III SO 3/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:23-05-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt III SO 3/12
POSTANOWIENIE
Dnia 13 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)
w sprawie J. K.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 marca 2012 r.,
zażalenia na postanowienie Sądu Najwyższego - Izby Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 9 stycznia 2012 r.,
odrzuca zażalenie.
UZASADNIENIE
J. K. wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Najwyższego z 9 stycznia
2012 r., którym odrzucono jego zażalenie na postanowienie Sądu Najwyższego z 3
listopada 2011 r., mocą którego pozostawiono bez dalszego biegu jego protest
przeciwko ważności wyborów do Sejmu i Senatu RP.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest dopuszczalne i dlatego zostało odrzucone.
Przeciwne stanowisko skarżącego nie jest zasadne. Nie ma znaczenia
odwołanie się w zażaleniu do szeregu przepisów procedury cywilnej, dlatego że
2
sprawy nie rozpoznawał sąd powszechny. Nawet gdyby zaskarżone postanowienie
o odrzuceniu środka zaskarżenia (zażalenia) wydał sąd powszechny, to badaniu
nie podlegałoby orzeczenie, od którego ten środek zaskarżenia został wniesiony,
lecz tylko czy dopuszczalne jest samo zaskarżenie (zażalenie) uprzedniego
orzeczenia o odrzuceniu środka zaskarżenia. W postępowaniu cywilnym nie każde
orzeczenie sądu powszechnego drugiej instancji podlega zaskarżeniu.
W tej sprawie rozważania dotyczące postępowania przed sądem
powszechnym nie są konieczne, gdyż orzeczenia Sądu Najwyższego nie są
zaskarżalne i ta norma odnosi się również do zaskarżenia postanowienia, którym
odrzucono uprzednie zażalenie na postanowienie Sądu Najwyższego o
pozostawieniu protestu wyborczego bez dalszego biegu
Zaskarżalność orzeczenia Sądu Najwyższego stanowiłaby wyjątek, który
musiałby być wyraźnie uregulowany.
Wyłączenie zaskarżenia orzeczeń Sądu Najwyższego wynika z ustrojowego
usytuowania tego Sądu (art. 175 i art. 183 Konstytucji RP), który nie jest sądem
powszechnym, a więc ani sądem pierwszej, ani sądem drugiej instancji. Podstawą
zaskarżenia nie może być zatem art. 518 k.p.c. Będąc najwyższym organem
władzy sądowniczej, Sąd Najwyższy zawsze orzeka poza tokiem instancji. Nie jest
nią również art. 176 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż zasada dwuinstancyjności
postępowania dotyczy jedynie spraw przekazanych na mocy ustaw do właściwości
sądów powszechnych.
Sąd Najwyższy nie sprawuje w tym przypadku wymiaru sprawiedliwości w
trybie nadzoru nad działalnością sądów powszechnych (art. 183 ust. 1 Konstytucji
RP), lecz spełnia inne zadanie określone w ustawie (art. 183 ust. 2 Konstytucji).
Zakres tych zadań (funkcji) Sądu Najwyższego jest ściśle określony w
ustawie z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym – art. 1 (Dz.U. Nr 240, poz.
2052 ze zm.). Przepisy tej ustawy, w szczególności dotyczące postępowania przed
Sądem Najwyższym (art. 57 i następne), nie pozwalają przyjąć, iżby orzeczenie
Sądu Najwyższego podlegało zaskarżeniu. Wszelka kontrola orzeczeń Sądu
Najwyższego musiałaby zostać wyraźnie określona w ustawie (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2011 r., III SO 4/11, LEX nr 1095949).
3
W każdym systemie sądownictwa istnieje najwyższa instancja sądowa, której
orzeczenia nie podlegają dalszemu zaskarżeniu. Tak jest co do orzeczeń –
wyroków i postanowień – Sądu Najwyższego. Stronie nie przysługuje ani zażalenie
(art. 3941
k.p.c.), ani skarga kasacyjna (art. 3981
k.p.c.), ani skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 4241
k.p.c.) –
(postanowienie Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2007 r., I UZ 13/07, LEX nr
898802).
Pierwotne postanowienie o pozostawieniu protestu wyborczego wydał Sąd
Najwyższy w szczególnym trybie ustawy z 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
(Dz.U. nr 21, poz. 112 ze zm.). Ustawa ta nie zmienia zasady, iż orzeczenia Sądu
Najwyższego nie są zaskarżalne. Skoro właściwość sądów i postępowanie przed
sądami określają tylko ustawy, to również w ustawie musi być wyraźnie określony
środek zaskarżenia (art. 176 ust. 2 Konstytucji RP). Zatem zaskarżenie
postanowienia Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2012 r., III SO 15/11, nie jest
dopuszczalne nie z tego powodu, że ma zastosowanie zasada zaskarżalności z
art. 78 Konstytucji i brak jest określenia wyjątku od tej zasady, lecz dlatego że nie
został określony środek zaskarżenia orzeczenia Sądu Najwyższego.
Art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
określający prawo do sądu i rzetelnego procesu, nie gwarantuje jurysdykcji
drugiego stopnia (nie wymaga kontroli rozstrzygnięcia przez drugą instancję
sądową). Wymaga tego dopiero art. 2 Protokołu nr 7 do Konwencji, lecz tylko w
przypadku uznania przez sąd za winnego popełnienia przestępstwa. Wyjątkiem od
tej sytuacji jest przypadek gdy dana osoba była sądzona w pierwszej instancji przez
Sąd Najwyższy. Konsekwentnie skoro odrzucenie zaskarżenia nie jest sprzeczne z
art. 6, to nie ma znaczenia odwołanie się żalącego do art. 13 tej Konwencji,
niezależnie od tego, że orzeczenie w sprawie wydał Sąd Najwyższy jako najwyższa
instancja sądowa, sprawa zaś dotyczyła szczególnego uprawnienia do protestu
wyborczego, którego przesłanki określa ustawa.
Z tych motywów orzeczono jak w sentencji.
POSTANOWIENIE
Dnia 13 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)
w sprawie J. K.
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 marca 2012 r.,
zażalenia na postanowienie Sądu Najwyższego - Izby Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych
z dnia 9 stycznia 2012 r.,
odrzuca zażalenie.
UZASADNIENIE
J. K. wniósł zażalenie na postanowienie Sądu Najwyższego z 9 stycznia
2012 r., którym odrzucono jego zażalenie na postanowienie Sądu Najwyższego z 3
listopada 2011 r., mocą którego pozostawiono bez dalszego biegu jego protest
przeciwko ważności wyborów do Sejmu i Senatu RP.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie jest dopuszczalne i dlatego zostało odrzucone.
Przeciwne stanowisko skarżącego nie jest zasadne. Nie ma znaczenia
odwołanie się w zażaleniu do szeregu przepisów procedury cywilnej, dlatego że
2
sprawy nie rozpoznawał sąd powszechny. Nawet gdyby zaskarżone postanowienie
o odrzuceniu środka zaskarżenia (zażalenia) wydał sąd powszechny, to badaniu
nie podlegałoby orzeczenie, od którego ten środek zaskarżenia został wniesiony,
lecz tylko czy dopuszczalne jest samo zaskarżenie (zażalenie) uprzedniego
orzeczenia o odrzuceniu środka zaskarżenia. W postępowaniu cywilnym nie każde
orzeczenie sądu powszechnego drugiej instancji podlega zaskarżeniu.
W tej sprawie rozważania dotyczące postępowania przed sądem
powszechnym nie są konieczne, gdyż orzeczenia Sądu Najwyższego nie są
zaskarżalne i ta norma odnosi się również do zaskarżenia postanowienia, którym
odrzucono uprzednie zażalenie na postanowienie Sądu Najwyższego o
pozostawieniu protestu wyborczego bez dalszego biegu
Zaskarżalność orzeczenia Sądu Najwyższego stanowiłaby wyjątek, który
musiałby być wyraźnie uregulowany.
