Pełny tekst orzeczenia

Postanowienie z dnia 12 grudnia 2011 r.
I PZP 1/11
Pracownikowi samorządowemu nie przysługuje prawo do nagrody jubi-
leuszowej, jeżeli przed podjęciem zatrudnienia miał przyznane prawo do wcze-
śniejszej emerytury, którą zawiesił w związku z tym zatrudnieniem, choćby po
ustaniu zatrudnienia rozpoczął pobieranie świadczenia emerytalnego z tytułu
osiągnięcia normalnego wieku emerytalnego.
Przewodniczący SSN Bogusław Cudowski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Beata Gudowska, Zbigniew Korzeniowski.
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 12 grudnia 2011 r.
sprawy z powództwa Haliny R. przeciwko Urzędowi Miasta Ł. o nagrodę jubileuszo-
wą, na skutek zagadnienia prawnego przekazanego postanowieniem Sądu Okręgo-
wego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi z dnia 2 sierpnia 2011 r. […]
„Czy pracownikowi samorządowemu przysługuje prawo do nagrody jubileu-
szowej w oparciu o przepis § 8 ustęp 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18
marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. z
2009 r. Nr 50, poz. 398 ze zm.), jeżeli:
1. przed podjęciem zatrudnienia w jednostce samorządowej miał przyznane
prawo do wcześniejszej emerytury, której pobieranie zawiesił w związku z tym za-
trudnieniem;
2. stosunek pracy ustał w oparciu o przepis art. 70 § 1 i § 2 Kodeksu pracy w
związku z odwołaniem ze stanowiska, wynikającym z przesłanek wymienionych w
art. 28e ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r.
Nr 142 poz. 1591 ze zm.);
3. pracownik przed ustaniem stosunku pracy nabył prawo do emerytury wobec
osiągnięcia wieku emerytalnego i po ustaniu zatrudnienia rozpoczął pobieranie
świadczenia emerytalnego?”
o d m ó w i ł podjęcia uchwały.
2
U z a s a d n i e n i e
Wyrokiem z 16 marca 2011 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi
oddalił powództwo Haliny R. przeciwko Urzędowi Miasta Ł. o nagrodę jubileuszową
oraz orzekł o kosztach postępowania. W uzasadnieniu Sąd pierwszej instancji wska-
zał, że powódka była zatrudniona od 1969 r. do 31 marca 2005 r. w Zakładzie Ubez-
pieczeń Społecznych, ostatnio na stanowisku zastępcy dyrektora Oddziału w Ł. Jej
stosunek pracy ustał na podstawie art. 70 § 1 i 2 k.p. Po ustaniu zatrudnienia powód-
ka otrzymała odprawę emerytalną. Dnia 26 marca 2005 r. powódka ukończyła 55 lat i
uzyskała prawo do wcześniejszej emerytury. Pobieranie świadczenia rozpoczęła od 1
kwietnia 2005 r., tj. po ustaniu stosunku pracy. Od 2 stycznia 2007 r. powódka zo-
stała zatrudniona w Urzędzie Miasta Ł. i pełniła funkcję wiceprezydenta Miasta. W
związku z tym zawiesiła pobieranie emerytury. Stosunek pracy został rozwiązany w
trybie art. 70 § 1 i 2 k.p. Odwołanie powódki z funkcji nastąpiło na podstawie art. 28e
ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz.U. z 2001
r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) w związku z wygaśnięciem 22 stycznia 2010 r. mandatu
prezydenta Miasta, co pociągnęło za sobą odwołanie jego zastępców. Do dnia roz-
wiązania stosunku pracy z Urzędem Miasta Ł. powódka przepracowała 39 lat i 6
miesięcy. Zgodnie z § 16 ust. 1 pkt 5 Regulaminu wynagradzania w Urzędzie Miasta
Ł. pracownikowi przysługuje nagroda jubileuszowa w wysokości 300% wynagrodze-
nia miesięcznego po 40 latach pracy. W razie ustania stosunku pracy w związku z
przejściem na rentę inwalidzką lub emeryturę pracownikowi, któremu do nabycia
prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia roz-
wiązania stosunku pracy, nagrodę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy.
