Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 25 STYCZNIA 2012 R.
II KK 264/11
Przesłanka orzekania środka karnego w postaci zakazu wstępu na
imprezę masową, polegająca na konieczności wykazania, że zachowanie
sprawcy przy popełnieniu przestępstwa wskazywało, iż jego udział w
imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawem,
wynikająca z art. 41b § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia
2012 r., nie odnosiła się do przestępstw określonych w art. 59 i 60 ustawy z
dnia 9 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62, poz.
504 ze zm.)
Przewodniczący: sędzia SN P. Kalinowski (sprawozdawca).
Sędziowie: SN J. Sobczak, (SA del. do SN) A. Ryński.
Prokurator Prokuratury Generalnej: M. Wilkosz-Śliwa.
Sąd Najwyższy w sprawie Roberta W. skazanego z art. 59 ust. 1 ustawy
z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. Nr 62,
poz. 504), po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 25 stycznia
2012 r., kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na niekorzyść
skazanego od wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 30 marca 2011 r.,
u c h y l i ł w zaskarżonej części wyrok Sądu Rejonowego w W. z dnia 30
marca 2011r. i w tym zakresie p r z e k a z a ł sprawę do ponownego
rozpoznania w/w Sądowi.
2
U Z A S A D N I E N I E
Robert W. oskarżony został o to, że w dniu 31 grudnia 2010 r. w W.,
wbrew przepisom ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych wniósł i
posiadał na imprezie masowej „Sylwester" odbywającej się w W.
niebezpieczny przedmiot w postaci metalowego kastetu, tj. o czyn określony
w art. 59 ust. 1 ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych z dnia 20 marca
2009 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 504 ze zm.)
Wraz z aktem oskarżenia prokurator skierował do sądu, na podstawie
art. 335 § 1 k.p.k., wniosek o skazanie Roberta W. za zarzucany mu
występek bez przeprowadzania rozprawy i wymierzenie uzgodnionej z nim
kary: 4 miesięcy ograniczenia wolności, poprzez orzeczenie obowiązku
wykonywania nieodpłatnej pracy społecznej w wymiarze 20 godzin w
stosunku miesięcznym oraz o orzeczenie przepadku dowodu rzeczowego.
Sąd Rejonowy w W. wniosek ten uwzględnił i wydanym na posiedzeniu
w dniu 30 marca 2011 r. wyrokiem:
I. oskarżonego Roberta W. uznał za winnego popełnienia zarzucanego
mu czynu, stanowiącego przestępstwo z art. 59 ust. 1 ustawy o
bezpieczeństwie imprez masowych z dnia 20 marca 2009 r. i za to na
podstawie art. 59 ust. 1 powołanej ustawy wymierzył mu karę 4 miesięcy
ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej
kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin miesięcznie;
II. na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy o bezpieczeństwie imprez
masowych z dnia 20 marca 2009 r. orzekł przepadek na rzecz Skarbu
Państwa dowodu rzeczowego w postaci metalowego kastetu; w pkt. III i IV
3
wyroku sąd orzekł o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu oraz o kosztach sądowych.
Wyrok powyższy nie został zaskarżony i uprawomocnił się w pierwszej
instancji w dniu 7 kwietnia 2011 r.
Obecnie, Prokurator Generalny wniósł kasację od prawomocnego
wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 30 marca 2011 r., zaskarżając
powyższy wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze, na niekorzyść
skazanego Roberta W.
Na zasadzie art. 523 § 1 k.p.k., art. 526 § 1 k.p.k., art. 537 § 1 i 2 k.p.k.
autor kasacji zarzucił orzeczeniu Sądu Rejonowego rażące i mające istotny
wpływ na treść wyroku naruszenie przepisów prawa karnego procesowego –
art. 343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1 k.p.k., polegające na uwzględnieniu wniosku
prokuratora o skazanie Roberta W. bez przeprowadzenia rozprawy i wydaniu
wyroku zgodnego z wnioskiem w zakresie proponowanego wymiaru kary,
pomimo iż wniosek ten nie zawierał żądania obligatoryjnego orzeczenia
środka w postaci zakazu wstępu na imprezę masową, w konsekwencji czego
doszło do rażącego naruszenia przepisu prawa karnego materialnego – art.
