Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 101/11
POSTANOWIENIE
Dnia 8 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk (sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z powództwa T. G.
przeciwko M. M., A. M. i K. M.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 8 grudnia 2011 r.,
zażalenia powoda
na postanowienie o kosztach procesu zawarte w punkcie drugim wyroku
Sądu Apelacyjnego
z dnia 21 stycznia 2011 r.,
1) oddala zażalenie;
2) oddala wniosek pełnomocnika powoda o zasądzenie
kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej
powodowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 21 stycznia 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powoda od wyroku Sądu Okręgowego (pkt 1) oraz zasądził od powoda T. G.
solidarnie na rzecz pozwanych M. M., A. M. i K. M. kwotę 900 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania apelacyjnego (pkt 2). Przytoczone postanowienie o
kosztach postępowania zaskarżył zażaleniem powód, zarzucając, że narusza ono
art. 102 k.p.c. Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i
odstąpienie od obciążenia powoda kosztami procesu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zasadą w procesie cywilnym jest, że strona przegrywająca sprawę
obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi, na jego żądanie, koszty niezbędne do
celowego dochodzenia praw i celowej obrony (art. 98 § 1 k.p.c.). Tylko
w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony
przegrywającej część kosztów procesu albo nie obciążać jej w ogóle kosztami
(art. 102 k.p.c.). Przepis zawarty w art. 102 k.p.c. jako szczególny nie podlega
wykładni rozszerzającej. Do okoliczności uzasadniających zastosowanie art. 102
k.p.c. należą zarówno fakty związane z samym procesem jak i leżące poza nim,
a dotyczące sytuacji życiowej, stanu majątkowego stron, które powinny być
oceniane z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 r., II CZ 51/11, Lex nr 949023). Ocena,
czy zachodzą przesłanki do zastosowania art. 102 k.p.c. jest dokonywana
każdorazowo przez sąd niezależnie od wcześniejszych decyzji w przedmiocie
zwolnienia jej od kosztów sądowych. Zgodnie bowiem z art. 108 ustawy z dnia
28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U.
z 2010 r., Nr 90, poz. 594 ze zm.), zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia
strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Należy mieć przy tym
na uwadze, że celem instytucji zwolnienia od kosztów sądowych jest
zagwarantowanie prawa strony dostępu do sądu, które to prawo nie powinno być
ograniczane ze względu na sytuację materialną strony. Uwzględnienie tego celu
odpada w sytuacji, gdy sąd rozstrzyga o kosztach procesu między stronami.
3
W zażaleniu powód powołał się na swoją trudną sytuację majątkową
i nieporadność, tj. te fakty, które zostały przez niego powołane dla uzasadnienia
wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych i ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
Okoliczności te nie są wystarczające dla zastosowania art. 102 k.p.c. Należy mieć
bowiem na uwadze, że wytoczenie bezzasadnego, jak się okazało, powództwa
spowodowało konieczność poniesienia kosztów procesu przez pozwanych, których
sytuacja życiowa i majątkowa również zasługuje na ochronę w równym stopniu co
sytuacja powoda. Tym bardziej w sytuacji, gdy, jak to wynika z ustaleń faktycznych
dokonanych w sprawie, powództwo opierało się w znacznej części na tej samej
podstawie faktycznej, co już wcześniej, prawomocnie osądzone powództwo
wniesione przez powoda przeciwko pozwanym. Wytaczając kolejne powództwo
przeciwko pozwanym, a następnie wnosząc apelację od niekorzystnego wyroku
Sądu pierwszej instancji, powód powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu
kosztów procesu pozwanym.
Z tych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako bezzasadne na
podstawie art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c. Sąd Najwyższy oddalił również
wniosek pełnomocnika powoda o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy
prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu zażaleniowym albowiem
wniosek ten nie zawierał oświadczenia, przewidzianego w § 16 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej
pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.
Nr 163, poz. 1349 ze zm.), że koszty te nie zostały zapłacone w całości lub
w części (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 października 1998 r.,
II CKN 687/98, OSNC 1999, nr 3, poz.63).

IV CZ 101/11

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia