Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KRS 13/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Halina Kiryło (przewodniczący)
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (sprawozdawca)
SSN Józef Iwulski
Protokolant Grażyna Grabowska
w sprawie z odwołania A. K.
od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa Nr …/2011 z dnia … 2011 roku
w sprawie nieprzedstawienia wniosku o powołanie do pełnienia urzędu sędziego,
po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw
Publicznych w dniu 20 września 2011 r.,
oddala odwołanie.
U z a s a d n i e n i e
Uchwałą z dnia … 2011 r. Krajowa Rada Sądownictwa postanowiła, że
adwokat A. K. nie zostanie przedstawiony Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z
wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W., obwieszczonym w Monitorze
Polskim z dnia … 2010 r. W uzasadnieniu uchwały Rada stwierdziła, że: kandydat
2
urodził się 16 sierpnia 1949 r. w L.; wyższe studia prawnicze na Wydziale Prawa i
Administracji Uniwersytetu w L. ukończył w 1974 r. z ogólną oceną dostateczną; po
odbyciu aplikacji prokuratorskiej złożył w dniu 30 września 1976 r. egzamin
prokuratorski z wynikiem ogólnym dostatecznym; w okresie od 1 listopada 1976 r.
do 31 grudnia 1978 r. zatrudniony był w Okręgowym Inspektoracie Państwowej
Inspekcji Handlowej w L. na stanowisku inspektora, a od 24 marca 1979 r. do 31
lipca 1980 r. w Zakładach Przemysłu Dziewiarskiego „L." w L. na stanowisku
specjalisty do spraw ochrony mienia; po odbyciu aplikacji adwokackiej złożył
egzamin adwokacki uzyskując ogólną ocenę bardzo dobrą i z dniem 1 kwietnia
1984 r. został przyjęty w poczet członków Zespołu Adwokackiego Nr […] w L.; od
15 czerwca 1991 r. wykonywał zawód adwokata w ramach indywidualnej Kancelarii
Adwokackiej w L.; uchwałą z dnia 8 grudnia 2005 r. Okręgowa Rada Adwokacka w
L. postanowiła dokonać skreślenia go z listy adwokatów Izby; w okresie od 12
grudnia 2005 r. do 30 września 2008 r. zatrudniony był w Wojewódzkim Sądzie
Administracyjnym w W. na stanowisku asesora sądowego; w dniu 31 października
2007 r. Sąd Dyscyplinarny I Instancji Naczelnego Sądu Administracyjnego podjął
uchwałę o zezwoleniu na pociągnięcie go do odpowiedzialności karnej, a uchwałą
z dnia 30 listopada 2007 r. zawiesił w czynnościach służbowych w zakresie
pełnionych obowiązków sędziowskich do czasu prawomocnego zakończenia
postępowania karnego i obniżył wysokość wynagrodzenia o 25% na czas trwania
tego zawieszenia; uchwałą z dnia 11 lutego 2007 r. Sąd Dyscyplinarny II Instancji
Naczelnego Sądu Administracyjnego uchylił zaskarżoną uchwałę w przedmiocie
udzielenia zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej i umorzył
postępowanie w sprawie; stosunek służbowy uległ rozwiązaniu z dniem 30
września 2008 r. na mocy porozumienia stron; od 15 sierpnia 2009 r. kandydat
prowadził działalność gospodarczą - barek kawowy; w jego aktach znajduje się
wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 20 maja 2010 r., … 4/10 utrzymujący w mocy
- przy uznaniu apelacji prokuratora za oczywiście bezzasadną - wyrok Sądu
Rejonowego w S. z dnia 28 września 2009 r., … 53/09 uniewinniający oskarżonego
A. K. od popełnienia zarzucanych mu aktem oskarżenia czynów (...); uchwałą z
dnia 20 stycznia 2011 r. postanowiono dokonać ponownego wpisu kandydata na
listę adwokatów Izby Adwokackiej w L. W dalszej kolejności w uzasadnieniu
3
uchwały wskazano, że Prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego ocenił
przydatność kandydata na stanowisko sędziowskie na ocenę dobrą z uwagi na
ponad dwudziestoletnią praktykę w zawodzie adwokata i niespełna dwuletnią w
zawodzie asesora sądowego oraz z uwagi na okoliczność, że kandydat w dniu 20
