V CZ 90/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:19-04-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 90/11
POSTANOWIENIE
Dnia 16 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSA Roman Dziczek (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa „E.” Spółki Akcyjnej w K.
przeciwko J. F.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 listopada 2011 r.,
zażalenia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego Jerzego
Foltyńskiego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2011 r.,
odrzuca zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny w sprawie z powództwa E. Spółki Akcyjnej w K. przeciwko J.
F. o zapłatę, rozpoznając wniosek kuratora ustanowionego dla nieznanego z
miejsca pobytu pozwanego, o przyznanie wynagrodzenia za czynności podjęte w
postępowaniu apelacyjnym, postanowieniem z dnia 15 marca 2011 r. oddalił
wniosek.
W zażaleniu na to postanowienie kurator wniósł o jego uchylenie
i przyznanie od powoda na swoją rzecz wynagrodzenia w kwocie 6 642 zł
(obejmującego także podatek VAT w kwocie 1 242 zł) ewentualnie uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 394¹ § 1 pkt 2 k.p.c., dodanym przez ustawę z dnia 19 marca
2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 69,
poz. 592), zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także na postanowienie
sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem
rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Przepis ten, rozszerza krąg wyjątków od
zasady, wyrażonej w art. 394¹ § 2 in principio k.p.c., że zażalenie do Sądu
Najwyższego nie przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji inne niż
kończące postępowanie w sprawie. Jako przepis o charakterze wyjątkowym
powinien być wykładany ściśle (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
17 listopada 2009 r., III CZ 53/09, OSNC z 2010 r. nr 5, poz. 79 oraz postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., III CZ 22/11, LEX nr 846593).
W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przesądzono, że
postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania od Skarbu Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu w postępowaniu
przed sądem odwoławczym nie jest w rozumieniu art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.
postanowieniem sądu drugiej instancji co do kosztów procesu (zob. m.in.
postanowienie SN z 14 grudnia 2007 r., III CZ 61/07, Biul. SN 2008, nr 4, s. 12,
3
uzasadnienie uchwały SN z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09, OSNC 2010,
nr 2, poz. 24 oraz przywołane wyżej postanowienia SN). Zwrócono uwagę, że
obowiązek pokrycia kosztów spoczywający na Skarbie Państwa ma charakter
publicznoprawny i nie jest obowiązkiem pokrycia kosztów procesu w rozumieniu
przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczącego tych kosztów procesu.
Należy dodać, że zagadnieniem relacji kosztów procesu i kosztów sądowych
zajął się szerzej Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12 grudnia
2007 r. (V CZ 74/07, OSNC 2009, nr 2, poz. 31). Zaznaczył on, że problematyka
kosztów sądowych została unormowana w osobnej ustawie z dnia 28 lipca 2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm. –
dalej: "u.k.s.c.") i wskazał, że odrębność kosztów sądowych od kosztów procesu
polega przede wszystkim na tym, że mają one charakter publicznoprawny i taki jest
też charakter relacji pomiędzy stroną a Skarbem Państwa w postępowaniu
sądowym. Należy w związku z tym zauważyć, że do takich kosztów, w myśl art. 5
ust. 1 pkt 3 u.k.s.c., należy wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez
kuratora ustanowionego dla strony w danej sprawie. Orzeczenie zaś w tym zakresie
zapada stosownie do § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 sierpnia 1982 r. w sprawie stawek, warunków przyznawania i wypłaty ryczałtu
przysługującego sędziom i pracownikom sądowym za dokonanie oględzin oraz
stawek należności kuratorów (Dz. U. Nr 27, poz. 197 ze zm. – dalej
„rozporządzenie z 1982 r.”). Stanowi on, że wypłata przyznanego kuratorowi
wynagrodzenia następuje na podstawie postanowienia sądu rozpoznającego
sprawę, z zaliczki złożonej na pokrycie wydatków, a w razie gdy strona, na której
wniosek ustanowiono kuratora, jest zwolniona od kosztów sądowych – z funduszów
Skarbu Państwa.
Wobec powyższego, na co zwrócił uwagę również Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu postanowienia z dnia 21 maja 2009 r. (V CNP 1/09, OSNC 2010,
nr 3, poz. 44), zarówno ustanowienie kuratora dla strony nieznanej z miejsca
pobytu, jak i orzekanie o jego wynagrodzeniu, następują w ramach stosunku
publicznoprawnego. Nie jest to więc postanowienie o kosztach procesu.
4
W konkluzji należy stwierdzić, że niedopuszczalne jest zażalenie do Sądu
Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania
wynagrodzenia kuratorowi ustanowionemu dla strony nieznanej z miejsca pobytu.
Z tych względów, na podstawie art. 394¹ § 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art.
373 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 16 listopada 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Krzysztof Strzelczyk
SSA Roman Dziczek (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa „E.” Spółki Akcyjnej w K.
przeciwko J. F.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 16 listopada 2011 r.,
zażalenia kuratora dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego Jerzego
Foltyńskiego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2011 r.,
odrzuca zażalenie.
