Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III UZ 21/11
POSTANOWIENIE
Dnia 9 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kwaśniewski (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku B. B.
przeciwko Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Oddziałowi
Regionalnemu
o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego III
Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 11 maja 2007 r., wydanego w
sprawie o ustalenie podlegania przez B. B. ubezpieczeniu społecznemu rolników,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 września 2011 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego […]
z dnia 10 czerwca 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z
dnia 10 czerwca 2011 r. odrzucił skargę B. B. o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 11 maja 2007 r. w
sprawie III AUa 1…/06.
Sąd Apelacyjny wskazał, że wyrokiem z dnia 11 maja 2007 r. w sprawie III
AUa …/06 oddalił apelację B. B. od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 4 lipca 2006
r. wydanego w sprawie przeciwko Prezesowi Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
2
Społecznego o ustalenie obowiązku podlegania przez B. B. ubezpieczeniu
społecznemu rolników. Złożoną w dniu 2 czerwca 2011 r. skargę o wznowienie
postępowania w tej sprawie wnioskodawczyni oparła na zarzucie nieważności
postępowania z powodu nienależytej reprezentacji w tej sprawie organu rentowego
– Prezesa KRUS oraz istnieniu prawomocnej decyzji ostatecznej z 1997 r.
rozstrzygającej sprawę podlegania przez B. B. ubezpieczeniu społecznemu
rolników, które to okoliczności, według skarżącej, wypełniają przesłanki wznowienia
postępowania wymienione w art. 401 i art. 403 k.p.c.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, skarga nie została jednak oparta na
ustawowej podstawie wznowienia, albowiem nieprawidłowa reprezentacja strony
przeciwnej nie stanowi przesłanki wznowienia postępowania po myśli art. 401 pkt 2
k.p.c., zaś nieuwzględnienie decyzji ostatecznej nie zostało wymienione w żadnym
przepisie jako podstawa wznowienia postępowania. Z tych przyczyn Sąd
Apelacyjny na podstawie art. 410 § 1 k.p.c. odrzucił skargę o wznowienie
postępowania.
W zażaleniu na to postanowienie skarżąca, domagając się jego uchylenia,
podtrzymała swoje stanowisko o nienależytej reprezentacji organu rentowego w
postępowaniu, co jej zdaniem stanowi podstawę do wznowienia postępowania
także wówczas, gdy skargę składa strona przeciwna, a nadto podniosła, że „Sąd
zobowiązany był wziąć pod uwagę fakt, że jest ostateczna decyzja stwierdzająca
podleganie ubezpieczeniu społecznemu rolników przez B. B. z 1997 r. Wydanie
kolejnej decyzji narusza polskie prawo. Sprawa była już prawomocnie
rozstrzygnięta, co zobowiązany był wziąć pod uwagę Sąd”, odwołując się do treści
art. 378 § 1 in fine k.p.c., według którego Sąd drugiej instancji w granicach
zaskarżenia bierze z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga o wznowienie postępowania stanowi nadzwyczajny środek
zaskarżenia przysługujący jedynie od ściśle określonych orzeczeń i w oparciu o
ograniczone ustawowo podstawy. Są one wyraźnie i wyczerpująco wyliczone w
ustawie. Skarga może być oparta na tzw. przyczynach nieważności (art. 401 k.p.c.)
3
oraz na przyczynach restytucyjnych (art. 403 k.p.c.), a także w sytuacjach
regulowanych art. 4011
k.p.c., a więc gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o
niezgodności z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą
aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.
Przepis art. 401 k.p.c. nie określa odmiennie przesłanek nieważności
postępowania na potrzeby postępowania o wznowienie, lecz sytuuje je w sposób
szczególny pośród katalogu przyczyn nieważności określonych w art. 379 k.p.c.,
zawężając podstawy wznowienia z przyczyn nieważności do wyczerpująco
określonych w art. 401 k.p.c. Tego rodzaju zawężenie dopuszczalnych podstaw
wznowienia postępowania w porównaniu z regulacją z art. 379 k.p.c. usprawiedliwia
charakter wznowienia postępowania jako nadzwyczajnego środka zaskarżenia, w
którym możliwość uwzględnienia nieważności postępowania w mniejszym zakresie
niż w ramach środków odwoławczych i środków zaskarżenia jest podyktowana
potrzebą ochrony prawomocnego orzeczenia sądowego, a wznowienie jest
traktowane jako środek o charakterze wyjątkowym
Sąd Apelacyjny prawidłowo stwierdził, że art. 401 k.p.c., wymieniając
enumeratywnie przesłanki nieważności na potrzeby postępowania o wznowienie,
nie wskazuje na ostateczną decyzję rozstrzygającą o żądaniu, a także, iż
okoliczność istnienia takiej decyzji nie stanowi żadnej innej podstawy do
wznowienia postępowania, wobec czego w tym zakresie skarga nie opiera się na
ustawowej podstawie. Trafnie Sąd Apelacyjny podniósł również, że z utrwalonego
orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że skarga o wznowienie postępowania z
powodu nieważności wywołanej brakiem należytej reprezentacji (art. 401 pkt 2
k.p.c.) przysługuje w terminie wskazanym w art. 407 k.p.c. tylko tej stronie, która
była nienależycie reprezentowana i przez to ona sama lub jej organ lub ewentualny
przedstawiciel ustawowy nie wiedzieli o toczącym się postępowaniu. Tylko taka
strona może znaleźć się w sytuacji, o której mowa w art. 407 k.p.c., tylko bowiem
do takiej strony może odnosić się sformułowanie „dowiedziała się o wyroku". W
przeciwnym razie nie byłoby w ogóle możliwe obliczanie terminu przewidzianego w
art. 407 § 1 k.p.c. (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2003
r., V CZ 111/03, Monitor Prawniczy 2006 nr 3; z dnia 11 czerwca 2008 r., V CZ
34/08, LEX nr 424345; z dnia 30 września 2008 r., II CZ 67/08, OSNC – ZD 2009 nr
4
1, poz. 26). Wnioskodawczyni nie znalazła się w takiej sytuacji, nie może więc
opierać skargi o wznowienie na tej podstawie.
Z treści art. 410 § 1 k.p.c. wynika wprost, że podlega odrzuceniu skarga
nieoparta na ustawowej podstawie wznowienia, w związku z czym zażalenie
skarżącej nie może być uwzględnione.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 3941
§ 3 w
związku z art. 39814
k.p.c.).