Pełny tekst orzeczenia

Uchwała z dnia 26 października 2011 r., III CZP 61/11
Sędzia SN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
Sędzia SN Jan Górowski
Sędzia SN Wojciech Katner (sprawozdawca)
Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Stowarzyszenia Zbiorowego
Zarządzania Prawami Autorskimi Twórców Dzieł Naukowych i Technicznych K. w K.
przeciwko Jarosławowi S. o zobowiązanie do udzielenia informacji, po
rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 26 października
2011 r. zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Apelacyjny w
Warszawie postanowieniem z dnia 30 czerwca 2011 r.:
"1. Czy art. 105 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i
prawach pokrewnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 90 poz. 631 ze zm.) w związku
z art. 20 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy nakłada na producentów i importerów
kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych,
umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza
opublikowanego utworu, obowiązek udzielenia właściwej organizacji zbiorowego
zarządzania informacji i udostępnienia dokumentów dotyczących wszystkich
transakcji sprzedaży tych urządzeń, czy też tylko tych transakcji, w których strona
kupująca należy do kręgu podmiotów mogących zgodnie z art. 23 i następne Prawa
autorskiego korzystać z dozwolonego użytku chronionych utworów?
2. Czy – w przypadku uznania, że obowiązek ten obejmuje tylko transakcje z
podmiotami uprawnionymi w świetle art. 23 i nast. Prawa autorskiego do
dozwolonego użytku chronionych utworów – obowiązkiem określonym w art. 105
ust. 2 w związku z art. 20 ust. 1 pkt 2 powinny być objęte także transakcje, w
których kupującymi są osoby fizyczne w ramach prowadzonej działalności
gospodarczej?"
podjął uchwałę:
Na podstawie art. 105 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie
autorskim i prawach pokrewnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz. 631
ze zm.) w związku z art. 20 ust. 1 pkt 2 i ust. 5 tej ustawy, na producentach,
importerach kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń
reprograficznych, umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części
egzemplarza opublikowanego utworu, ciąży obowiązek udzielenia właściwej
organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi informacji oraz
udostępniania dokumentów, dotyczących wszystkich umów sprzedaży tych
urządzeń.
Uzasadnienie
Pozwany prowadzi od kwietnia 1997 r. działalność gospodarczą, której
przedmiotem jest m.in. sprzedaż hurtowa i detaliczna kserokopiarek, faksów,
urządzeń biurowych i poligraficznych, części zamiennych i materiałów
eksploatacyjnych w wymienionej branży oraz usługi kserograficzne. Do końca
września 2006 r. uiszczał na rzecz powoda, będącego organizacją zbiorowego
zarządzania prawami autorskimi w rozumieniu art. 104 ustawy z dnia 4 lutego 1994
r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2006 r. Nr 90, poz.
631 ze zm. – dalej: "Pr.aut."), opłatę od urządzeń reprograficznych sprowadzanych
do Polski i następnie sprzedawanych osobom trzecim. Od października 2006 r.
zaprzestał wnoszenia opłat, utrzymując, że nie jest zobowiązany do uiszczania
opłaty reprograficznej i doręczania zestawień rozliczeniowych sprowadzanych do
Polski urządzeń, gdyż nie jest ani ich producentem, ani importerem, wskazanym w
art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut., a udzielenie żądanych informacji naruszyłoby tajemnicę
przedsiębiorstwa.
Sąd Okręgowy w Warszawie wyrokiem z dnia 12 października 2010 r.
uwzględnił powództwo i zobowiązał go do udzielenia powodowi informacji o
sprowadzanych do Polski i sprzedanych osobom trzecim urządzeniach
reprograficznych za wskazany w wyroku okres w formie wykazu tych urządzeń, jak
też zobowiązał pozwanego do przekazania powodowi deklaracji INTRASTAT oraz
faktur za ten sam okres, potwierdzających odpowiednio fakt sprowadzenia do kraju
oraz sprzedaży tych urządzeń. Sąd uznał powództwo za uzasadnione na podstawie
art. 105 ust. 1 i 2 Pr.aut., wskazując, że według art. 20 ust. 1 pkt 2 tego Prawa na
producentach i importerach kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń
reprograficznych, umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części
egzemplarza opublikowanego utworu ciąży obowiązek wnoszenia opłaty określonej
tym przepisem. Z kolei roszczenie o przekazanie informacji, określone w art. 105
ust. 2 Pr.aut., służy ustaleniu wysokości opłaty, a legitymowany czynnie jest powód
jako właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Zdaniem
Sądu, obowiązkiem informacyjnym objęte są także transakcje dotyczące urządzeń
sprowadzanych do Polski z terenu innego państwa Unii Europejskiej.