Od 26 marca 2010 r. powódka nabyła prawo do emerytury w związku z osiągnięciem
wieku emerytalnego, tj. 60 lat.
W oparciu o powyższe ustalenia faktyczne, Sąd Rejonowy uznał, że roszcze-
nie powódki jest bezzasadne. W ocenie Sądu Rejonowego powódka nie nabyła
prawa do spornej nagrody z kilku przyczyn. Po pierwsze, stosunek pracy łączący
strony ustał z mocy ustawy, na podstawie art. 28e ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorządzie gminnym w związku z wygaśnięciem 22 stycznia 2010 r. mandatu pre-
zydenta Miasta, „co skutkowało” odwołaniem jego zastępców. Sąd podkreślił, że po-
wódka podejmując zatrudnienie w pozwanym Urzędzie, zmuszona była zawiesić
3
emeryturę, którą pobierała od 1 kwietnia 2005 r. (wtedy uzyskała status emeryta), a
ponadto, odchodząc z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, otrzymała odprawę eme-
rytalną. Po drugie, o braku jakiegokolwiek związku (nawet funkcjonalnego) pomiędzy
rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę świadczy fakt starania się
przez powódkę o kolejne zatrudnienie, którego jednak ostatecznie nie podjęła. Ozna-
cza to, że ustanie zatrudnienia nie nastąpiło w związku z przejściem na emeryturę.
Sąd podniósł, że ewentualne przyszłe stosunki pracy, jakie powódka mogłaby nawią-
zać nie zmienią jej statusu jako emeryta. Termin ustania stosunku pracy z Urzędem
był ściśle związany z wygaśnięciem mandatu prezydenta Miasta i tylko przypadkowo
zbiegł się czasowo z ukończeniem przez powódkę 60 lat i nabyciem przez nią „nor-
malnej" emerytury.
Apelację od powyższego wyroku złożyła powódka, zaskarżając go w całości i
wnosząc o jego zmianę poprzez uwzględnienie powództwa. Skarżąca zarzuciła na-
ruszenie art. 36 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorzą-
dowych oraz § 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie
wynagradzania pracowników samorządowych i § 16 ust. 1 pkt 5 Regulaminu wyna-
gradzania w Urzędzie Miasta Ł. oraz art. 921
k.p.
W ocenie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi
przy rozpoznawaniu apelacji wyłoniło się zagadnienie prawne budzące poważne
wątpliwości, które sprowadzić można do pytania: „czy pracownikowi samorządowe-
mu przysługuje prawo do nagrody jubileuszowej w oparciu o przepis § 8 ustęp 8 roz-
porządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pra-
cowników samorządowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 50, poz. 398 ze zm.), jeżeli: 1. przed
podjęciem zatrudnienia w jednostce samorządowej miał przyznane prawo do wcze-
śniejszej emerytury, której pobieranie zawiesił w związku z tym zatrudnieniem; 2.
stosunek pracy ustał w oparciu o przepis art. 70 § 1 i § 2 k.p. w związku z odwoła-
niem ze stanowiska, wynikającym z przesłanek wymienionych w art. 28e ustawy z
dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142 poz. 1591 ze
zm.); 3. pracownik przed ustaniem stosunku pracy nabył prawo do emerytury wobec
osiągnięcia wieku emerytalnego i po ustaniu zatrudnienia rozpoczął pobieranie
świadczenia emerytalnego?”.
W uzasadnieniu postanowienia Sądu Okręgowego z 2 sierpnia 2011 r. przed-
stawiającemu Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne stwier-
dzono, że istnieją w tym zakresie dwa możliwe rozwiązania. Pogląd pierwszy, zgod-
4
nie z którym powódka nie ma prawa do nagrody jubileuszowej, uzasadniać można
tak, jak to uczynił Sąd Rejonowy. Ponadto wykładnia językowa i systemowa przepisu
§ 8 rozporządzenia z 21 listopada 2008 r. nie daje podstaw do ustalenia jakiegokol-
wiek związku między przyczynami zakończenia zatrudnienia a wznowieniem wypłaty
emerytury.
W ocenie Sądu można także przyjąć stanowisko odmienne - stanowisko o do-
puszczalności wielokrotnego przechodzenia na emeryturę. Ustanie stosunku pracy w
związku z przejściem na emeryturę może być rozumiany szeroko, obejmując przy-
padki wznowienia wypłaty tego świadczenia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sformułowane przez Sąd Okręgowy pytanie nie charakteryzuje się typową dla
zagadnienia prawnego abstrakcyjnością. Zagadnienie prawne, jak to wielokrotnie
podkreślał Sąd Najwyższy, nie może sprowadzać się do pytania o sposób rozstrzy-
gnięcia konkretnej sprawy. Wydaje się, że te poglądy można przenieść także na
ocenę istnienia poważnych wątpliwości prawnych, uzasadniających wystąpienie w
trybie art. 390 § 1 k.p.c. Sąd w niniejszej sprawie zadaje pytanie nakierowane na
bardzo skonkretyzowany stan faktyczny.
Ponadto uzasadnienie pytania pozostawia bardzo poważne wątpliwości warsz-
tatowe. Sposób prezentacji rzekomej poważnej wątpliwości nie daje podstaw do
twierdzenia, że tego rodzaju poważna wątpliwość istnieje. Argumenty przedstawione
przez Sąd zajmują pół strony maszynopisu, nie zawierają niemal w ogóle argumenta-
cji prawnej. Sąd nie czyni żadnych uwag na temat prawa do nagrody jubileuszowej,
jej charakteru prawnego i celu ani nie analizuje judykatury poświęconej temu zagad-
nieniu czy problemowi przejścia na emeryturę lub rentę (w instytucji odprawy emery-
talnej). Rolą Sądu Najwyższego nie pozostaje zastępowanie sądu drugiej instancji w
rzetelnej analizie judykatury, w której można byłoby znaleźć odpowiedzi na przed-
stawione pytanie w zakresie wystarczającym do rozstrzygnięcia sprawy. Wypada
bowiem już w tym miejscu zauważyć, że Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się
w przedmiocie prawa do nagrody jubileuszowej w związku z ustaniem stosunku
pracy mimo nieosiągnięcia wymaganego stażu. W szczególności wypada zauważyć,
że o prawie do nagrody jubileuszowej pracowników samorządowych Sąd Najwyższy
rozstrzygał w wyrokach z dnia z dnia 4 października 2006 r., II PK 14/06 (OSNP 2007
5
nr 19-20, poz.273) oraz z dnia 12 lutego 2010 r., II PK 214/09 (niepublikowany). W
drugim z przywołanych orzeczeń Sąd Najwyższy wprost odniósł się do treści § 12
ust. 8 rozporządzenia z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie zasad wynagradzania pra-
cowników samorządowych zatrudnionych w urzędach gmin, starostwach powiato-
wych i urzędach marszałkowskich (Dz.U. Nr 146, poz. 1223 ze zm.). Przepis ten zo-
stał dokładnie przeniesiony do § 8 ust. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18
marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (dalej powo-
ływane jako „Rozporządzenie”). Sąd Najwyższy uznał w tym przypadku, że dla po-
wstania prawa do nagrody musi występować związek przyczynowy między ustaniem
stosunku pracy a uzyskaniem emerytury lub renty. Orzecznictwa tego Sąd Okręgowy
w ogóle nie uwzględnił. Wynika to ponownie, jak można założyć, z poważnych wa-
dliwości warsztatowych uzasadnienia pytania. Już na podstawie tego dorobku
orzeczniczego Sądu Najwyższego można było sprawę rozstrzygnąć.
Problemu można natomiast doszukać się w ustaleniu znaczenia zwrotu „przej-
ście na rentę z tytułu niezdolności do pracy lub emeryturę” w kontekście jego jedno-
krotności lub wielokrotności. Niemniej jednak z punktu widzenia niniejszej sprawy nie
jest to kwestia, która byłaby konieczna dla rozstrzygnięcia sporu. Jak to zostanie wy-
kazane brak związku o charakterze przyczynowym (między ustaniem stosunku pracy
a przejściem na emeryturę) i tak uzasadniałby oddalenie powództwa.