stycznia 2011 r. został ponownie wpisany na listę adwokatów. Również Prezes
Naczelnego Sądu Administracyjnego - uwzględniając opinię Prezesa WSA oraz
ocenę Kolegium i Zgromadzenia Ogólnego Sędziów tego Sądu - zaopiniował
kandydata na ocenę dobrą. Na posiedzeniu w dniu 18 stycznia 2011 r. Kolegium
Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w W. wystawiło kandydatowi ocenę
bardzo dobrą (9 głosów za oceną bardzo dobrą i 1 głos za oceną dobrą), a na
posiedzeniu Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego w W. w dniu 24 stycznia 2011 r. oddano na niego 46 głosów (na
112 sędziów biorących udział w głosowaniu). Zastępca Przewodniczącego
Wydziału Zamiejscowego w R. - sędzia WSA M. W. w liście rekomendacyjnym
poparł starania kandydata w ubieganiu się o wolne stanowisko sędziowskie,
wskazując, że współpracował z nim w okresie od 1 stycznia 2007 r. do 30 września
2008 r., współpraca ta układała się bardzo dobrze zarówno w sferze relacji
zawodowych jak i międzyludzkich, praca w sądownictwie administracyjnym była
pasją kandydata, który wykazywał profesjonalne podejście do wykonywanych
obowiązków, przejawiające się w przygotowywaniu spraw przydzielonych mu do
referatu, dużej biegłości i znajomości badanej materii spraw administracyjnych, w
tym doktryny i orzecznictwa, sporządzaniu uzasadnień, które cechował wysoki
poziom merytoryczny oraz terminowość, a także wysokim procencie oddalonych
skarg kasacyjnych.
Krajowa Rada Sądownictwa postanowiła nie przedstawiać powyższej
kandydatury Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej z wnioskiem o powołanie do
pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w W., gdyż pomimo, że kandydat spełnia wymagania formalne do powołania na to
stanowisko, to uzyskał gorszą od kontrkandydatów, których Krajowa Rada
postanowiła przedstawić z wnioskiem o powołanie do pełnienia urzędu sędziego,
ocenę pracy wyrażoną w opiniach Prezesa Wojewódzkiego Sądu
Administracyjnego (dwoje - oceny wyróżniające i jeden - ocenę bardzo dobrą) i
4
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (wszyscy oceny bardzo dobre) oraz
przez Kolegium Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (wszyscy oceny
wyróżniające). Nadto, w ocenie Rady, wybrani kandydaci posiadają wyższe
rekomendacje w zakresie znajomości i stosowania prawa administracyjnego oraz
innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej.
Na posiedzeniu Krajowej Rady Sądownictwa w dniu … 2011 r. na kandydata nie
oddano głosów „za", oddano 12 głosów „przeciw", przy 5 głosach „wstrzymujących
się". Tym samym przedmiotowa kandydatura nie uzyskała wymaganej
bezwzględnej większości głosów.
W odwołaniu od uchwały skarżący zarzucił naruszenie przepisów
postępowania mające istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 2 ust. 1 pkt
2 i 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (jednolity tekst:
Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67 ze zm., powoływanej dalej jako ustawa) oraz § 20
ust. 1 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 listopada
2007 r. w sprawie szczegółowego trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz
postępowania przed Radą (Dz.U. Nr 219, poz. 1623 ze zm., powoływanego dalej
jako rozporządzenie), poprzez dokonanie oceny jego kandydatury bez zachowania
obowiązku wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności sprawy na
podstawie udostępnionej dokumentacji i składanych wyjaśnień, a także bez
rozpatrzenia zgłoszonej kandydatury w oparciu o jasne i jednakowe dla wszystkich
osób uczestniczących w tym samym konkursie kryteria oceny kandydatów na wolne
stanowiska sędziowskie.
Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonej
uchwały w całości i przekazanie sprawy Krajowej Radzie Sądownictwa do
ponownego rozpoznania.
W uzasadnieniu skargi wskazano po pierwsze - na brak powołania w
uzasadnieniu uchwały okoliczności, które wpłynęły na zaniżenie oceny kandydata
przez Prezesów Sądów w sytuacji, gdy istnieje sprzeczność pomiędzy wynikającą z
nich oceną a opiniami sporządzonymi przez konsultantów asesora i
przewodniczących wydziałów, w których kandydat pracował i które nie zawierają
żadnych krytycznych uwag do pracy wykonywanej przez niego na stanowisku
asesora, w szczególności bardzo dobrą opinią wyrażoną w liście rekomendacyjnym
5
przez Zastępcę Przewodniczącego Wydziału Zamiejscowego w R. - sędziego WSA
M. W., po drugie - na dowolność oceny kandydatów w aspekcie znajomości i
umiejętności stosowania prawa administracyjnego w sytuacji, gdy żadna z
wybranych przez Radę osób, w przeciwieństwie do skarżącego, nie posiada
praktyki sędziowskiej w sądownictwie administracyjnym, po trzecie - na niejasność
kryteriów oceny kandydatów wskutek nieuwzględnienia okoliczności, że dwoje
spośród kandydatów wybranych przez Radę uzyskało na Zgromadzeniu Ogólnym
Sędziów mniejsze poparcie od skarżącego. W konsekwencji, w ocenie skarżącego,
zaskarżona uchwała narusza wymagania zgodności z prawem w rozumieniu § 20
ust. 1 rozporządzenia i nie może być zaakceptowana na gruncie konstytucyjnego
prawa dostępu do służby publicznej. Wprawdzie art. 60 Konstytucji RP zapewnia
jedynie prawo do ubiegania się o przyjęcie do służby publicznej i nie gwarantuje
przyjęcia do tej służby, ale jego stosowanie wymaga zapewnienia równości szans w
dostępie do służby sędziowskiej osób spełniających ustawowe kryteria wymagane
od kandydatów do obejmowania stanowisk sędziowskich (tak w postanowieniu
Sądu Najwyższego z dnia 10 czerwca 2009 r., III KRS 9/08).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Odwołanie nie zawiera usprawiedliwionych zarzutów.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy do wyłącznej kompetencji Krajowej
Rady Sądownictwa należy rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu
sędziowskiego oraz - będące wynikiem realizacji tego zadania - podjęcie uchwały w
przedmiocie przedstawienia lub nieprzedstawienia Prezydentowi RP wniosku o
powołanie sędziego. Z tego względu kognicja Sądu Najwyższego do oceny takiej
uchwały obejmuje - zgodnie z art. 13 ust. 2 ustawy - wyłącznie badanie, czy nie
pozostaje ona w sprzeczności z prawem. Oznacza to, że Sąd Najwyższy nie
posiada kompetencji do merytorycznego rozpatrywania kwalifikacji kandydata na
sędziego, zaś przedmiotem sprawowanej przez niego kontroli jest formalny aspekt
dostępu do służby, związany z przestrzeganiem jednolitych kryteriów i procedur
postępowania, a nie sama ocena kwalifikacji czy też predyspozycji danej osoby z
punktu widzenia kryteriów stosowanych w ramach postępowania przed Radą. Nie
6
można przy tym tracić z pola widzenia celu tego postępowania, jakim jest
wyłonienie najlepszych kandydatów spośród osób spełniających wymagania
wstępne i niejednokrotnie posiadających zbliżone oceny w zakresie kwalifikacji i
predyspozycji do pełnienia urzędu sędziowskiego. W konsekwencji ocena doboru
kryteriów oraz znaczenie przywiązywane do poszczególnych kryteriów przy ocenie
kandydatów na stanowiska sędziowskie pozostają poza zakresem kompetencji
Sądu Najwyższego do kontroli legalności uchwał Rady, chyba że naruszają one
podstawowe zasady prawne, w szczególności zasadę jednakowego dostępu do
stanowisk sędziowskich i zasadę niedyskryminacji (por. uzasadnienie wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 maja 2008 r., SK 57/06, OTK-A 2008 nr 4,
poz. 63 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 2009 r., III KRS
13/09, OSNP 2011 nr 13-14, poz. 196 i orzeczenia w nim powołane).