W apelacji pozwany zarzucił naruszenie art. 105 ust. 2 w związku z art. 20 ust.
1 oraz z art. 23 ust. 1 Pr.aut., a także w związku z art. 5 ust. 2 lit. a dyrektywy nr
2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001 r. w sprawie
harmonizacji niektórych aspektów praw autorskich i pokrewnych w społeczeństwie
informacyjnym (Dz.Urz. UE L 167 z dnia 22 czerwca 2001 r., s. 10 – dalej:
"dyrektywa nr 2001/29/WE"), przez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że
roszczenie informacyjne organizacji zbiorowego zarządzania obejmuje również
prawo do żądania informacji o sprowadzonych do Polski urządzeniach
reprograficznych, sprzedanych podmiotom, którym nie przysługuje prawo do
korzystania z nich w zakresie własnego użytku osobistego. Wniósł o zmianę wyroku
i oddalenie powództwa w całości, względnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania.
Rozpoznając apelację, Sąd drugiej instancji doszedł do wniosku, że w sprawie
występuje zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, dotyczące zakresu
obowiązku informacyjnego określonego w art. 105 ust. 2 Pr.aut., a prawidłowe
rozstrzygnięcie o roszczeniu na podstawie tego przepisu nie jest możliwe bez
ustalenia właściwej wykładni art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut. Wynika to z obciążenia
pozwanego obowiązkiem informacyjnym tylko w zakresie niezbędnym do określenia
opłaty, należnej na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania, nie ma natomiast
podstawy do żądania informacji o transakcjach, od których pozwany nie ma
obowiązku uiszczania opłaty reprograficznej. Dokonując obszernej analizy
powołanych przepisów, a także odnosząc się do dyrektywy nr 2001/29/WE, Sąd
Apelacyjny sformułował wskazane na wstępie zagadnienie prawne.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia
powstało w ramach sporu o udzielenie przez pozwanego informacji, o jakiej mowa
w art. 105 ust. 2 Pr.aut. Sąd Apelacyjny trafnie zauważył, że rozwiązanie tego
zagadnienia zależy od wykładni art. 20 ust. 1 Pr.aut., który stanowi, iż na
producentach i importerach kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń
reprograficznych, umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części
egzemplarza opublikowanego utworu, ciąży obowiązek wnoszenia określonej
przepisem opłaty. Dokładne wskazanie przedmiotu podlegającego opłacie, ze
względu na cechy urządzenia oraz wysokość opłat, znajduje się w wydanym na
podstawie art. 20 ust. 5 Pr.aut. rozporządzeniu Ministra Kultury z dnia 2 czerwca
2003 r. w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do utrwalania
utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży przez
producentów i importerów (Dz.U. Nr 105, poz. 991 ze zm.). Konkretna wysokość
opłaty przysługującej od zobowiązanego jest ustalana przez informacje, o których
mowa w art. 105 ust. 2 Pr.aut., przedkładane organizacji zbiorowego zarządzania
prawami autorskimi przez producenta i importera, na temat ilości wyprodukowanych
lub sprowadzonych do Polski i sprzedanych urządzeń reprograficznych.
W pierwszej kolejności należy zatem rozważyć, na kim – zgodnie z art. 20 ust.