Wyłączenie zaskarżenia orzeczeń Sądu Najwyższego wynika z ustrojowego
usytuowania tego Sądu (art. 175 i art. 183 Konstytucji RP), który nie jest sądem
powszechnym, a więc ani sądem pierwszej, ani sądem drugiej instancji. Podstawą
zaskarżenia nie może być zatem art. 518 k.p.c. Będąc najwyższym organem
władzy sądowniczej, Sąd Najwyższy zawsze orzeka poza tokiem instancji. Nie jest
nią również art. 176 ust. 1 Konstytucji RP, gdyż zasada dwuinstancyjności
postępowania dotyczy jedynie spraw przekazanych na mocy ustaw do właściwości
sądów powszechnych.
Sąd Najwyższy nie sprawuje w tym przypadku wymiaru sprawiedliwości w
trybie nadzoru nad działalnością sądów powszechnych (art. 183 ust. 1 Konstytucji
RP), lecz spełnia inne zadanie określone w ustawie (art. 183 ust. 2 Konstytucji).
Zakres tych zadań (funkcji) Sądu Najwyższego jest ściśle określony w
ustawie z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym – art. 1 (Dz.U. Nr 240, poz.
2052 ze zm.). Przepisy tej ustawy, w szczególności dotyczące postępowania przed
Sądem Najwyższym (art. 57 i następne), nie pozwalają przyjąć, iżby orzeczenie
Sądu Najwyższego podlegało zaskarżeniu. Wszelka kontrola orzeczeń Sądu
Najwyższego musiałaby zostać wyraźnie określona w ustawie (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2011 r., III SO 4/11, LEX nr 1095949).
3
W każdym systemie sądownictwa istnieje najwyższa instancja sądowa, której
orzeczenia nie podlegają dalszemu zaskarżeniu. Tak jest co do orzeczeń –
wyroków i postanowień – Sądu Najwyższego. Stronie nie przysługuje ani zażalenie
(art. 3941
k.p.c.), ani skarga kasacyjna (art. 3981
k.p.c.), ani skarga o stwierdzenie
niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 4241
k.p.c.) –
(postanowienie Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2007 r., I UZ 13/07, LEX nr
898802).
Pierwotne postanowienie o pozostawieniu protestu wyborczego wydał Sąd
Najwyższy w szczególnym trybie ustawy z 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy
(Dz.U. nr 21, poz. 112 ze zm.). Ustawa ta nie zmienia zasady, iż orzeczenia Sądu
Najwyższego nie są zaskarżalne. Skoro właściwość sądów i postępowanie przed
sądami określają tylko ustawy, to również w ustawie musi być wyraźnie określony
środek zaskarżenia (art. 176 ust. 2 Konstytucji RP). Zatem zaskarżenie
postanowienia Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2012 r., III SO 15/11, nie jest
dopuszczalne nie z tego powodu, że ma zastosowanie zasada zaskarżalności z
art. 78 Konstytucji i brak jest określenia wyjątku od tej zasady, lecz dlatego że nie
został określony środek zaskarżenia orzeczenia Sądu Najwyższego.
Art. 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności,
określający prawo do sądu i rzetelnego procesu, nie gwarantuje jurysdykcji
drugiego stopnia (nie wymaga kontroli rozstrzygnięcia przez drugą instancję
sądową). Wymaga tego dopiero art. 2 Protokołu nr 7 do Konwencji, lecz tylko w
przypadku uznania przez sąd za winnego popełnienia przestępstwa. Wyjątkiem od
tej sytuacji jest przypadek gdy dana osoba była sądzona w pierwszej instancji przez
Sąd Najwyższy. Konsekwentnie skoro odrzucenie zaskarżenia nie jest sprzeczne z
art. 6, to nie ma znaczenia odwołanie się żalącego do art. 13 tej Konwencji,
niezależnie od tego, że orzeczenie w sprawie wydał Sąd Najwyższy jako najwyższa
instancja sądowa, sprawa zaś dotyczyła szczególnego uprawnienia do protestu
wyborczego, którego przesłanki określa ustawa.
Z tych motywów orzeczono jak w sentencji.