41b k.k. w zw. z art. 66 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie
imprez masowych.
W konkluzji, skarżący wniósł o uchylenie wyroku w zaskarżonej części i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w W.
Sąd Najwyższy zważył co następuje.
Zarzut postawiony w kasacji Prokuratora Generalnego wniesionej na
niekorzyść Roberta W., należało uznać za zasadny, a zamieszczony w niej
wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku, zasługiwał na uwzględnienie.
Skarżący trafnie wskazał na naruszenie art.343 § 7 k.p.k. w zw. z art. 335 § 1
k.p.k., do którego doszło w wyniku przyjęcia i zaakceptowania wniosku
4
prokuratora o skazanie oskarżonego bez rozprawy na zasadach ustalonych
przez strony. Wniosek ten określał rozmiar uzgodnionej z oskarżonym represji
karnej i obejmował: karę 4 miesięcy ograniczenia wolności w postaci
nieodpłatnej pracy społecznej w wymiarze 20 godzin miesięcznie oraz
orzeczenie przepadku dowodu rzeczowego. Jest oczywiste, że wniosek
przedstawiony w tym trybie podlega kontroli zarówno z punktu widzenia braku
wątpliwości co do okoliczności popełnienia przestępstwa, jak i zgodności z
obowiązującym prawem. W tym wypadku przebieg wydarzeń – w świetle
dowodów zgromadzonych w toku postępowania przygotowawczego – rysował
się dość klarownie. Zauważyć natomiast należało, że czyn zarzucony
oskarżonemu Robertowi W. zakwalifikowano jako przestępstwo z art. 59 ust.
1 ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych. W
odniesieniu do sprawców przestępstw tego m.in. rodzaju ustawodawca
wprowadził w art. 66 powołanej ustawy obowiązek orzekania środka karnego
w postaci zakazu wstępu na imprezę masową. Taka sytuacja – wobec
nieuwzględnienia tej kwestii we wniosku prokuratora i jego nieobecności na
posiedzeniu – obligowała sąd albo do odroczenia posiedzenia i wezwania
prokuratora do zajęcia stanowiska oraz ewentualnego uzupełnienia wniosku w
porozumieniu z oskarżonym albo do skierowania sprawy na rozprawę.
Zachodziła bowiem konieczność rozważenia, czy zostały spełnione przesłanki
orzekania w tej sprawie środka karnego w postaci zakazu wstępu na imprezę
masową. Zauważyć przy tym trzeba, że w dacie rozpoznawania niniejszej
sprawy przez Sąd Rejonowy w W., orzekanie środka karnego w postaci
zakazu wstępu na imprezę masową uregulowane było zarówno w Kodeksie
karnym, jak i w ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych. Między tymi
regulacjami istniały jednak pewne różnice z punktu widzenia obowiązku
orzekania tego środka. O ile powołana ustawa przewidywała w art. 66 –
5
obligatoryjne orzekanie zakazu wstępu na imprezę masową wobec sprawców
przestępstw o znamionach opisanych w art. 59 i 60 ustawy, o tyle art. 41b § 1
k.k., statuował fakultatywne orzekanie tego środka, a obowiązek sięgania po
niego ograniczał jedynie do wypadków wskazanych w ustawie, nie zawężając
jednak kręgu tych wypadków do przewidzianych w ustawie o bezpieczeństwie
imprez masowych. Zarazem, obu tych sytuacji przewidzianych w art. 41b § 1
k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2011 r., tj. fakultatywnego
i obligatoryjnego orzekania zakazu wstępu na imprezę masową, dotyczyła
klauzula dodatkowa w postaci ustalenia, że przy popełnieniu przestępstwa
zachowanie sprawcy wskazywało, iż jego udział w imprezach masowych
zagraża istotnym dobrom chronionym prawem. Można stąd było wyprowadzić
wniosek, że w wypadkach, gdy ustawa przewiduje jako zasadę orzekanie
wspomnianego środka karnego, istnieje również obowiązek zbadania istnienia
dodatkowej przesłanki jego orzekania o jakiej mowa w przepisie art. 41b § 1 in
fine k.k. i co najmniej takiego wymagania nie spełniało procedowanie w tym
postępowaniu. Skoro bowiem wniosek prokuratora nie zawierał stanowiska w
tym względzie, to obowiązkiem sądu meriti było wyjaśnienie tej kwestii, bądź
skierowanie sprawy do rozpoznania na rozprawie – stosownie do dyspozycji
art. 343 § 7 k.p.k., czego nie uczyniono z obrazą powołanego przepisu.
Jednak w przekonaniu składu orzekającego w tej sprawie, uchybienie
jakim dotknięty jest zaskarżony wyrok – jest dalej idące. Regulacja zawarta w
art. 41b § 1 k.k., w kształcie obowiązującym do dnia 31 grudnia 2011 r., miała
charakter niewątpliwie generalny i odnosiła się do nieograniczonego kręgu
przestępstw, których sprawcy – fakultatywnie lub obowiązkowo – mieli być
pozbawieni prawa wstępu na imprezy masowe. Trafnie zwrócono uwagę w
piśmiennictwie, że dla orzeczenia zakazu z art. 41b § 1 k.k. nie jest istotne
jaki rodzaj przestępstwa popełnił sprawca, ani też jakie jest ustawowe
6
zagrożenie tego przestępstwa; nie musi ono nawet zostać popełnione w
czasie trwania imprezy masowej (por. Z. Sienkiewicz w M. Filar [red.]: Kodeks
Karny Komentarz. Warszawa 2010, s. 168-169). Gdyby bowiem taki był
zamysł ustawodawcy, to należałoby oczekiwać wprowadzenia takiego
warunku do przepisu art. 41b § 1 k.k. Tymczasem, w powołanym przepisie nie
sformułowano wymagania, aby istniał związek między popełnionym
przestępstwem a imprezą masową, tak jak to ma miejsce w odniesieniu do
zasad orzekania wspomnianego zakazu za wykroczenia wymienione w
ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych (tamże). Właśnie wobec tego,
że krąg tych przestępstw nie został w powołanym przepisie inaczej
sprecyzowany – uzasadnione było wprowadzenie przesłanki ocennej
odwołującej się do zachowania sprawcy przy popełnieniu przestępstwa, które
to zachowanie uzasadniało przekonanie, że udział sprawcy w imprezach
masowych zagraża dobrom chronionym prawem. Nie ma natomiast
dostatecznie przekonujących racji, aby twierdzić, że ta sama przesłanka,
niejako identyfikująca i wiążąca przestępstwo sprawcy z negatywną prognozą
co do jego zachowania podczas imprez masowych, dotyczyła również tych
przestępstw, które zostały enumeratywnie wymienione w art. 66 ustawy o
bezpieczeństwie imprez masowych (dalej określanej jako – u.b.i.m.).
Przestępstwa te polegają na:
– wnoszeniu lub posiadaniu na imprezie masowej broni (w rozumieniu
ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji),wyrobów pirotechnicznych,
materiałów wybuchowych, materiałów niebezpiecznych pożarowo lub innych
przedmiotów niebezpiecznych,
– wdarciu się na teren, na którym rozgrywane są zawody sportowe albo
jego nieopuszczeniu wbrew żądaniu osoby uprawnionej,
7
– wdarciu się na teren, gdzie prowadzona jest impreza masowa albo
jego nieopuszczeniu wbrew żądaniu osoby uprawnionej,
– rzucaniu przedmiotów mogących stanowić zagrożenie dla życia,
zdrowia lub bezpieczeństwa osób przebywających na terenie lub w obiekcie
gdzie odbywa się impreza masowa,
– naruszaniu nietykalności cielesnej członka służby porządkowej lub
informacyjnej w czasie i miejscu trwania imprezy masowej.