2
Uzasadnienie
Sąd Apelacyjny w sprawie z powództwa E. Spółki Akcyjnej w K. przeciwko J.
F. o zapłatę, rozpoznając wniosek kuratora ustanowionego dla nieznanego z
miejsca pobytu pozwanego, o przyznanie wynagrodzenia za czynności podjęte w
postępowaniu apelacyjnym, postanowieniem z dnia 15 marca 2011 r. oddalił
wniosek.
W zażaleniu na to postanowienie kurator wniósł o jego uchylenie
i przyznanie od powoda na swoją rzecz wynagrodzenia w kwocie 6 642 zł
(obejmującego także podatek VAT w kwocie 1 242 zł) ewentualnie uchylenie
zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 394¹ § 1 pkt 2 k.p.c., dodanym przez ustawę z dnia 19 marca
2009 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 69,
poz. 592), zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje także na postanowienie
sądu drugiej instancji co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem
rozstrzygnięcia sądu pierwszej instancji. Przepis ten, rozszerza krąg wyjątków od
zasady, wyrażonej w art. 394¹ § 2 in principio k.p.c., że zażalenie do Sądu
Najwyższego nie przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji inne niż
kończące postępowanie w sprawie. Jako przepis o charakterze wyjątkowym
powinien być wykładany ściśle (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
17 listopada 2009 r., III CZ 53/09, OSNC z 2010 r. nr 5, poz. 79 oraz postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 12 maja 2011 r., III CZ 22/11, LEX nr 846593).
W dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego przesądzono, że
postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania od Skarbu Państwa
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej stronie z urzędu w postępowaniu
przed sądem odwoławczym nie jest w rozumieniu art. 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c.
postanowieniem sądu drugiej instancji co do kosztów procesu (zob. m.in.
postanowienie SN z 14 grudnia 2007 r., III CZ 61/07, Biul. SN 2008, nr 4, s. 12,
3
uzasadnienie uchwały SN z dnia 25 czerwca 2009 r., III CZP 36/09, OSNC 2010,
nr 2, poz. 24 oraz przywołane wyżej postanowienia SN). Zwrócono uwagę, że
obowiązek pokrycia kosztów spoczywający na Skarbie Państwa ma charakter
publicznoprawny i nie jest obowiązkiem pokrycia kosztów procesu w rozumieniu
przepisów kodeksu postępowania cywilnego dotyczącego tych kosztów procesu.
Należy dodać, że zagadnieniem relacji kosztów procesu i kosztów sądowych
zajął się szerzej Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 12 grudnia
2007 r. (V CZ 74/07, OSNC 2009, nr 2, poz. 31). Zaznaczył on, że problematyka
kosztów sądowych została unormowana w osobnej ustawie z dnia 28 lipca 2005 r.
o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm. –
dalej: "u.k.s.c.") i wskazał, że odrębność kosztów sądowych od kosztów procesu
polega przede wszystkim na tym, że mają one charakter publicznoprawny i taki jest
też charakter relacji pomiędzy stroną a Skarbem Państwa w postępowaniu
sądowym. Należy w związku z tym zauważyć, że do takich kosztów, w myśl art. 5
ust. 1 pkt 3 u.k.s.c., należy wynagrodzenie i zwrot kosztów poniesionych przez
kuratora ustanowionego dla strony w danej sprawie. Orzeczenie zaś w tym zakresie
zapada stosownie do § 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia
28 sierpnia 1982 r. w sprawie stawek, warunków przyznawania i wypłaty ryczałtu
przysługującego sędziom i pracownikom sądowym za dokonanie oględzin oraz
stawek należności kuratorów (Dz. U. Nr 27, poz. 197 ze zm. – dalej
„rozporządzenie z 1982 r.”). Stanowi on, że wypłata przyznanego kuratorowi
wynagrodzenia następuje na podstawie postanowienia sądu rozpoznającego
sprawę, z zaliczki złożonej na pokrycie wydatków, a w razie gdy strona, na której
wniosek ustanowiono kuratora, jest zwolniona od kosztów sądowych – z funduszów
Skarbu Państwa.
Wobec powyższego, na co zwrócił uwagę również Sąd Najwyższy
w uzasadnieniu postanowienia z dnia 21 maja 2009 r. (V CNP 1/09, OSNC 2010,
nr 3, poz. 44), zarówno ustanowienie kuratora dla strony nieznanej z miejsca
pobytu, jak i orzekanie o jego wynagrodzeniu, następują w ramach stosunku
publicznoprawnego. Nie jest to więc postanowienie o kosztach procesu.
4
W konkluzji należy stwierdzić, że niedopuszczalne jest zażalenie do Sądu
Najwyższego na postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie przyznania
wynagrodzenia kuratorowi ustanowionemu dla strony nieznanej z miejsca pobytu.
Z tych względów, na podstawie art. 394¹ § 3 k.p.c. w zw. z art. 39821
i art.
373 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji.