Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 25 października 2011 r.
III SW 30/11
Naruszenie przepisów Kodeksu wyborczego dotyczące wadliwego spo-
rządzenia kart do głosowania nie ma wpływu na wynik wyborów, gdy zwiększe-
nie liczby głosów oddanych na listę kandydatów na posłów komitetu wyborcze-
go pominiętego na karcie do głosowania o wszystkie głosy nieważne z tego
powodu, nie prowadziłoby do uczestniczenia tego komitetu w podziale manda-
tów.
Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Bogusław Cudowski, Romualda Spyt.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 25 paź-
dziernika 2011 r. sprawy z protestu wyborczego Grzegorza K. przeciwko ważności
wyborów do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
p o s t a n o w i ł:
1. wyrazić opinię, że zarzuty protestu dotyczące wadliwego sporządzenia kart
do głosowania w Okręgu Wyborczym Nr 41 w Szczecinie w Obwodowej Komisji Wy-
borczej Nr 13 w Policach oraz w Okręgu Wyborczym Nr 24 w Suwałkach w Obwo-
dowej Komisji Wyborczej nr 25 w Suwałkach są zasadne ale powyższe naruszenia
przepisów ustawy nie miały wpływu na wynik wyborów,
2. wyrazić opinię, że pozostałe zarzuty protestu są nieuzasadnione.
U z a s a d n i e n i e
Pismem z dnia 14 października 2011 r. (data wpływu do Sądu Najwyższego -
14 października 2011 r.), Grzegorz K. - pełnomocnik Wyborczy Komitetu Wyborcze-
go Polska Jest Najważniejsza wniósł protest wyborczy przeciwko ważności wyborów
do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, zarzuca-
jąc naruszenie przepisów Kodeksu wyborczego dotyczących głosowania, ustalenia
2
wyników głosowania i wyników wyborów przeprowadzonych w dniu 9 października
2011 r., tj. art. 224 w związku z art. 227 i art. 40 § 1, 3 i 5 oraz art. 71 § 1 i art. 73 w
związku z art. 228 § 1 i art. 230 § 1 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wybor-
czy (Dz.U. Nr 21, poz. 112 ze zm.). W uzasadnieniu zarzutów wskazał, że na urzę-
dowych kartach do głosowania w wyborach do Sejmu, nie została umieszczona lista
kandydatów nr 2 - zarejestrowana przez KW Polska Jest Najważniejsza, co powodo-
wało wydawanie przez Obwodowe Komisje Wyborcze kart do głosowania pozbawio-
nych tej listy w dniu głosowania. Komisje te uznawały za ważne karty do głosowania
obarczone wyżej opisanym brakiem i uwzględniały je przy ustalaniu wyników głoso-
wania, co miało miejsce na obszarze okręgów wyborczych nr 41 - Szczecin (Obwo-
dowa Komisja Wyborcza nr 144 oraz Obwodowa Komisja Wyborcza nr 13 w Poli-
cach), nr 19 - Warszawa I (Obwodowa Komisja Wyborcza nr 438 w Warszawie, Ob-
wodowa Komisja Wyborcza nr 112 w Warszawie, Obwodowa Komisja Wyborcza nr
555 w Warszawie, Obwodowa Komisja Wyborcza nr 434 w Warszawie), oraz nr 24 -
Suwałki (Obwodowa Komisja Wyborcza nr 25 w Suwałkach). Wskazał także, że już w
dniu 7 października 2011 r. na obszarze Okręgowej Komisji Wyborczej nr 10 z sie-
dzibą w Łodzi stwierdzono brak listy kandydatów na posłów zgłoszonej przez KW
Polska Jest Najważniejsza na niektórych kartach do głosowania.
