V CZ 157/11
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:29-11-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt V CZ 157/11
POSTANOWIENIE
Dnia 22 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa Stowarzyszenia Filmowców Polskich w Warszawie
przeciwko S. M. i T. Z.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 22 marca 2012 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 września 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 26 września 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powoda Stowarzyszenia Filmowców Polskich w Warszawie stwierdzając,
że skarga ta jest niedopuszczalna ze względu na zbyt niską wartość przedmiotu
zaskarżenia (art. 3982
§ 2 k.p.c.). Zwrócono uwagę, że już w wykonaniu
zarządzenia w przedmiocie uzupełnienia braku formalnego pozwu, powód oznaczył
wartość przedmiotu sporu w wysokości 19.028 zł. W zażaleniu skarżący,
zarzucając wadliwe zastosowanie art. 25 § 2 k.p.c. w zw. z art. 368 § 2 k.p.c. w zw.
z art. 3984
§ 4 k.p.c., jak również naruszenie przepisu art. 3982
§ 1 zd. 1 k.p.c.,
wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia w zakresie odrzucenia skargi
kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3982
k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Strona powodowa wystąpiła z powództwem o ustalenie, że nie istnieje
obowiązek powoda – Stowarzyszenia Filmowców Polskich – do zawarcia ze stroną
pozwaną – S. M. i T. Z. – umowy, o której mowa w art. 211
ust. 1 ustawy z dnia 4
lutego 1994 r., o prawie autorskim i prawach pokrewnych na warunkach
wskazanych w postanowieniu Komisji Prawa Autorskiego z dnia 5 listopada 2009 r.,
tj. z określeniem wysokości wynagrodzenia za korzystanie z reprezentowanych
przez stronę powodową praw autorskich i praw pokrewnych, jako 1,6% wpływów
netto uzyskiwanych przez pozwanych z tytułu reemisji kablowej, które nie obejmują
opłat instalacyjnych i przyłączeniowych; ustalenia, że nie doszło do ukształtowania
umowy między stronami na skutek wydania wskazanego postanowienia.
Ewentualnie strona powodowa wnosiła, w przypadku przyjęcia przez sąd innego
stanowiska niż wyrażone przez nią w uzasadnieniu pierwotnego roszczenia, o
rozstrzygnięcie sporu związanego z zawarciem umowy przez zobowiązanie
pozwanych do złożenia oświadczenia woli o treści podanej w pozwie. w pozwie
wskazano, że wartość przedmiotu sporu jest niemożliwa do określenia.
3
Wartość przedmiotu sporu w zakresie sposobu obliczania, powinna
odpowiadać obiektywnemu kryterium. Określenie wartości przedmiotu sporu
co do zasady pozostawiono stronie. Jej oświadczenie może być kwestionowane
przez stronę przeciwną oraz podlega kontroli sądu. Jednakże i tu nie ma
dowolności, ponieważ przepisy art. 25 i 26 k.p.c. określają wyczerpująco sposób
i terminy podważenia oświadczenia powoda. W sytuacji, w której strona nie określi
wartości przedmiotu sporu, obowiązkiem sądu jest dążenie do usunięcia
dostrzeżonego uchybienia.
Należy zaznaczyć, że już na etapie postępowania przed sądem pierwszej
instancji, powód, w wykonaniu zarządzenia Sądu Okręgowego z dnia 5 stycznia
2010 r. w przedmiocie uzupełnienia braków formalnych pozwu poprzez wskazanie
wartości przedmiotu sporu, w piśmie procesowym z dnia 18 stycznia 2010 r.
oznaczył wartość przedmiotu sporu w wysokości 19.028 zł (k. 95-99). W piśmie tym
wyrażono wątpliwość, czy sprawa w zakresie 1 i 2 żądania ma charakter
majątkowy, czy niemajątkowy. Stwierdzono natomiast, że sprawa w zakresie
żądania ewentualnego ma bez wątpienia charakter majątkowy. Także w toku
sprawy podnoszono, że wartość przedmiotu sporu nie była możliwa do ustalenia
ze względu na to, że wynagrodzenie umowne obliczane jest w oparciu o sumy
przyszłych dochodów pozwanego.