1 pkt 2 Pr.aut. – ciąży obowiązek uiszczenia opłaty reprograficznej. W orzecznictwie
nie było to dotychczas wyjaśnione, zostało natomiast trafnie ustalone, co w
szczególności potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 czerwca 2008 r., V
CSK 22/08 (OSNC-ZD 2009, nr A, poz. 15), że na gruncie art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut.
opłata reprograficzna przysługuje na rzecz organizacji zbiorowego zarządzania
prawami autorskimi, mającej taki status w rozumieniu art. 104 Pr.aut. W powołanym
orzeczeniu zostało też potwierdzone, że należna opłata stanowi kompensatę
uszczerbku doznawanego przez twórców i wydawców na skutek kopiowania
utworów w ramach dozwolonego użytku osobistego. Ze względu na okoliczności
konkretnej sprawy Sąd Najwyższy nie rozpatrywał kwestii, czy obowiązek
uiszczenia opłaty obciąża tylko producentów i importerów urządzeń ogólnie
zwanych reprograficznymi, czy także innych sprzedawców, ani czy obowiązek ten
obciąża tylko te podmioty, które zbywają wyprodukowane lub importowane
urządzenia bezpośrednio na rzecz osób, uprawnionych do korzystania z odbitek
dzieł autorskich w celu osobistym. Pozwany w niniejszej sprawie podważył swój
obowiązek wnoszenia opłaty powodowi z tej właśnie przyczyny, że nie sprzedaje
urządzeń bezpośrednio podmiotom, które miałyby korzystać z kopiowania dla celów
osobistych. Jest natomiast dystrybutorem, zbywającym urządzenia dalszym
sprzedawcom w łańcuchu dystrybucyjnym, i oni dopiero sprzedają je takim
nabywcom, którzy kupują urządzenia w tym właśnie celu. (...)
Na uznanie zasługuje poszukiwanie takiego rozumienia art. 20 ust. 1 Pr.aut.,
według którego ma on kompensować twórcom i wydawcom straty wynikające z
masowego w obecnych warunkach technicznych kopiowania utworów chronionych
prawem autorskim, dozwolonego w celach osobistych. Jak się zauważa, cel ten
realizują nabywcy urządzeń, w których cenie płaconej przez kupującego zawiera się
także opłata, naliczona z mocy prawa producentowi lub importerowi urządzenia.
Tylko taką drogą, określoną ryczałtowo, w procentach od ceny samego urządzenia
można realnie pokryć uszczerbek doznawany przez twórców i wydawców na skutek
dozwolonego kopiowania utworów w celu prywatnego użytku osobistego (art. 23
Pr.aut.).
Należy zwrócić uwagę, że po zmianach dokonanych rozporządzeniem
Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 12 maja 2011 r. zmieniającym
rozporządzenie w sprawie określenia kategorii urządzeń i nośników służących do
utrwalania utworów oraz opłat od tych urządzeń i nośników z tytułu ich sprzedaży
przez producentów i importerów (Dz.U. Nr 105, poz. 616) w treści załącznika nr 3
do rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 2 czerwca 2003 r. stawka opłat w
stosunku do urządzeń wielkoformatowych nabywanych z założenia przez podmioty
profesjonalne została obniżona z 3% do 1% (ale nie więcej niż 100 złotych) ceny
urządzenia. Należy także podnieść, że w przypadku urządzeń reprograficznych
zbywanych podmiotom używającym je w sposób dozwolony do celów publicznych
(instytucje naukowe i oświatowe) oraz nabywanych przez biblioteki, archiwa i szkoły
zrezygnowano z obowiązku kompensowania strat podmiotom prawa autorskiego i
opłata nie została w ogóle nałożona (art. 27, 28 i 29 Pr.aut.). Poza tymi nielicznymi
wypadkami nie występuje dozwolona reprografia i za kopiowanie utworów przez
przedsiębiorców świadczących takie usługi należy się twórcom i wydawcom
stosowne wynagrodzenie, przewidziane przez art. 201
Pr.aut. Wszelkie inne
kopiowanie jest niedozwolone i podlega odpowiedzialności odszkodowawczej na
podstawie art. 79 i nast. Pr.aut.
Opłata przewidziana przez art. 20 Pr.aut. wiąże się z prawami autorskimi
podmiotów do nich uprawnionych, a sposób jej pobierania przez organizacje
zbiorowego zarządzania prawami autorskimi wynika z rzeczywistych możliwości
wyegzekwowania należności, ze względu na powszechną dostępność urządzeń
kopiujących teksty, obrazy i dźwięk. Wprawdzie bez zezwolenia twórcy można
korzystać z jego utworu w celach osobistych (prywatnych), co może sprawiać
wrażenie wyjścia poza ochronę podmiotowych praw autorskich, ale takie stawianie
sprawy jest zbyt dogmatyczne. Rekompensata dla twórcy znajduje się w opłacie
pobieranej od sprzedawcy urządzenia, ale ma swoje źródło w prawach autorskich, a
to, że jest należna nie od podmiotu, który w sposób dozwolony ma korzystać z
urządzenia staje się drugorzędne.
W doktrynie utrwalone jest stanowisko, że cel osobisty może realizować tylko
osoba fizyczna. Osoby prawne nabywają urządzenia reprograficzne albo w celu
kopiowania dokumentów, korespondencji handlowej itp., albo w celu kopiowania
utworów autorskich, w ramach swojej działalności gospodarczej. Nie są zatem
podmiotami, o których stanowi art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut.; podmiotami takimi są
osoby fizyczne, które mogą występować albo jako osoby, które kopiują dzieła do
osobistego użytku – są wtedy w roli konsumentów – albo jako przedsiębiorcy
indywidualni, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, mającej za
przedmiot obrót urządzeniami reprograficznymi, albo poza taką działalnością
gospodarczą (...).
W apelacji pozwany zarzucił, że Sąd pierwszej instancji, uwzględniając
powództwo, naruszył art. 5 ust. 2 lit. a dyrektywy nr 2001/29/WE przez błędną
wykładnię, sprowadzającą się do uznania, że informacja należna powodowi na
podstawie art. 105 ust. 2 Pr.aut., a więc i opłata, o której mowa w art. 20 ust. 1 pkt 2
Pr.aut., dotyczy urządzeń reprograficznych, sprzedanych podmiotom, którym nie
przysługuje prawo do korzystania z nich w zakresie własnego użytku osobistego.
Takimi podmiotami są odbiorcy urządzeń sprzedawanych przez pozwanego.
Z preambuły dyrektywy nr 2001/29/WE wynika, że jednym z jej celów jest
zabezpieczenie właściwej równowagi praw i interesów między różnymi kategoriami
podmiotów praw autorskich, jak również między nimi i użytkownikami przedmiotów
praw objętych ochroną. Przewidując ograniczenia i wyjątki ochrony praw autorskich,
dyrektywa nakazuje wypłacenie twórcom i wydawcom uczciwej (godziwej)
rekompensaty (fair compensation) jako wynagrodzenia za korzystanie z ich
utworów. Według art. 2 dyrektywy, państwa członkowskie określają w swoim
prawie, wobec jakich utworów można zezwolić lub zabronić ich kopiowania, a w art.
5 ustanowione są wyjątki i ograniczenia kopiowania, które przewidziane przez
Państwo Członkowskie muszą zostać godziwie zrekompensowane podmiotom praw
autorskich. Odnosi się to także do kopiowania na dowolnych nośnikach przez osobę
fizyczną do jej prywatnego użytku i do celów, które nie są ani bezpośrednio, ani
pośrednio handlowe.
Pojęcie uczciwego (godziwego) wynagrodzenia, o którym mowa w art. 5 ust. 2
lit. b dyrektywy zostało wyjaśnione w wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej z dnia 21 października 2010 r., C-467/08, Padawan S.L. v. Sociedad
General de Autores y Editores (Dz.Urz. UE C 346 z dnia 18 grudnia 2010 r., P.
0005-0006 – dalej: „sprawa Padawan”). Chodzi o pojęcie autonomiczne prawa
unijnego, które należy interpretować jednolicie w krajach członkowskich, w których
wprowadzono wyjątek kopii na użytek prywatny, z przyznaniem uprawnienia do
określenia wysokości i warunków pobierania rekompensaty, ale przy ustanowieniu
właściwej równowagi pomiędzy zainteresowanymi podmiotami. Nakazuje to
obliczać uczciwą (godziwą) rekompensatę na podstawie kryterium uszczerbku
wyrządzonego twórcom utworów, chronionych w następstwie wprowadzenia
ustawowego wyjątku dozwolonej kopii do użytku osobistego. Ze względu na
możliwość przeniesienia rekompensaty na użytkowników osobistych utworów
autorskich, właściwa równowaga oznacza zobowiązanie do sfinansowania godziwej
rekompensaty przez podmioty, które dysponują urządzeniami do kopiowania i
udostępniają je tym użytkownikom.
O ile art. 5 ust. 2 pkt b dyrektywy nr 2001/29/WE dotyczy tylko osób
fizycznych, o tyle pkt a tego przepisu prowadzi do wniosku, że obowiązek zapłaty
rekompensaty podmiotom prawa autorskiego łączy się z zakresem dozwolonego
użytku, ale nie zawiera wyraźnego ograniczenia wyjątku tylko do osób fizycznych.
W ramach jednego aktu prawnego jednakowo należy rozumieć „godziwą
rekompensatę" zarówno w myśl art. 5 ust. 2 lit. b, jak i art. 5 ust. 2 lit. a. To prowadzi
do wniosku, że interpretacja art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut. zgodna z dyrektywą nr
2000/29/WE oraz z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w
sprawie Padawan, nakazuje włączyć do kręgu podmiotów obciążonych opłatą
reprograficzną – poza producentami i importerami – także dalszych sprzedawców,
niezależnie od tego, że dopiero na końcu łańcucha dystrybucyjnego znajdzie się
osoba fizyczna, która nabyła urządzenie kopiujące w celu osobistego użytku.
Skłaniałoby to do wykładni powołanego przepisu, uwzględniającej jego dzisiejszy
kontekst prawny i cele nałożenia opłaty reprograficznej, bez przywiązywania
nadmiernej wagi do jego podstaw aksjologicznych z chwili uchwalania ustawy o
prawie autorskim i prawach pokrewnych. To jednakże wymagałoby wyjścia poza
brzmienie tego przepisu i uznanie, przez posłużenie się wykładnią systemową i
celowościową, że w systemie prawa europejskiego i krajowego, chroniącego
podmioty praw autorskich, powinien umożliwiać uczciwą (godziwą) rekompensatę
autorom i wydawcom dzieł autorskich, które mogą być legalnie kopiowane do
użytku osobistego osób fizycznych (art. 23 Pr.aut.).
Należy zgłosić wątpliwości, czy taka argumentacja jest jednak wystarczająca
do uznania, że treść art. 20 ust. 1 pkt w Pr.aut. umożliwia obciążenie opłatą
reprograficzną sprzedawcy urządzenia, o którym mowa w tym przepisie, niezależnie
od tego, czy jest producentem i importerem, czy też jest dalszym sprzedawcą,
zawierającym bezpośrednio umowę z podmiotem uprawnionym do dozwolonego
kopiowania utworu autorskiego. Jeżeli obciążany byłby dalszy sprzedawca,
zawierający umowę z uprawnionym do kopiowania, to obciążanie opłatą nie
dotyczyłoby producentów i importerów, zbywających urządzenia takim
sprzedawcom. Rozwiązanie jest zbyt daleko idące w świetle art. 20 ust. 1 Pr.aut.,
co prowadzi do wniosku, że de lege lata znalezienie rozwiązania
satysfakcjonującego zarówno osoby zbywające urządzenia, jak i osoby chronione
prawem autorskim jest niemożliwe. Można jedynie poszukiwać rozwiązania
najbliższego oczekiwaniom, a jednocześnie możliwego do uzasadnienia w zgodzie
z przepisami obowiązującego prawa polskiego.
Wykładnia przepisu nie może abstrahować w ogóle od jego brzmienia i przez
interpretację celowościową oraz częściowo systemową prowadzić do rozumienia
przepisu sprzecznie z tym brzmieniem. Przepis stanowi wyraźnie o producentach i
importerach urządzeń reprograficznych, przewidując w zgodzie w postanowieniami
późniejszej dyrektywy nr 2001/29/WE możliwość nieodpłatnego korzystania z
urządzeń reprograficznych do użytku osobistego oraz rekompensując straty
autorów i twórców opłatą należną tylko od producentów i importerów. Wskazanie
producentów i importerów jest racjonalne, gdyż – jak wykazał powód – tylko w
stosunku do tych dwóch podmiotów można uchwycić moment, w którym daje się
określić obowiązek opłaty od zindywidualizowanych urządzeń, np. numerem
egzemplarza lub fakturą. Z kolei trafnie zwrócił uwagę Sąd Apelacyjny, że
zobowiązanie do opłaty tylko producentów i importerów urządzeń pozwala obciążyć
opłatą transakcje dotyczące wszystkich urządzeń reprograficznych, a jednocześnie
nie ma ryzyka ponoszenia opłaty kilkakrotnie. Gdyby takie ryzyko musiało być
wkalkulowane w obciążanie opłatami dystrybutorów urządzeń – innych niż tylko
producenci i importerzy – prowadziłoby do podwyższenia ceny urządzeń
nabywanych do celów osobistych.
