Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KO 55/11
P O S T A N O W I E N I E
Dnia 7 grudnia 2011 r.
Sąd Najwyższy – Izba Karna w składzie:
Przewodniczący Sędzia SN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)
Sędziowie SN: Jarosław Matras
Barbara Skoczkowska
w sprawie Henryka N.
po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 7 grudnia 2011 r.,
wniosku jego pełnomocnika
o wznowienie postępowania zakończonego: prawomocnym postanowieniem
Sądu Apelacyjnego z dnia 18 czerwca 2009 r., sygn. Akt [...], utrzymującym w
mocy postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 16 marca 2009 r., sygn. akt [...] oraz wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia
7 października 2009 r., sygn. Akt [...],
p o s t a n o w i ł:
1) pozostawić bez rozpoznania wniosek w części dotyczącej utrzymania
w mocy przez Sąd Apelacyjny postanowienia Sądu Okręgowego z
dnia 16 marca 2009 r., o uznaniu za nieważne orzeczenia Kolegium
do Spraw Wykroczeń przy Wojewodzie W. z dnia 25 października
1982 r.,
2) stwierdzić swą niewłaściwość do rozpoznania wniosku w części
dotyczącej wznowienia postępowania zakończonego wyrokiem Sądu
Okręgowego z dnia 7 października 2009 r. i przekazać wniosek w tym
zakresie do rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu,
2
3) oddalić wniosek w pozostałej części,
4) obciążyć wnioskodawcę Henryka N. kosztami sądowymi
postępowania wznowieniowego.
U Z A S A D N I E N I E
Pełnomocnik Henryka N. wniósł o wznowienie postępowania
zakończonego prawomocnymi orzeczeniami:
I. postanowieniem Sądu Apelacyjnego z dnia 18 czerwca 2009 r. utrzymującym
w mocy postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 16 marca 2009 r., którym
Sąd ten:
1) na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za
nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za
działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. Nr 34,
poz. 149 ze zm. – dalej ustawa „lutowa”) uznał za nieważne orzeczenie
Kolegium do Spraw Wykroczeń przy Wojewodzie W. z dnia 25
października 1982 r., nr rej.[...], skazujące H. N. za wykroczenie z art. 138
k.w. na karę 3500 zł grzywny,
2) oddalił wiosek o unieważnienie orzeczenia Kolegium do Spraw
Wykroczeń przy Prezydencie Miasta Ś. z dnia 29 października 1982 r., nr
rej.[...], skazujące H. N. za wykroczenie z art. 138 k.w. na karę 5000 zł
grzywny,
3) oddalił wniosek o unieważnienie decyzji Prezydenta Miasta Ś. z dnia 12
listopada 1982 r., nr [...] o cofnięciu H. N. z dniem 12 maja 1983 r. na
stałe zezwolenia na prowadzenie publicznego transportu drogowego –
zarobkowego przewozu osób, która to decyzja została utrzymana w mocy
decyzją Wojewody W. z dnia 15 lipca 1983 r., nr [...], zaś skargę od tej
decyzji Naczelny Sąd Administracyjny oddalił wyrokiem z dnia 4
października 1983 r.,
3
II. wyrokiem Sądu Okręgowego z dnia 7 października 2009 r., sygn. Akt [...],
zasądzającym na podstawie art. 8 ust. 1 i 1a ustawy „lutowej” od Skarbu
Państwa na rzecz Henryka N. kwotę 2006,71 zł tytułem odszkodowania i
zadośćuczynienia za skazanie orzeczeniem Kolegium wymienionym w pkt I
ppkt 1.
Wnioskodawca jako podstawy wznowienia postępowania wskazał
kolejno: ustawę z dnia 19 września 2007 r. o zmianie ustawy „lutowej” (Dz. U.
Nr 191, poz. 1372), art. 540 k.p.k. bez sprecyzowania, o który przepis tej
jednostki redakcyjnej chodzi, wyroki Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 1
marca 2011 r., P 21/09, stwierdzający niezgodność art. 8 ust. 1a i art. 8 ust. 1d
ustawy „lutowej” z Konstytucją RP oraz z dnia 16 marca 2011 r., K 35/08,
stwierdzający niezgodność dekretu z dnia 12 grudnia 1981 o stanie wojennym
(Dz. U. Nr 29, poz. 154) i dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o postępowaniach
szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie
obowiązywania stanu wojennego (Dz. U. Nr 29, poz. 156) m.in. z Konstytucją
RP, oraz dowody ujawnione po wydaniu powyższych orzeczeń Sądów.
