Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 20/11
POSTANOWIENIE
Dnia 17 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Iwona Koper (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Krzysztof Pietrzykowski
SSA Agnieszka Piotrowska
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Naczelnika Urzędu Skarbowego
w M.
przy uczestnictwie Dariusza F. i Ewy F.
o wpis hipoteki,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 17 listopada 2011 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawcy
od postanowienia Sądu Okręgowego w G.
z dnia 18 marca 2010 r., sygn. akt III Ca 1511/09,
uchyla zaskarżone postanowienie i przekazuje sprawę Sądowi
Okręgowemu w G. do ponownego rozpoznania oraz
rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
2
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 5 października 2009 r. oddalił wniosek
Skarbu Państwa - naczelnika Urzędu Skarbowego w M. o wpisanie hipotek
przymusowych w kwocie 35.235,80 zł na podstawie tytułu wykonawczego [...] z dnia
29 kwietnia 2009 r. i w kwocie 40.603,80 zł na podstawie tytułu wykonawczego z tej
samej daty [...], wystawionych na Andrzeja F. oraz druku N dotyczącego małżonki
dłużnika.
Sąd Rejonowy wskazał, że administracyjne tytuły wykonawcze mogą co do
zasady stanowić podstawę dla dokonania wpisu hipoteki przymusowej, lecz tytuł taki
musi spełniać wymogi określone w art. 27 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r.
o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (jedn. tekst Dz. U. z 2005 r., Nr 229,
poz. 1954, ze zm. dalej jako upea) i zgodnie z jego § 1 pkt 3 powinien zawierać
stwierdzenie, że jest on wymagalny. Wymagalny jest obowiązek, który został
ostatecznie ukształtowany skutkiem wyczerpania postępowania odwoławczego.
Przedłożone wraz z wnioskiem tytuły nie zawierają zaś potwierdzenia ich doręczenia
dłużnikowi wraz pouczeniem o środkach zaskarżenia.
Sąd Okręgowy w G. oddalił apelację wnioskodawcy od tego postanowienia. Nie
podzielił zarzutu skarżącego, że prawidłowość doręczenia tytułu wykonawczego w
postępowaniu administracyjnym nie może być przedmiotem badania w postępowaniu
wieczystoksięgowym. Podtrzymał stanowisko Sądu Rejonowego, że administracyjny
tytuł wykonawczy nie stanowi podstawy wpisu hipoteki przymusowej, jeżeli dłużnik
został pozbawiony możliwości złożenia zarzutów, a przedstawione tytuły nie zawierają
stwierdzenia o doręczeniu ich dłużnikowi z pouczeniem o sposobie zaskarżenia.
Skarga kasacyjna wnioskodawcy zarzuca naruszenie:
- art. 6268
§ 2 k.p.c. przez wykraczające poza kognicję badanie wymagalności
obowiązku stwierdzonego administracyjnym tytułem oraz prawidłowości wszczęcia
egzekucji,
- art. 244 k.p.c. przez zakwestionowanie treści dokumentu urzędowego,
a w szczególności zawartej w nim klauzuli, że zawarty w nim obowiązek jest
wymagalny,
3
- art. 386 § 1 k.p.c. przez oddalenie apelacji,
- art. 109 ust. 1 u.k.w.h., art. 34, 35 § 2 pkt 2 i § 3 Ordynacji podatkowej - ustawa
z dnia 29 sierpnia 1997 r. (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm. - dalej jako ordynacja
podatkowa) w zw. z art. 27 § 1 pkt 3 i 9 ustawy z 17 czerwca 1966 r. upea przez
błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że hipotekę przymusową, której
podstawą jest administracyjny tytuł wykonawczy można ustanowić tylko wówczas,
gdy została wszczęta egzekucja administracyjna, a wnioskodawca przedłoży
dowód jej wszczęcia.
Wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sformułowane w ramach podstaw skargi zarzuty są uzasadnione z wyjątkiem
podnoszonego w niej naruszenia art. 244 k.p.c.
Wyznaczony przez art. 6288
§ 2 k.p.c. zakres kognicji sądu
wieczystoksięgowego obejmuje badanie treści i formy wniosku o wpis, dołączonych
do niego dokumentów oraz treści księgi wieczystej. Poza kompetencją tego sądu –
jak trafnie zarzuca skarżący - pozostaje badanie, czy na podstawie administracyjnych
tytułów wykonawczych, mających być podstawą wpisu hipoteki przymusowej została
wszczęta egzekucja i czy zachowana została właściwa procedura administracyjna
w szczególności, czy tytuł wykonawczy załączony do wniosku o wpis został
doręczony zobowiązanemu. Podzielić należy pozostający w związku z tym pogląd
prezentowany przez skarżącego, odmienny od prezentowanego w motywach
zaskarżonego postanowienia, lecz zgodny ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd
Najwyższy w postanowieniu z dnia 23 czerwca 2005 r., II CK 92/05 (nie publ.),
podzielanym także w piśmiennictwie, iż hipoteka nie zmierza do zaspokojenia
wierzyciela i nie warunkuje wszczęcia egzekucji, a sąd wieczystoksięgowy nie
jest sądem egzekucyjnym. Przepis art. 65 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach
wieczystych i hipotece (jedn. tekst Dz. U. z 2001 r., Nr 124, poz. 1361 ze zm. –
dalej jako u.k.w.h.) określa hipotekę przymusową tak jak każdą hipotekę, nie jako
środek egzekucyjny ale jako środek zabezpieczenia. Niezależnie od tego wskazać
trzeba, że w zawartej w art. la pkt 12 upea legalnej definicji zawarty jest katalog
środków egzekucyjnych, pośród których ustawa nie wymienia hipoteki przymusowej.
4
W sprawie o wpis hipoteki przymusowej na podstawie administracyjnego tytułu
wykonawczego jego badanie przez sąd wieczystoksięgowy sprowadza się do oceny
zgodności administracyjnego tytułu wykonawczego z wymogami z art. 27 § 1 i 3 upea,
w tym w omawianym zakresie do zbadania, czy zawiera on stwierdzenie
o wymagalności określonego w nim obowiązku (tak również SN m. inn. w post. z dnia
12 maja 2006 r., V CSK 52/06, z dnia 10 lutego 2011, IV CSK 349/10, z dnia 25
lutego 2011 r., IV CSK 392/10 - nie publikowane). Odmienny, lecz nietrafny z przyczyn
wcześnie wskazanych, pogląd wyraża odosobnione na tle judykatury postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 20 maja 1998 r., II CKN 782/97 (nie publ.).
W konsekwencji powyższego zasadnie zarzuca skarżący naruszenie przepisów
art. 109 ust. 1 u.k.w.h. oraz przepisów ordynacji podatkowej i upea przez uznanie, że
możliwość ustanowienia hipoteki przymusowej uzależniona jest od uprzedniego
wszczęcia egzekucji administracyjnej, co dokumentuje doręczenie dłużnikowi odpisu
tytułu wykonawczego.
Nie doszło natomiast do podnoszonego naruszenia art. 244 k.p.c. przez
zanegowanie tego co zostało zaświadczone w tytułach wykonawczych dołączonych
do wniosku. Sądy orzekające upatrywały bowiem przeszkody do wpisu
w niedoręczeniu ich odpisów dłużnikowi, a nie w brakach w zakresie ich treści.
Kierując się powyższym Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie,
oddalające z naruszeniem art. 386 § 1 k.p.c. apelację wnioskodawcy, opartą na takich
samych jak obecna skarga kasacyjna zarzutach i sprawę przekazał Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania wraz z rozstrzygnięciem o kosztach
postępowania kasacyjnego (art. 39815
§ 1, art. 108 § 2 w z. z art. 391 § 1 i art. 39821
k.p.c.).
Kontakt: saos_malpka_saos_kropka_org_kropka_pl | Wersja SAOS: 0.9.13