
relacji prawnej stron ze skutkiem ex tunc. Stronie, która dokonała skutecznego
potrącenia, przysługują w takim wypadku inne środki ochrony jej interesu,
zwłaszcza powództwo opozycyjne przewidziane w art. 840 k.p.c., pozwalające na
ochronę jej interesu bez konieczności wzruszania prawomocnego wyroku
(por. uchwałę SN z 30 listopada 1973 r., III CZP 73/73, OSNC 1974, nr 10, poz.
163). Jak wynika przy tym z końcowej części pisma z 31 marca 2010 r., skarżący
właśnie w tym powództwie upatrywał podstawowego instrumentu ochrony swoich
interesów w związku z dokonanym potrąceniem. W konsekwencji, dokumenty
z 20 stycznia i z 9 sierpnia 1999 r. nie mogły stanowić podstawy wznowienia
postępowania. Wprawdzie Sąd Apelacyjny nie odniósł się do nich w uzasadnieniu
zaskarżonego postanowienia, ale to, że nie mają one znaczenia w sprawie wynika
wprost z ich treści (co do pierwszego pisma) oraz z trafnego wniosku, że dokument
4
z 31 marca 2010 r. nie stanowi środka dowodowego, o którym mowa w art. 403 § 2
k.p.c. (co do drugiego pisma).
W uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny
nieprawidłowo stwierdził natomiast, że wszystkie kserokopie pokwitowań załączone
do skargi o wznowienie postępowania zostały przedstawione przez skarżącego
wraz z apelacją od wyroku Sądu Okręgowego (k. 218 – 222). Niektóre z tych
dokumentów zostały bowiem powołane po raz pierwszy w skardze o wznowienie
postępowania (k. 8 – 14). Uchybienie to nie stanowi jednak dostatecznej podstawy
uchylenia zaskarżonego orzeczenia. Zauważyć należy, że w skardze o wznowienie
postępowania nie wykazano jakiegokolwiek związku między tymi dokumentami
a rozstrzygnięciem wydanym w sprawie, jak również przesłanek uzasadniających
brak możliwości ich wcześniejszego powołania. Jednocześnie w uzasadnieniu
wyroku z 26 stycznia 2010 r. Sąd Apelacyjny jednoznacznie uznał przedstawione
pokwitowania za pozbawione znaczenia dla wydanego rozstrzygnięcia.
W konsekwencji uznać należy, że przedstawienie dowodu spełnienia świadczenia
co do dalszych kwot nie mogłoby mieć wpływu na wynik prawomocnie
zakończonego postępowania, co stanowi konieczną przesłankę jego wznowienia
w rozumieniu art. 403 § 2 k.p.c. Z tego względu, pomimo niepełnego uzasadnienia,
zaskarżone rozstrzygnięcie odpowiada w tym zakresie prawu. Trafnie Sąd
Apelacyjny odmówił także charakteru dowodu mogącego stanowić podstawę
wznowienia postępowania niepodpisanemu wydrukowi zawierającemu zestawienie
świadczeń skarżącego na rzecz powoda.
Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
orzeczono jak w postanowieniu.