Już sam przywołany opis przestępstw z art. 59 i 60 ustawy, nie
pozostawia wątpliwości co do tego, że zachowanie sprawcy, który wyczerpał
znamiona jednego z nich, jednoznacznie uzasadnia przekonanie, iż jego
udział w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym prawem.
Powstaje pytanie jakimi jeszcze okolicznościami należałoby wykazać
spełnienie warunku z art. 41b § 1 k.k. w postaci przekonania co do
negatywnej prognozy w wypadku, gdy np. sprawca przynosi siekierę na
stadion lub w czasie meczu atakuje pracowników ochrony, wyczerpując
znamiona przestępstwa z art. 59 lub 60 u.b.i.m. Nie trzeba prowadzić
pogłębionej analizy tych przepisów aby dojść do wniosku, że ta przesłanka,
która przy innych typach przestępstw dopiero musi być ustalona, w
odniesieniu do przestępstw z art. 59 i 60 ustawy – jest wpisana do samej ich
istoty. Już samo wypełnienie znamion jednego z tych właśnie przestępstw
daje wystarczającą podstawę do przyjęcia negatywnej prognozy o jakiej
mowa w art. 41b § 1 k.k.
Trzeba zatem opowiedzieć się za samodzielnym, tj. niezależnym od przesłanki
zawartej w art. 41b § 1 in fine k.k. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia
2011 r.), funkcjonowaniem nakazu zawartego w dyspozycji art. 66 u.b.i.m..
Obligował on sąd do orzekania zakazu wstępu na imprezę masową wobec
sprawców przestępstw o jakich mowa w art. 59 i 60 ustawy. Rozważając
8
zagadnienie relacji zachodzącej między w/w przepisami ustawy o
bezpieczeństwie imprez masowych dotyczącymi wspomnianego zakazu oraz
treścią art. 41b § 1 k.k. (w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2011
r.), należy również odwołać się do wykładni systemowej. Właśnie w
przepisach tej ustawy została zawarta szczegółowa regulacja dotycząca
orzekania tego środka w różnych konfiguracjach związanych z rodzajami
popełnionych czynów penalizowanych właśnie na jej gruncie, jako
wykroczenia i przestępstwa. Poświęcony temu jest cały rozdział 9 ustawy.
Zawiera on przepisy określające zarówno znamiona poszczególnych czynów,
jak i przewidziane za nie sankcje karne, w tym również środek karny w postaci
przedmiotowego zakazu, ze szczególnym pokreśleniem sytuacji, kiedy ma on
charakter fakultatywny (art. 65), a kiedy obligatoryjny (art. 66). W tym ostatnim
zakresie regulacja jest miejscami tak szczegółowa, że wiąże orzekanie środka
z niektórymi typami imprez masowych, a nawet zawiera przepisy
modyfikujące go na etapie wykonywania (art. 65a). Ponadto, w rozdziale 9
ustawy zamieszczono przepisy procesowe wskazujące na tryb prowadzenia
postępowań i rozpoznawania spraw o przestępstwa i wykroczenia określone
w ustawie. Trudno przyjąć, aby przy takim sposobie regulacji omawianej
kwestii ustawodawca zdecydował o umieszczeniu w innej ustawie tak
istotnego elementu dotyczącego tej regulacji, jaką jest odrębna przesłanka
orzekania tego środka karnego, wymagająca dopiero oddzielnego wykazania,
że przy popełnieniu przestępstwa z art. 59 lub 60 u.b.i.m. zachowanie
sprawcy wskazywało, iż jego udział w imprezach masowych zagraża istotnym
dobrom chronionym prawem. Zarówno materia tej ustawy, jak i zakres
zawartych w niej specyficznych unormowań prowadzi do przekonania o jej
szczególnym charakterze.
9
Wniosek taki wynika też z zakazu przyjmowania za podstawę wykładni
nieracjonalności ustawodawcy. Tymczasem, taki właśnie brak racjonalności
byłby szczególnie widoczny, gdy się zważy, że fakultatywność i
obligatoryjność orzekania zakazu wstępu na imprezę masową – na gruncie
ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych – dotyczy nie tylko przestępstw,
ale również wykroczeń. Natomiast dodatkowa przesłanka orzekania tego
zakazu wskazana w art. 41b § 1 k.k. – w brzmieniu obowiązującym przed 1
stycznia 2012 r. – znajdowała zastosowanie tylko w wypadku skazania za
przestępstwo. Gdyby zatem założyć, że miała ona zastosowanie do
przestępstw zakwalifikowanych na podstawie przepisów ustawy o
bezpieczeństwie imprez masowych, to okazałoby się, iż za wykroczenie
wymienione w ustawie taki zakaz orzeka się (fakultatywnie lub obligatoryjnie)
bez żadnych dodatkowych warunków, natomiast za przestępstwo z tej
ustawy, a więc czyn o znacznie większym ładunku zagrożenia, taki sam zakaz
można było orzec dopiero po wykazaniu istnienia dodatkowej przesłanki.
Jeżeli się uwzględni, że ustawowe granice orzekania wspomnianego zakazu
są określone identycznie w wypadku wykroczenia i przestępstwa (w obu
wypadkach zawierają się w przedziale od 2 do 6 lat), to nieracjonalność
takiego rozwiązania jest dość oczywista.
Przypomnieć także trzeba, że środek karny w postaci zakazu wstępu na
imprezę masową nie był wcześniej wymieniony w katalogu środków karnych
zamieszczonym w art. 39 k.k., natomiast funkcjonował na gruncie ustawy o
bezpieczeństwie imprez masowych z dnia 22 sierpnia 1997 r. (Dz. U. z 2005
r. Nr 108, poz. 909). Ówczesne przepisy przewidywały stosowanie tego
środka zarówno fakultatywnie, jak i obligatoryjnie i nie łączyły – podobnie, jak
to ma miejsce na gruncie obecnej ustawy o bezpieczeństwie imprez
masowych – jego orzekania z dodatkową przesłanką, która później znalazła
10
się w art. 41b § 1 k.k. Nie można przy tym nie zauważyć, że do kręgu
kodeksowych środków karnych zakaz udziału w imprezach masowych został
wprowadzony właśnie ustawą z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie
imprez masowych (art. 72), w której jednocześnie, niektóre z
dotychczasowych wykroczeń z ustawy – w jej postaci z 1997 r. – przeniesiono
do kategorii przestępstw (art. 59 i 60 ustawy z 2009 r.). Trafnie w
piśmiennictwie zwraca się uwagę na mierny poziom warsztatu legislacyjnego
tej ustawy (por. np. A. Marek: Komentarz do Kodeksu Karnego. Warszawa
2010, s. 141), lecz trudno racjonalnie twierdzić, że ustawodawca z jednej
strony uznał niektóre zachowania penalizowane wcześniej jako wykroczenia
za tak groźne, iż przeniósł je do kategorii występków i połączył z
obligatoryjnym środkiem karnym o charakterze prewencyjnym, a jednocześnie
– właśnie w odniesieniu do tych najbardziej niebezpiecznych czynów –
wprowadził nowe dodatkowe ograniczenie orzekania środka karnego, który to
środek – na gruncie wcześniejszych i późniejszych przepisów w odniesieniu
do czynów atakujących ten sam przedmiot ochrony, ale stanowiących
wykroczenia – był orzekany bez potrzeby uwzględnienia tej nowej przesłanki.
Odnotować przy tym należy, że w motywach projektu ustawy, którą dodano
art. 41b § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2011 r.,
wcale nie traktowano proponowanego zapisu jako jednej z podstaw orzekania
zakazu wstępu na imprezę masową.
