Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 660/10
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 29 września 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Anna Kozłowska
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej imienia
Stefana Kardynała Wyszyńskiego w W., Marka R. i Karola N.
przeciwko Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo - Kredytowej z siedzibą
w S.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 29 września 2011 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej
od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 19 maja 2010 r.,
1. oddala skargę kasacyjną;
2. zasądza od pozwanej na rzecz powódki - Spółdzielczej
Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej imienia Stefana
Kardynała Wyszyńskiego w W. kwotę 180
(sto osiemdziesiąt) złotych tytułem kosztów postępowania
kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo - Kredytowa im. Stefana Kardynała
Wyszyńskiego z siedzibą w W. domagała się ustalenia, że uchwała nr 1 zarządu
Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej w S. z dnia 17 stycznia
2007 r., wzywająca radę nadzorczą powódki do odwołania prezesa zarządu Marka
R. i wiceprezesa zarządu Karola N., jest nieważna. Z analogicznym powództwem
wystąpili Marek R. i Karol N.
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 15 lipca 2009 r. połączył do
wspólnego rozpoznania obie sprawy, a wyrokiem z dnia 18 grudnia 2009 r. ustalił,
że uchwała numer 1 zarządu pozwanej jest nieważna oraz orzekł o kosztach
postępowania.
Sąd Okręgowy ustalił, że Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo - Kredytowa
im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego z siedzibą w W. jest członkiem Krajowej
Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej z siedzibą w S. (dalej „Kasa
Krajowa”). Zarząd powódki zawiadomił członków o terminach i miejscu obrad
poszczególnych grup członkowskich, których celem było m.in. wybranie
przedstawicieli na zebranie przedstawicieli. W zawiadomieniach nie wskazano,
że, zgodnie z regulaminem obrad zebrania grupy członkowskiej, „zebranie zwołane
z powodu braku quorum w drugim terminie może podejmować uchwały bez
względu na liczbę obecnych, pod warunkiem uczynienia o tym wzmianki
w zawiadomieniu o zwołaniu zebrania”. W dniach od 29 listopada 2005 r. do dnia
6 grudnia 2005 r. odbyły się zebrania wszystkich grup członkowskich, na których
dokonano wyboru przedstawicieli. W ocenie pozwanej, wspomniane uchybienie
spowodowało, że wybór przedstawicieli był nieważny, a w konsekwencji uchwały
podjęte na trzech zebraniach przedstawicieli są nieistniejące. W konsekwencji
pozwana uznała, że działalność powódki była wykonywana z rażącym naruszeniem
przepisów prawa i statutu, za co odpowiedzialni są prezes i wiceprezes zarządu.
Wobec tego zarząd pozwanej podjął w dniu 17 stycznia 2007 r. wspomnianą
uchwałę nr 1.
3
Sąd Okręgowy podkreślił, że istotne w niniejszej sprawie jest to, czy została
spełniona przesłanka rażącego naruszenia przepisów prawa lub statutu (art. 41 ust.
3 pkt 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo
– kredytowych, Dz. U. z 1996 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.; dalej „ustawa o s.k.o.k.”).
Uznał, że zarzuty, jakie pozwana stawiała powódce, sprowadzają się w istocie do
stwierdzenia formalnej obrazy statutu powódki, przy czym nie jest to uchybienie tak
istotne, by można je nazwać rażącym. Uchybienie dotyczące treści zawiadomień
nie wywarło bowiem istotnego wpływu na treść podjętych uchwał. Sąd Okręgowy
przyjął ponadto, że przewidziana w ustawie ingerencja pozwanej w samodzielność
i autonomię zrzeszonych spółdzielni nie może być interpretowana rozszerzająco.
W konkluzji stwierdził, że uchwała z dnia 17 stycznia 2007 r. była sprzeczna
z ustawą i, na podstawie art. 58 § 1 k.c., nieważna.
Pozwana wniosła apelację od wyroku Sądu Okręgowego, zaskarżając go
w całości.
Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 19 maja 2010 r. oddalił apelację oraz orzekł
o kosztach postępowania.
Sąd Apelacyjny w pełni podzielił ustalenia Sądu Okręgowego oraz –
w zasadzie - dokonaną przezeń ocenę prawną. Podkreślił, że pełnomocnicy stron
nie zgłosili do protokołu odpowiednich zastrzeżeń, zatem, stosownie do art. 162
k.p.c., utracili prawo powoływania się na ewentualne uchybienia procesowe Sądu
pierwszej instancji w dalszym toku postępowania. Uznał, że w niniejszej sprawie
został naruszony regulamin obrad zebrania grupy członkowskiej, wydany na
podstawie statutu. Takie uchybienie nie stanowi zaś rażącego naruszenia prawa
w rozumieniu art. 41 ust. 3 pkt 1 ustawy o s.k.o.k.
Pozwana w skardze kasacyjnej zaskarżyła wyrok Sądu Apelacyjnego
w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego, mianowicie art. 48 § 1 pr.
spółdz., art. 41 ust. 3 pkt 1 ustawy o s.k.o.k. w związku z art. 18 § 1 i § 2 pkt 1 i 2
i art. 35 § 2 pr. spółdz. oraz art. 58 § 1 i 2 k.c., a także naruszenie przepisu
postępowania, mianowicie art. 162 k.p.c.