Z tych względów Sąd Najwyższy odmówił udzielenia odpowiedzi na pytanie,
jako że nie ma ono - w świetle art. 390 § 1 k.p.c. - waloru zagadnienia prawnego bu-
dzącego poważne wątpliwości jako niekoniecznego dla rozstrzygnięcia sprawy (por.
np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 2011 r., III CZP 1/11, niepu-
blikowane).
Pomimo że pytający Sąd nie wykazał, iż dotychczasowe orzecznictwo i dok-
tryna nie dają wystarczających podstaw do rozstrzygnięcia sprawy (por. postanowie-
nie Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2004 r., I PZP 4/04, niepublikowane) oraz
nie powołał się na możliwości innej interpretacji (por. postanowienie Sądu Najwyż-
szego z dnia 25 listopada 2005 r., I UZP 3/05, OSNP 2006 nr 15-16, poz. 253) Sąd
Najwyższy uznał za wskazane bliższe uzasadnienie swego stanowiska.
Przystępując do merytorycznej analizy problemu należy rozpocząć od przypo-
mnienia charakteru prawnego nagrody jubileuszowej oraz przesłanek jej nabycia i
ulokowania w tym kontekście ocenianej regulacji. Nagroda jubileuszowa w istocie ma
charakter premii (tak już M. Święcicki: Prawo wynagrodzenia za pracę, Warszawa
6
1963, s. 49, przypis 33, tak również np. M. Seweryński: Glosa do uchwały Sądu Naj-
wyższego z 16 grudnia 1981 r., I PZP 39/81, OSPiKA 1982, poz. 226). O nabyciu
tego prawa decyduje osiągnięcie określonego stażu pracy (zakładowego lub ogól-
nego). Wskazuje się przy tym, że nawet brak krótkiego okresu powoduje, że warunek
zawieszający prawa do takiej premii nie zostaje ziszczony i prawo to nie powstaje (M.
Święcicki, op. cit., s. 49 przypis 33 in fine). Potwierdza to judykatura Sądu Najwyż-
szego, np. w uchwale z dnia 21 maja 1991 r., I PZP 16/91(niepublikowana), dotyczą-
cej sposobu liczenia terminu powstania prawa do nagrody Sąd Najwyższy uznaje, że
pracownik nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu bezpośrednio poprze-
dzającym dzień, który nazwą lub datą odpowiada dniowi, w którym pracownik podjął
zatrudnienie.
Nie inaczej przedstawia się sprawa prawa do nagrody jubileuszowej pracow-
nika samorządowego. Zgodnie z § 8 ust. 1 Rozporządzenia prawo do nagrody jubile-
uszowej powstaje w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody albo w dniu
wejścia w życie przepisów wprowadzających nagrody jubileuszowe. Stanowiąca
przedmiot pytania regulacja § 8 ust. 8 Rozporządzenia, uprawniająca do nagrody bez
spełnienia przesłanki stażu pracy stanowi zatem wyjątek od reguły. W celu systema-
tyzacji rozważań w użytym w § 8 ust. 8 Rozporządzenia zwrocie wypada wyodrębnić
dwie wątpliwe kwestie: znaczenie pojęcia „przejście na emeryturę” oraz znaczenie
związku, między rozwiązaniem stosunku pracy a przejściem na emeryturę. Ustalenie
rozumienia sformułowania „przejście na emeryturę” pozostaje kluczowe. Jeśli bo-
wiem nie dochodzi in casu do przejścia na emeryturę, to poszukiwanie związku roz-
wiązania stosunku pracy z nieistniejącym zdarzeniem (przejściem) nie ma racji bytu.