W ocenie skarżącego, zaskarżona uchwała została wydana z naruszeniem
§ 20 ust. 1 rozporządzenia wskutek zaniechania przez Radę wszechstronnego
rozważenia wszystkich okoliczności sprawy na podstawie udostępnionej
dokumentacji oraz wyjaśnień uczestników postępowania, polegającego na
niewyjaśnieniu i nieodniesieniu się w jej uzasadnieniu do podstaw, na jakich zostały
oparte oceny jego kandydatury przez Prezesów Naczelnego i Wojewódzkiego
Sądów Administracyjnych, dowolnej ocenie kandydatów w zakresie znajomości i
stosowania prawa administracyjnego poprzez niewzięcie pod uwagę odbycia przez
niego „praktyki sędziowskiej w sądownictwie administracyjnym” w charakterze
asesora sądowego oraz niejasności zastosowanych przez Radę kryteriów wskutek
nieuwzględnienia poparcia udzielonego mu przez Zgromadzenie Ogólne.
Wymaganie wszechstronnego rozważenia okoliczności sprawy w rozumieniu
§ 20 ust. 1 rozporządzenia winno być rozumiane jako obowiązek uwzględnienia
przez Radę całości zgromadzonej dokumentacji, w tym stanowisk, ocen i opinii
wszystkich upoważnionych do tego osób i organów, a nie konieczność
szczegółowego odnoszenia się do każdego z nich, tym bardziej, że Rada - jako
organ kolegialny - wyraża swoje stanowisko w procedurze głosowania, bez
obowiązku przedstawiania motywów, jakimi kierowali się przy oddawaniu głosów jej
poszczególni członkowie. Odnosząc się do podniesionych przez skarżącego
zarzutów należy stwierdzić, że z uzasadnienia zaskarżonej uchwały jednoznacznie
7
wynika, że Rada wzięła pod uwagę całość udostępnionej jej dokumentacji, w tym
zarówno list rekomendacyjny, na który skarżący się powołuje, jak i opinie Prezesów
obu Sądów, zawierające motywy dobrej oceny jego kandydatury. Przypisanie przez
Radę większego znaczenia tym drugim należy do jej kompetencji i nie stanowi o
sprzeczności zaskarżonej uchwały z prawem, zaś skarżący nie twierdzi, aby w
postępowaniu przednominacyjnym opinie te kwestionował lub że zebrany i
oceniony przez Radę materiał sprawy był niepełny.
Nie można również podzielić zarzutów skarżącego co do dowolności oceny
przez Radę kandydatów pod względem znajomości i stosowania prawa
administracyjnego poprzez niewzięcie pod uwagę odbycia przez niego „praktyki
sędziowskiej w sądownictwie administracyjnym” oraz niejasności zastosowanych
przez nią kryteriów oceny wskutek nieuwzględnienia poparcia udzielonego przez
Zgromadzenie Ogólne. Wbrew twierdzeniom skarżącego, okoliczności te zostały
przez Radę dostrzeżone i uwzględnione, co wprost wynika z uzasadnienia
zaskarżonej uchwały, jednakże - w ocenie Rady - nie przeważyły one wyższych
ocen i rekomendacji uzyskanych w procedurze przednominacyjnej przez innych
kandydatów. Przypisywanie przez skarżącego takiej ocenie Rady dowolności jest
nieuprawnione już tylko dlatego, że zgodnie z art. 6 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 25 lipca
2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze
zm.) do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu
administracyjnego nie jest wystarczające posiadanie wysokiego lub bardzo dobrego
poziomu wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego
i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej,
ale wymagane jest wyróżnianie się tym poziomem. Takich ocen w postępowaniu
przednominacyjnym skarżący nie uzyskał, w przeciwieństwie do wybranych przez
Radę kandydatów. Z kolei wyniki głosowania na Zgromadzeniu Ogólnym
niewątpliwie stanowią istotne kryterium oceny kwalifikacji merytorycznych i
predyspozycji do pełnienia urzędu sędziego, ale nie jest to kryterium jedyne, a „siła”
udzielonego kandydatowi przez ten organ poparcia nie jest wiążąca dla Rady, która
ma obowiązek wszechstronnego rozważenia okoliczności sprawy i wzięcia pod
uwagę całości udostępnionego jej materiału. Właśnie na jego podstawie Rada
dokonała - w procedurze głosowania - jednoznacznie niekorzystnej dla skarżącego
8
oceny jego kandydatury, której nie może podważyć przeciwstawienie jej oceny
własnej, opartej na tym samym materiale.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji wyroku.