4
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podstawowe znaczenie w niniejszej sprawie ma zarzut naruszenia art. 41
ust. 3 pkt 1 ustawy o s.k.o.k., zgodnie z którym w przypadku stwierdzenia,
że działalność kasy wykonywana jest z rażącym naruszeniem przepisów prawa lub
statutu, Kasa Krajowa może wystąpić do właściwego organu kasy o odwołanie jej
członków zarządu, bezpośrednio odpowiedzialnych za stwierdzone uchybienia.
Rozważenia w związku z tym wymaga, czy dopuścili się rażącego naruszenia
przepisów prawa lub statutu dwaj członkowie zarządu powódki, którzy
w zawiadomieniach o terminach i miejscu obrad poszczególnych grup
członkowskich nie zamieścili wzmianki, wymaganej przez regulamin obrad zebrania
grupy członkowskiej, że zebranie zwołane z powodu braku quorum w drugim
terminie może podejmować uchwały bez względu na liczbę obecnych. Sądy obu
instancji trafnie przyjęły, że w niniejszej sprawie nie miało miejsca takie naruszenie,
które uzasadniałoby zastosowanie przez Kasę Krajową sankcji przewidzianej w art.
41 ust. 3 pkt 1 ustawy o s.k.o.k. Przede wszystkim należy podkreślić, że przepis ten
wprawdzie przewiduje sankcję odnoszącą się do członków zarządu spółdzielczej
kasy oszczędnościowo – kredytowej, jednakże przesłanką jej zastosowania jest
wykonywanie działalności przez kasę (a nie przez członków zarządu kasy)
z rażącym naruszeniem przepisów prawa lub statutu. Należy tez stwierdzić,
że uchybienie zarzucane członkom zarządu powódki dotyczy naruszenia
postanowienia zamieszczonego w regulaminie obrad zebrania grupy członkowskiej,
a nie naruszenia przepisu prawa lub postanowienia statutu. Zgodnie z art. 35 § 5
pr. spółdz., tryb zwoływania posiedzeń m.in. zebrań grup członkowskich oraz
sposób i warunki podejmowania uchwał określa statut lub przewidziane w nim
regulaminy tych organów. Nie ulega oczywiście wątpliwości, że członkowie zarządu
spółdzielni powinni przestrzegać postanowienia regulaminów uchwalonych na
podstawie statutu. Jednakże naruszanie takich postanowień nie mieści się
w hipotezie normy prawnej zawartej w art. 41 ust. 3 pkt 1 ustawy o s.k.o.k.
Powstaje z kolei pytanie, czy rozważane uchybienie oznacza naruszanie przez
powódkę powołanych w skardze kasacyjnej przepisów prawa, mianowicie art. 18
§ 1 i § 2 pkt 1 i 2, art. 35 § 2 i art. 48 § 1 pr. spółdz. Należy w związku z tym
podkreślić, że nie ma podstaw do twierdzenia, aby uchybienie polegające na
5
niezamieszczeniu stosownej wzmianki w zawiadomieniu o zebraniu grupy
członkowskiej naruszało zasadę równości praw wynikających z członkostwa (art. 18
§ 1 pr. spółdz.), prawo do uczestniczenia w zebraniu grupy członkowskiej (art. 18
§ 2 pkt 1 pr. spółdz.), czynne lub bierne prawo wyborcze (art. 18 § 2 pkt 2 pr.
spółdz.) lub zasadę dokonywania wyborów przedstawicieli na zebranie
przedstawicieli w głosowaniu tajnym spośród nieograniczonej liczby kandydatów
(art. 35 § 2 pr. spółdz.). Nie nastąpiło też naruszenie art. 48 § 1 pr. spółdz.,
uchybienie zarzucane członkom zarządu powódki nie uzasadnia bowiem
twierdzenia, że nie kierują oni działalnością spółdzielni w interesie członków,
a w konsekwencji, że spółdzielnia (spółdzielcza kasa oszczędnościowo –
kredytowa) rażąco przez to narusza przepisy prawa lub postanowienia statutu.
W konkluzji należy podkreślić, że naruszenie przez członków zarządu
spółdzielczej kasy oszczędnościowo - kredytowej postanowienia regulaminu
zebrania grup członkowskich nie uzasadnia zastosowania przez Zarząd Kasy
Krajowej sankcji przewidzianej w art. 41 ust. 3 pkt 1 ustawy o s.k.o.k. W tej sytuacji
zbędne jest rozważanie, czy zarzucane członkom zarządu uchybienie stanowiło
„rażące naruszenie”.
Zarzut naruszenia art. 58 § 1 i 2 k.c., sformułowany w skardze kasacyjnej
w kontekście nieważności uchwał zebrań grup członkowskich, jest
bezprzedmiotowy. Niniejsza sprawa nie dotyczy bowiem ważności uchwał
podjętych przez zebrania grup członkowskich, ale zasadności zastosowania przez
Zarząd Kasy Krajowej sankcji przewidzianej w art. 41 ust. 3 pkt 1 ustawy o s.k.o.k.
Zarzut naruszenia art. 162 k.p.c. jest nietrafny. O tym, że przepis ten ma
zastosowanie do postanowień sądu o oddaleniu wniosków dowodowych, świadczy
bowiem ustalone orzecznictwo Sądu Najwyższego (zob. uchwała z dnia
27 października 2005 r., III CZP 55/05, OSNC 2006, nr 9, poz. 144; uchwała z dnia
27 czerwca 2008 r., III CZP 50/08, OSNC 2009, nr 7-8, poz. 103; wyrok z dnia
24 września 2009 r., IV CSK 185/09, Monitor Prawniczy 2009, nr 20, s. 1082).
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
orzekł, jak w sentencji.
jw