Wykładnię prawa tradycyjnie rozpoczyna się od poszukiwania rozwiązania na
płaszczyźnie literalnej. W tym przypadku jednak na pojęcie „przejścia na emeryturę”,
wypada spojrzeć najpierw z perspektywy systemowej, sięgając do znaczenia nada-
nego mu przez ustawodawcę jako przesłanki prawa do odprawy emerytalno-rentowej
(art. 921
k.p.). Na podobieństwo przesłanek nabycia prawa do nagrody jubileuszowej
do tego unormowania zwracał już uwagę Sąd Najwyższy w swej dotychczasowej
judykaturze (por. np. uzasadnienie uchwały z dnia 13 maja 1998 r., III ZP 10/98,
OSNAPiUS 1999 nr 1, poz. 4). Jedynie tytułem zastrzeżenia wypada już w tym miej-
scu zwrócić uwagę, że dotychczasowa judykatura dotycząca nabycia prawa do na-
grody jubileuszowej w sytuacji ustania stosunku pracy przed osiągnięciem wieku
uprawniającego do nagrody odnosiła się do regulacji płacowych, które posługiwały
7
się zróżnicowaną terminologią. I tak wskazana uchwała, a także np. uchwała z dnia
17 kwietnia 1996 r., I PZP 8/96 (OSNAPiUS 1996 nr 8-9, poz. 96), interpretowały § 9
zarządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1989 r. w sprawie
ustalania okresów uprawniających do nagrody jubileuszowej oraz zasad jej oblicza-
nia i wypłacania (M.P. Nr 44, poz. 358). W przepisie tym ustawodawca posługiwał się
konstrukcją rozwiązania stosunku pracy „z powodu przejścia” na emeryturę lub rentę.
Natomiast w innych regulacjach (§ 27 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2
lipca 1976 r. w sprawie wynagradzania pracowników instytutów naukowo-badaw-
czych i placówek Polskiej Akademii Nauk oraz pracowników naukowo-badawczych
zatrudnionych w innych jednostkach organizacyjnych, Dz.U. Nr 25, poz. 145 - por.
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 1989 r., III PZP 7/89) ustawodawca po-
sługiwał się także pojęciem rozwiązania stosunku pracy „w związku z przejściem” na
emeryturę lub rentę.
W części orzeczeń Sąd Najwyższy nie różnicuje obu tych znaczeń, natomiast
w innych (por. wyrok z dnia 20 kwietnia 2001 r., I PKN 373/00, OSNP 2003 nr 5, poz.
114) wyraźnie podkreśla, że rozwiązanie stosunku pracy „z powodu przejścia” na
emeryturę oznacza co innego niż rozwiązanie stosunku pracy „w związku z przej-
ściem”, skutkiem czego posługiwanie się ustaleniami terminologicznymi poczynio-
nymi na kanwie unormowania art. 921
k.p. w odniesieniu do nagrody jubileuszowej
nie ma uzasadnienia.
Pozostawiając tę kwestię do rozstrzygnięcia w dalszej kolejności można z
pewnością stwierdzić, że nie występuje różnica w konstrukcji zwrotu „przejście na
emeryturę”. Wydaje się zatem zasadna - z perspektywy systemowej - próba oceny,
czy można ów zwrot rozumieć jednolicie tak w odniesieniu do odprawy emerytalno-
rentowej jak i nagrody jubileuszowej.
Językowo ujmowany zwrot „przejście na emeryturę” może mieć, jak się wska-
zuje w literaturze, dwa znaczenia. Zdaniem J. Skoczyńskiego (Kodeks pracy. Ko-
mentarz pod red. Z. Salwy, Warszawa 2005, s. 429 - komentarz do art. 921
, pkt 3 in
fine) „w znaczeniu prawnym na emeryturę przejść można tylko raz w życiu”, nato-
miast w znaczeniu faktycznym „na emeryturę można przechodzić kilka razy w życiu”.
Rozumowanie o możliwości wielokrotnego przechodzenia na emeryturę prezentuje
się także w judykaturze (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 8 paź-
dziernika 1998 r., III APa 53/98).