Państwowa Komisja Wyborcza (w piśmie z dnia 19 października 2011 r.), od-
nosząc się do przedstawionych zarzutów wskazała, że zgodnie z art. 73 Kodeksu
wyborczego karty do głosowania inne niż urzędowo ustalone lub nieopatrzone pie-
częcią obwodowej komisji wyborczej są nieważne. Zatem wydanie wyborcy karty
niezawierającej zarejestrowanej w danym okręgu wyborczym listy kandydatów na
posłów stanowiłoby naruszenie art. 52 § 2 w związku z art. 224 Kodeksu wyborcze-
go. Natomiast uznanie przez obwodową komisję wyborczą takiej karty za ważną sta-
nowiłoby naruszenie art. 228 § 1 pkt 4 w związku z art. 73 Kodeksu wyborczego. Od-
nosząc się do przedstawionego w proteście stanu faktycznego Państwowa Komisja
Wyborcza stwierdziła, że: 1) obwodowe komisje wyborcze działające na obszarze
okręgu wyborczego nr 10 - Łódź, zostały zobowiązane do sprawdzenia prawidłowo-
ści otrzymanych kart do głosowania, którą to czynność wykonały, a Państwowej Ko-
misji Wyborczej nie są znane przypadki wydania wyborcom wadliwych kart do głoso-
wania w tym okręgu wyborczym; 2) w okręgu wyborczym nr 41 - Szczecin, stwier-
dzono nieliczne przypadki wadliwego sporządzenia kart do głosowania. Jak wynika z
wyjaśnień przedstawionych przez Okręgową Komisję Wyborczą w Szczecinie, pole-
3
ciła ona obwodowym komisjom wyborczym dokonanie starannego sprawdzenia pra-
widłowości kart do głosowania wydawanych wyborcom. Łączna liczba kart nieważ-
nych wyjętych z urn w tym okręgu wyborczym wyniosła 332. W obwodach głosowa-
nia wymienionych w proteście liczba kart nieważnych wyniosła odpowiednio: w Ob-
wodowej Komisji Wyborczej nr 144 w Szczecinie - 0 (zero), w Obwodowej Komisji
Wyborczej nr 13 w Policach - 24; 3) w okręgu wyborczym nr 19 - Warszawa I w ob-
wodach głosowania wymienionych w zarzutach protestu (OKW nr 112, 434, 438 oraz
555), nie stwierdzono przypadków wydania wyborcom wadliwych kart do głosowania
(sprawdzenie otrzymanych kart do głosowania nie wykazało istnienia wadliwych
kart). Jak wynika z przedstawionych Państwowej Komisji Wyborczej wyjaśnień Okrę-
gowej Komisji Wyborczej w Warszawie I, anonimowe zawiadomienie o wydaniu wy-
borcy wadliwej karty do głosowania przez Obwodową Komisję Wyborczą nr 718 w
Warszawie (nieobjętą zarzutami protestu) nie zostało potwierdzone przez tę Komisję,
a sprawdzenie otrzymanych przez nią kart do głosowania nie wykazało istnienia wa-
dliwych kart; 4) w okręgu wyborczym nr 24 - Suwałki, stwierdzono nieliczne przypadki
wadliwego sporządzenia kart do głosowania. Jak wynika z wyjaśnień Okręgowej Ko-
misji Wyborczej w Białymstoku, poleciła ona obwodowym komisjom wyborczym do-
konanie sprawdzenia prawidłowości kart do głosowania wydawanych wyborcom. Nie
stwierdzono przypadków wydania wadliwych kart wyborcom. Łączna liczba kart nie-
ważnych i wyjętych z urn w tym okręgu wyborczym wyniosła 381. Obwodowa Komi-
sja - Wyborcza nr 25 w Suwałkach ustaliła, że liczba kart nieważnych wyniosła - 3.
Odnosząc powyższe ustalenia do ogłoszonych wyników głosowania PKW po-
dała, że we wskazanych przez wnoszącego protest obwodach głosowania na obsza-
rze okręgu wyborczego nr 41 łącznie wyjęto z urn 24 nieważne karty do głosowania.