Sumując zatem – przesłanka orzekania środka karnego w postaci
zakazu wstępu na imprezę masową, polegająca na konieczności wykazania,
że zachowanie sprawcy przy popełnieniu przestępstwa wskazywało, iż jego
udział w imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawem,
wynikająca z art. 41b § 1 k.k. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia
2012 r., nie odnosiła się do przestępstw z art. 59 i 60 u.b.i.m.
11
Powyższego stanowiska nie podważa kolejna nowelizacja przepisów
związanych z orzekaniem środka karnego w postaci zakazu wstępu na
imprezę masową, dokonana ustawą z dnia 31 sierpnia 2011 r. (Dz. U. Nr 217,
poz. 1280), która weszła w życie dnia 1 stycznia 2012 r. Stosownie do
obecnie obowiązującego brzmienia przepisu art. 41b § 1 k.k., już nie
zachowanie sprawcy przy popełnieniu przestępstwa, ale samo przestępstwo
popełnione w związku z imprezą masową ma być podstawą do oceny co do
negatywnej prognozy, a tym samym orzekania zakazu. Wyraźnie związano
też tę przesłankę orzekania środka karnego wyłącznie z fakultatywnością jego
stosowania, co z oczywistych względów nie może odnosić się do przestępstw
z art. 59 i 60 u.b.i.m., co do których – w świetle dyspozycji art. 66 tejże ustawy
– jego orzeczenie jest obligatoryjne. Potwierdza to tezę, że na gruncie art. 41b
§ 1 k.k. środek karny w postaci zakazu wstępu na imprezę masową – odnosił
się do dnia 31 grudnia 2011 r. – i odnosi się obecnie do innych przestępstw
niż wymienione w art. 59 i 60 u.b.i.m. Natomiast zdanie drugie tego przepisu –
w brzmieniu obowiązującym obecnie – wyraża jedynie dość oczywistą
zasadę, że sąd orzeka wspomniany zakaz w wypadkach, gdy ustawa nakłada
taki obowiązek, co jak się wydaje nie wymagało akurat specjalnego zapisu w
Kodeksie karnym.
Konkludując, zdaniem Sądu Najwyższego rozpoznającego
nadzwyczajny środek zaskarżenia wniesiony w tej sprawie, wyrok Sądu
Rejonowego w W. z dnia 30 marca 2011 r. okazał się wadliwy nie tylko
dlatego, że przed jego wydaniem nie wyjaśniono istotnych wątpliwości
związanych z zakresem represji jakiej podlegał oskarżony Robert W. w
związku z zarzuconym, a następnie przypisanym mu czynem, w tym
zwłaszcza kwestii zastosowania środka karnego zakazu wstępu na imprezę
masową, ale także dlatego, że takiego środka wobec oskarżonego nie
12
orzeczono, chociaż przepis art. 66 u.b.i.m. nakładał na sąd taki obowiązek.
Konsekwencją powyższego uchybienia, mającego wpływ na kształt
rozstrzygnięcia, był brak orzeczenia o zastosowaniu w/w środka karnego,
pomimo przypisania przestępstwa z art. 59 ust. 1 u.b.i.m. W istniejącej
konfiguracji procesowej, tj. wobec zaskarżenia kasacją jedynie tej części
wyroku sądu meriti, która dotyczyła kary wymierzonej oskarżonemu, Sąd
Najwyższy również tylko w tej części uchylił kwestionowane orzeczenie.
Podzielono przy tym zapatrywanie wyrażone w uchwale Sądu Najwyższego z
dnia 25 marca 2010 r., I KZP 36/09, OSNKW 2010, z. 5, poz. 40, iż w
postępowaniu kasacyjnym nie jest możliwe uchylenie orzeczenia wyłącznie w
tej jego części, której zaskarżone orzeczenie nie zawiera.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy w uchylonym zakresie, Sąd
Rejonowy w W. uwzględni powyższe uwagi i rozstrzygnie w przedmiocie
środka karnego, mając na względzie – w zależności od zajętego stanowiska –
potrzebę ewentualnego rozważenia zastosowania art. 4 § 1 k.k.
Z tych wszystkich powodów orzeczono, jak w wyroku.