8
Na kanwie prawa do odprawy emerytalno-rentowej nie stanowi to problemu,
albowiem - zgodnie z art. 921
§ 2 k.p. - odprawę można nabyć tylko raz (zob.
uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2010 r., II PZP 1/10, OSNP 2010 nr 17-
18, poz. 426). Sposób rozumienia pojęcia „przejście na emeryturę lub rentę” nie ma
zatem znaczenia, bo jakkolwiek zwrot ten byłby rozumiany, prawo do odprawy przy-
sługuje tylko raz. Dla potrzeb oceny prawa do nagrody jubileuszowej należy jednak
ustalić, czy rzeczywiście mamy do czynienia z terminem wieloznacznym. W teorii
prawa przyjmuje się, że wykładnia językowa przyznaje pierwszeństwo dyrektywie
języka potocznego (L. Morawski: Zasady wykładni prawa, Toruń 2006, s. 89-93). W
ujęciu językowym zaś „odejść, przejść, pójść, iść na emeryturę” oznacza „przestać
pracować zawodowo po osiągnięciu określonego wieku” (Uniwersalny Słownik Ję-
zyka Polskiego pod red. S. Dubisza, Warszawa 2008, t.1 - A-J, s. 828). W sposób
tożsamy rozumiane jest pojęcie przejścia, odejścia na emeryturę w innych opraco-
waniach (P. Müldner-Nieckowski: Wielki słownik frazeologiczny języka polskiego,
Warszawa 2003, s. 210, Inny słownik języka polskiego, pod red. M. Bańki, Warszawa
2000, s. 380). Ujęcia te zbliżają się do prawnego (wedle terminologii J. Skoczyń-
skiego) rozumienia pojęcia „przejście na emeryturę.”
Wynika ono - w znacznej mierze - z uwarunkowań historycznych i pojmowania
emerytury jako świadczenia związanego z zakończeniem aktywności zawodowej.
Warto przypomnieć, że także konstrukcja prawa do nagrody jubileuszowej mimo nie-
osiągnięcia wymaganego wieku w razie przejścia na emeryturę cieszy się długą tra-
dycją (por. np. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1981 r., I PZP 39/81,
OSPiKA 1982 poz. P 226). Wydaje się, że z tego punktu widzenia prawo do nagrody
w opisanych okolicznościach stanowić miało uprawnienie jednorazowe. Oczywiście,
w związku z wprowadzeniem obecnie obowiązującego systemu emerytalnego, po-
dejście do zagadnienia przejścia na emeryturę wymaga zmiany. Akcentuje to np. W.
Muszalski (w: Kodeks pracy. Komentarz, pod red. autora, Warszawa 2009, s. 315),
jednak zdaniem tego autora tylko o tyle, że nie można obecnie wymagać równocze-
sności utraty statusu pracownika i nabycia uprawnień emerytalnych. Można bowiem
nabyć te uprawnienia pozostając w zatrudnieniu i wówczas dopiero zakończenie
pracy będzie momentem przejścia na emeryturę. Jednak nawet fakt, że mamy do
czynienia ze zmianą podejścia do emerytury nie przeszkadza przyjęciu, że przejście
na emeryturę następuje tylko raz. Z językowego punktu widzenia po podjęciu pracy
już po nabyciu (przejściu) na emeryturę i jej zakończeniu można co najwyżej mówić o
9
powrocie na emeryturę, a z pewnością nie o ponownym przejściu (odejściu) na to
świadczenie.
Warto także zwrócić uwagę na podejście celowościowe, które eksponuje Sąd
Najwyższy w wyroku z 12 lutego 2010 r., II PK 214/09 (niepublikowany). Orzeczenie
to zapadło, co należy podkreślić, na kanwie uprzedniej - względem § 8 ust. 8 - regu-
lacji prawa do nagrody jubileuszowej pracowników samorządowych. Oceniany prze-
pis to § 12 ust. 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 2005 r. w sprawie
zasad wynagradzania pracowników samorządowych zatrudnionych w urzędach
gmin, starostwach powiatowych i urzędach marszałkowskich (Dz.U. Nr 146 poz.