Pełnomocnik H. N. wniósł o „uchylenie wydanych orzeczeń i ponowne
rozpatrzenie sprawy”.
Prokurator Prokuratury Generalnej w pisemnej odpowiedzi na wniosek
postulował jego oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
1. Niedopuszczalne było wystąpienie z wnioskiem o wznowienie
postępowania w tej części, w której uznano za nieważne orzeczenie Kolegium
do Spraw Wykroczeń przy Wojewódzkie W. z dnia 25 października 1982 r. W
myśl art. 545 § 1 k.p.k., w postępowaniu wznowieniowym stosuje się
odpowiednio m.in. art. 425 § 3 k.p.k. Z przepisu stosowanego w ten sposób
wynika, że uprawniony, z wyjątkiem oskarżyciela publicznego, może domagać
się wznowienia tylko tego postępowania, które zakończyło się prawomocnym
orzeczeniem naruszającym jego prawa lub szkodzącym jego interesom. Brak
4
gravamen postanowienia unieważniającego jest więc tu oczywisty. Dlatego na
podstawie art. 545 § 1 k.p.k. w zw. z art. 430 § 1 k.p.k. pozostawiono wniosek w
tej części bez rozpoznania jako niedopuszczalny z mocy ustawy.
2. Okoliczności potwierdzające sprawstwo i winę Henryka N. co do
czynu z art. 138 k.w. popełnionego dnia 28 października 1982 r., zostały
przyznane przez niego nie tylko w postępowaniu przed Kolegium do spraw
Wykroczeń przy Prezydencie Miasta Ś., ale również w postępowaniu, którego
dotyczy wniosek o wznowienie. Wykazały to jasno oba Sądy: Okręgowy i
Apelacyjny jak i to, że ukaranie H. N. za to wykroczenie nie miało żadnego
związku z jego działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego ani
nie nastąpiło powodu takiej działalności. Nie zostały zaprezentowane nowe
dowody nieznane przedtem sądowi, które wskazywałyby na tezę przeciwną, tak
jak tego wymaga art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k. (bo zapewne o ten przepis chodziło
autorowi wniosku).
Żaden z przepisów, które Trybunał Konstytucyjny wyrokami z dnia 1
marca 2011 r. i 16 marca 2011 r. uznał za niezgodne z Konstytucją RP, nie były
podstawą wydania w tej części orzeczenia. Nie wystąpiła zatem również
normatywna podstawa do wznowienia postępowania określona w art. 540 § 2
k.p.k. co do odmowy uznania za nieważne ukarania za wykroczenie popełnione
w dniu 28 października 1982 r. Dlatego wniosek w tym zakresie został
oddalony.
3. Uzasadnienie wniosku o wznowienie postępowania w części
odmawiającej uznania za nieważne decyzji Prezydenta Miasta Ś. z dnia 12
listopada 1982 r. ogranicza się tylko do polemiki ze stanowiskiem Sądów, że
decyzja ta nie stanowiła represji w rozumieniu ustawy „lutowej”, to znaczy
represji prawnokarnej. Również część wstępna wniosku nie naprowadza na
jakąkolwiek podstawę prawną, wymaganą dla wznowienia postępowania
sądowego. W końcowej części motywów wniosku jest natomiast wzmianka o
toczącym się postępowaniu administracyjnosądowym w przedmiocie uchylenia
5
wskazanej decyzji administracyjnej. Dlatego wniosek w tym zakresie należało
oddalić jako chybiony i skierowany do niewłaściwego organu.
4. Żądanie wznowienia przez Sąd Najwyższy postępowania
zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Okręgowego z dnia 7
października 2009 r., które uprawomocniło się w pierwszej instancji, pomija
treść art. 544 § 2 k.p.k. Przepis ten jasno przecież stanowi, że Sąd Najwyższy
orzeka w kwestii wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem sądu
apelacyjnego (lub Sądu Najwyższego). Sąd Najwyższy nie jest zatem właściwy
funkcjonalnie do rozpoznania wniosku w tej części. Dlatego na podstawie art.
35 § 1 k.p.k. orzeczono jak w pkt 2 postanowienia, sygnalizując, że podlega on
odrębnej opłacie.
O kosztach postępowania wznowieniowego rozstrzygnięto na podstawie
art. 639 zd. drugie k.p.k.