Oznacza to, że gdyby przyjąć, iż przyczyną nieważności wszystkich tych kart była
opisana w proteście wada, a wszyscy wyborcy, którzy otrzymali wadliwe karty odda-
liby głosy na listę kandydatów na posłów zgłoszoną przez KW Polska Jest Najważ-
niejsza, to liczba głosów oddanych na tę listę wzrosłaby o 24 i o tyle wzrosłaby liczba
głosów ważnych. We wskazanych przez wnoszącego protest obwodach głosowania
na obszarze okręgu wyborczego nr 19 łącznie wyjęto z urn 16 nieważnych kart do
głosowania. Oznacza to, przy tych samych co wyżej założeniach, że liczba głosów
oddanych na listę kandydatów na posłów zgłoszoną przez KW Polska Jest Najważ-
niejsza w tym okręgu wzrosłaby o 16 i o tyle wzrosłaby liczba głosów ważnych. Z
kolei we wskazanym przez wnoszącego protest obwodzie głosowania na obszarze
4
okręgu wyborczego nr 24 łącznie wyjęto z urn 3 nieważne karty do głosowania.
Oznacza to, że przy tych samych założeniach liczba głosów oddanych na listę kan-
dydatów na posłów zgłoszoną przez KW Polska Jest Najważniejsza w tym okręgu
wzrosłaby o 3 i o tyle wzrosłaby liczba głosów ważnych. W konkluzji pisma, Pań-
stwowa Komisja Wyborcza stwierdziła, że gdyby przyjąć powyższe założenia, mo-
głoby to oznaczać nieznaczącą zmianę wyniku głosowania, niemającą wpływu na
wynik wyborów. Zwiększenie liczby głosów oddanych na listy kandydatów na posłów
zgłoszone przez KW Polska Jest Najważniejsza o 43 głosy (24+16+3) dałoby tym
listom łączną liczbę głosów we wszystkich okręgach wynoszącą 315 436, co przy
zwiększonej o tyle liczbie głosów ważnych, wynoszącej 14 369 546, oznaczałoby
uzyskanie przez te listy 2,20% ważnie oddanych głosów. Listy tego komitetu nie
uczestniczyłyby zatem w podziale mandatów (art. 231 § 2 Kodeksu wyborczego).
Powiększenie liczby głosów oddanych na listy KW Polska Jest Najważniejsza o
łączną liczbę kart nieważnych we wszystkich okręgach wyborczych, wynoszącą 13
918, przy powiększeniu o tyle liczby głosów ważnych, oznaczałoby uzyskanie przez
te listy 2,29% głosów ważnych, a więc również nie miałoby wpływu na wynik wybo-
rów.
Ponadto w ocenie PKW wnoszący protest nie udowodnił ani nawet nie upraw-
dopodobnił przypadków uznawania przez obwodowe komisje wyborcze kart nieza-
wierających listy kandydatów na posłów zgłoszonej przez KW Polska Jest Najważ-
niejsza za karty ważne. W związku z powyższym Państwowa Komisja Wyborcza wy-
raziła opinię, że zarzuty przedmiotowego protestu są w części bezzasadne, a w czę-
ści - nawet gdyby okazały się zasadne - dotyczą zdarzeń, które nie miały wpływu na
wynik wyborów.
Prokurator Generalny pismem z dnia 20 października 2011 r. wniósł o wydanie
postanowienia zawierającego opinię, że zarzuty protestu są zasadne, lecz narusze-
nie przepisów ustawy nie miało wpływu na wynik wyborów.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 101 ust. 2 Konstytucji RP wyborcy przysługuje prawo zgłosze-
nia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyborów do Sejmu i Senatu
na zasadach określonych w ustawie. Zasady wnoszenia protestów wyborczych okre-
śla ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy. Zgodnie z art. 82 § 1 tej
5
ustawy przeciwko ważności wyborów, ważności wyborów w okręgu lub wyborowi
określonej osoby może być wniesiony protest z powodu: dopuszczenia się przestęp-
stwa przeciwko wyborom, określonego w rozdziale XXXI Kodeksu karnego, mają-
cego wpływ na przebieg głosowania, ustalenie wyników głosowania lub wyników wy-
borów lub naruszenia przepisów kodeksu dotyczących głosowania, ustalenia wyni-
ków głosowania lub wyników wyborów, mającego wpływ na wynik wyborów. Zgodnie
z art. 270 § 1 Kodeksu wyborczego ustalając wyniki głosowania w obwodzie, obwo-
dowa komisja wyborcza oblicza między innymi liczbę wyborców, którym wydano
karty do głosowania, jak i kart wyjętych z urny. Z przedstawionej przez Państwową
Komisję Wyborczą informacji wynika, że w obwodach głosowania na obszarze okrę-
gów wyborczych nr 41, 19 oraz 24 łącznie wyjęto z urn 43 nieważne karty do głoso-
wania. Oznacza to, że nawet gdyby przyjąć, iż przyczyną nieważności wszystkich
tych kart była opisana w proteście wada, a wszyscy wyborcy, którzy otrzymali wadli-
we karty oddaliby głosy na listę kandydatów na posłów zgłoszoną przez KW Polska
Jest Najważniejsza, liczba głosów oddanych na tę listę wzrosłaby o 43 i o tyle wzro-
słaby liczba głosów ważnych. Wobec przedstawionych przez wnoszącego protest
wyborczy zarzutów, oraz złożonych przez Państwową Komisję Wyborczą wyjaśnień,
które w części oznaczają - w ocenie Sądu Najwyższego - przyznanie że zarzuty pro-
testu są uzasadnione, Sąd Najwyższy wyraził opinię, że zarzuty protestu dotyczące
wadliwego sporządzenia kart do głosowania w Okręgu Wyborczym nr 41 w Szczeci-
nie w Obwodowej Komisji Wyborczej nr 13 w Policach, w Okręgu Wyborczym nr 24 w
Suwałkach w Obwodowej Komisji Wyborczej nr 25 okazały się zasadne, ale powyż-
sze naruszenia przepisów ustawy nie miały wpływu na wynik wyborów. Zwiększenie
liczby głosów oddanych na listy kandydatów na posłów zgłoszone przez KW Polska
Jest Najważniejsza o wszystkie głosy nieważne, dałoby tym listom łączną liczbę gło-
sów we wszystkich okręgach wynoszącą 315 436, co przy zwiększonej o tyle liczbie
głosów ważnych, wynoszącej 14 369 546, oznaczałoby uzyskanie przez te listy
2,20% ważnie oddanych głosów. Listy tego komitetu nie uczestniczyłyby zatem w
podziale mandatów (art. 231 § 2 Kodeksu wyborczego).
Pozostałe zarzuty wskazane w proteście wyborczym, dotyczące uznania przez
Obwodowe Komisje Wyborcze kart niezawierających listy kandydatów na posłów
zgłoszonej przez KW Polska Jest Najważniejsza za karty ważne w okręgu wybor-
czym nr 19 w Warszawie I oraz w okręgu wyborczym nr 41 - Szczecin w Obwodowej
Komisji Wyborczej nr 144 w Szczecinie, w ocenie Sądu Najwyższego są nieuzasad-
6
nione, jako niepotwierdzone, co uzasadniało uznanie zarzutów protestu w tej części
za nieuzasadnione.
Zgodnie z art. 241 § 3 Kodeksu wyborczego wnoszący protest powinien sfor-
mułować w nim zarzuty oraz przedstawić lub wskazać dowody, na których opiera
swoje zarzuty. Dowodami w sprawie z protestu wyborczego są takie środki, które
świadczą o istnieniu lub nieistnieniu pewnych faktów i które zarazem umożliwiają
przekonanie, że zarzucane w proteście działanie lub zaniechanie jest przestępstwem
przeciwko wyborom w myśl przepisów Kodeksu karnego albo postępowaniem
sprzecznym z przepisami Kodeksu wyborczego dotyczącymi głosowania, ustalania
wyników głosowania i wyników wyborów. Nie stanowią natomiast dowodu w rozu-
mieniu art. 241 ust. 3 Kodeksu twierdzenia i zarzuty osoby wnoszącej protest, ode-
rwane od istoty przestępstwa przeciwko wyborom i od naruszeń przepisów wskaza-
nych w tej ustawie (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2001 r.,
III SW 85/01, niepublikowane).
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 242 § 2 Kodeksu
wyborczego orzekł jak w sentencji.
========================================