1223 ze zm.). Sąd Najwyższy uznał w nim, że dla nabycia prawa do nagrody jubileu-
szowej na podstawie tej regulacji między ustaniem stosunku pracy a uzyskaniem
emerytury lub renty musi występować związek przyczynowy w chwili rozwiązania
tego stosunku. Za takim poglądem przemawia między innymi argument celowościo-
wy. Skrócenie wymaganego okresu stażowego następuje dlatego, że „pracownik nie
uzyska przewidzianego okresu bo jego stosunek pracy ustał w związku (z powodu) z
przejściem na emeryturę”. Takie ujęcie ponownie akcentuje definitywny charakter
przejścia na emeryturę.
Nawiązując zatem na koniec do argumentów językowych - wykładni nierozsze-
rzającej wyjątku (przy tym wyjątku o charakterze płacowym), należałoby przyjąć, że
przejść na emeryturę w taki sposób, który uprawnia do nabycia prawa do nagrody
jubileuszowej mimo nieosiągnięcia wymaganego wieku, można tylko raz.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego na kanwie art. 921
k.p. przyjmuje się, że
związek między zakończeniem zatrudnienia a przejściem na emeryturę lub rentę
może mieć charakter przyczynowy, czasowy lub funkcjonalny. Występują jednak róż-
nice między tą regulacją a unormowaniem prawa do nagrody jubileuszowej mimo
nieosiągnięcia wymaganego wieku. Zwraca na nie uwagę Sąd Najwyższy w przywo-
łanym już wyroku z dnia 12 lutego 2010 r., II PK 214/09, wskazując na różnicę celów
regulacji. Nagroda jubileuszowa nie ma na celu uposażenia pracownika wobec odej-
ścia na emeryturę. W związku z tym Sąd Najwyższy opowiada się w tym przypadku
za przyczynowym charakterem związku między rozwiązaniem stosunku pracy a na-
byciem prawa do emerytury.
Podobnie ów związek analizował Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 4 paździer-
nika 2006 r., II PK 14/06. W tym przypadku Sąd Najwyższy odnosił się do treści
uprzednio obowiązującej ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorzą-
10
dowych i jej art. 21 ust. 1. W przepisie tym ustawodawca stwierdzał, że pracownikom
samorządowym przysługuje dodatek za wieloletnią pracę, nagroda jubileuszowa oraz
jednorazowa odprawa przy przechodzeniu na rentę inwalidzką lub emeryturę. Zwrot
„przy przechodzeniu” należy - zdaniem Sądu Najwyższego - rozumieć przyczynowo.
Z punktu widzenia niniejszej sprawy warto podkreślić pewne podobieństwo stanu
faktycznego tej sprawy. Stosunek pracy z pracownicą wygasł w tym przypadku na
podstawie regulacji szczególnej. Ustanie stosunku pracy nie miało zatem żadnego
związku z przejściem na emeryturę, podobnie jak w niniejszej sprawie. Ferując takie
rozstrzygnięcie Sąd Najwyższy powołał się na wcześniejsze rozstrzygnięcie - powo-
łany już wyrok z dnia 20 kwietnia 2001 r., I PKN 373/00. To ostatnie rozstrzygnięcie
akcentowało jednak różnicę między zwrotami „z powodu przejścia” a „w związku z
przejściem”. W tym zakresie bez wątpienia nastąpiła zmiana treści przesłanki prawa
do nagrody jubileuszowej, upodobniająca ją do regulacji odprawy emerytalno-rento-
wej.
W związku z powyższym należy stwierdzić, że pracownikowi samorządowemu
nie przysługuje prawo do nagrody jubileuszowej w oparciu o przepis § 8 ustęp 8 roz-
porządzenia Rady Ministrów z dnia 18 marca 2009 r. w sprawie wynagradzania pra-
cowników samorządowych, jeżeli przed podjęciem zatrudnienia w jednostce samo-
rządowej miał przyznane prawo do wcześniejszej emerytury, której pobieranie zawie-
sił w związku z tym zatrudnieniem, choćby po ustaniu tego zatrudnienia pracownik
rozpoczął pobieranie świadczenia emerytalnego z tytułu osiągnięcia normalnego
wieku emerytalnego.
Z tych względów orzeczono jak w sentencji postanowienia.
========================================