Można zatem przyjąć, że ustawodawca celowo ograniczył w art. 20 Pr.aut.
obowiązek ponoszenia opłat, uwzględniając trudności z ich egzekwowaniem (...),
oraz uznać, że właściwe jest rozwiązanie proste i pewne w realizacji, nawet jeśli
obowiązek opłaty jakiegoś podmiotu nie obejmuje albo spoczywa na podmiocie
(producencie lub importerze), który bezpośrednio nie zbywa urządzeń osobie
wykorzystującej je do celów osobistych. Łatwo spostrzec, że opłaty nie poniesie
wtedy dalszy sprzedawca, a opłata poniesiona przez producenta lub importera i tak
znajdzie się w cenie płaconej przez osobę nabywającą urządzenie do użytku
osobistego. Nie ma zatem obawy uiszczenia opłaty podwójnej, a cel ustawy w
postaci zrekompensowania wynagrodzenia autorskiego zostaje osiągnięty.
Przekonuje o tym dodatkowo art. 20 ust. 5 Pr.aut., z którego wynika, że w
rozporządzeniu wykonawczym do ustawy wydanym przez ministra właściwego do
spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego określa się kategorie urządzeń i
nośników oraz wysokość opłat, kierując się zdolnością urządzenia i nośnika do
zwielokrotniania utworów, jak również ich przeznaczeniem do wykonywania innych
funkcji niż zwielokrotnianie utworów. Wykładni art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut. w związku
z obciążeniem opłatami należy więc dokonywać, mając na względzie zakres
delegacji ustawowej i treść wydanego rozporządzenia, odwołującego się do ust. 1
powołanego przepisu.
Interpretacja art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut. uwzględniająca wszystkie motywy
wyrażone w dyrektywie nr 2001/29/WE i w wyroku w sprawie Padawan (...)
nakazywałaby wyjście poza obecne brzmienie art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut. i
uregulowanie obowiązków sprzedawców w łańcuchu dystrybucyjnym, a nie tylko
producenta i importera, a ponadto określenie kupujących, używających urządzeń
reprograficznych do celów osobistych przez wskazanie bliższych ich cech. Trafne
uwagi pozwanego w tym względzie mieszczą się jednak w ramach postulatów de
lege ferenda. Wprawdzie obowiązujące prawo krajowe powinno się interpretować
zgodnie z systemem przepisów Unii Europejskiej, co odnosi się również do
stanowiska orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, jednak
dyrektywa w systemie prawa unijnego nie wywołuje bezpośrednio skutków w
systemie prawa państwa członkowskiego. Ponadto art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut. w
obecnym brzmieniu nie pozostaje w sprzeczności z treścią dyrektywy nr
2001/29/WE, a jedynie nie odpowiada dokładnie wszystkim jej przepisom. To samo
można odpowiednio odnieść do porównania treści i celu art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut.
ze stanowiskiem Trybunału w sprawie Padawan. (...)
Po określeniu kręgu podmiotów, których dotyczy art. 20 ust. 1 pkt 2 Pr.aut.,
można odpowiedzieć na pytanie o obowiązek informacyjny zawarty w art. 105
ust. 2. Jest oczywiste, że jeżeli zobowiązany do opłaty na podstawie art. 20 ust. 1
pkt 2 Pr.aut. jest producent lub importer urządzeń reprograficznych bez względu na
to, komu urządzenia te następnie sprzedaje, to na nim w stosunku do wszystkich
umów sprzedaży urządzeń, o których mowa w tym przepisie w związku z art. 20
ust. 5 Pr.aut. ciąży obowiązek udzielenia informacji właściwej organizacji
zbiorowego zarządzania prawami autorskimi. Obowiązek ten dotyczy również
udostępnienia dokumentów o tych umowach, po to aby można było określić, czy i w
jakiej wysokości należą się opłaty reprograficzne.
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 390 § 1 k.p.c. rozstrzygnął
zagadnienie prawne, jak w uchwale.