Nie ulega wątpliwości, że Sąd Okręgowy uznał, że wszystkie roszczenia
objęte pozwem mają charakter majątkowy, w związku z czym zobowiązał stronę
powodową do wskazania wartości przedmiotu sporu. Sposób ustalenia wartości
przedmiotu sporu został w przedmiotowej sprawie, w wyniku wykonania
zarządzenia Sądu, wskazany przez stronę i zaakceptowany przez Sąd pierwszej
instancji. Wszelkie późniejsze obliczenia nie mogą prowadzić do zmian
poprzednich ustaleń i obliczeń. Zgodnie z art. 26 k.p.c. wartość przedmiotu sporu
ustalona przez sąd pierwszej instancji wartość przedmiotu sporu ulega stabilizacji.
Z tego powodu, zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, wartość
przedmiotu zaskarżenia decydująca o dopuszczalności skargi kasacyjnej nie może
być wyrażona wyższą kwotą niż wartość przedmiotu sporu. Możliwe jest jedynie
ustalenie jej w niższej wysokości, o ile doszłoby do ograniczenia zakresu
roszczenia strony powodowej.
4
Zakres roszczenia nie uległ zmianie, a zatem wartość przedmiotu
zaskarżenia dla skargi kasacyjnej powinna być równa wartości przedmiotu sporu.
Bez znaczenia pozostaje fakt, że powód podtrzymywał swoje stanowisko
odnoszące się do niemożliwości ustalenia wartości przedmiotu sporu.
Pojęcie wartości przedmiotu sporu, jak również wartości przedmiotu
zaskarżenia ma charakter autonomiczny względem problematyki kosztów procesu.
Na powyższą ocenę nie może także rzutować stanowisko strony przeciwnej
wyrażone w odpowiedzi na pozew, że „wartości przedmiotu sporu strona
powodowa nie określiła” (k. 121). Wartość przedmiotu sporu (zaskarżenia) nie
może, wbrew twierdzeniom skarżącego, pozostać niemożliwa do ustalenia
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1996 r., I CKN 21/96,
OSNC 1997, nr 4, poz. 42, z dnia 19 czerwca 1997 r., III CZ 25/97, OSNC 1997,
nr 10, poz. 162, z dnia 8 grudnia 2000 r., I CZ 115/00, niepubl.; z dnia
20 października 2008 r., I PZ 26/08, OSNP 2010, nr 5-6, poz. 57; z dnia
26 listopada 2010 r., IV CZ 96/10, niepubl.).
Ustalanie przez sąd wartości przedmiotu sporu następuje tylko raz w toku
postępowania. W wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu sąd weryfikuje
właściwą jej wysokość. Ustaleniu tych okoliczności służyło zarządzenie Sądu
Okręgowego z dnia 5 stycznia 2010 r., jak również pismo strony powodowej dnia
18 stycznia 2010 r. Dokonane w tym zakresie ustalenia sądu mają niezaskarżalny
charakter i nie podlegają ocenie sądu wyższej instancji, jak również Sądu
Najwyższego.
Wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych,
zatem skarga kasacyjna, zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c., jako niedopuszczalna,
podlegała odrzuceniu. Sąd Apelacyjny uprawniony był do oceny dopuszczalności
środka zaskarżenia, w tym do sprawdzenia wartości przedmiotu zaskarżenia.
(por. postanowienia SN z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ 24/98, OSNP 1999, nr 8,
poz. 291; z dnia 16 marca 2005 r., II CZ 19/05, niepubl., z dnia 23 lutego 2006 r.,
I CZ 2/06, niepubl.). Dokonana przez Sąd Apelacyjny ocena odnosiła się wyłącznie
do oceny, czy wskazana w początkowej fazie wartość przedmiotu sporu nie została
zmodyfikowana przez strony na etapie postępowania odwoławczego.
5
Należało w konsekwencji oddalić zażalenie (art. 39814
k.p.c. w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c.).
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 22 marca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Antoni Górski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kazimierz Zawada
SSN Anna Owczarek
w sprawie z powództwa Stowarzyszenia Filmowców Polskich w Warszawie
przeciwko S. M. i T. Z.
o ustalenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 22 marca 2012 r.,
zażalenia strony powodowej na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 września 2011 r.,
oddala zażalenie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 26 września 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił skargę
kasacyjną powoda Stowarzyszenia Filmowców Polskich w Warszawie stwierdzając,
że skarga ta jest niedopuszczalna ze względu na zbyt niską wartość przedmiotu
zaskarżenia (art. 3982
§ 2 k.p.c.). Zwrócono uwagę, że już w wykonaniu
zarządzenia w przedmiocie uzupełnienia braku formalnego pozwu, powód oznaczył
wartość przedmiotu sporu w wysokości 19.028 zł. W zażaleniu skarżący,
zarzucając wadliwe zastosowanie art. 25 § 2 k.p.c. w zw. z art. 368 § 2 k.p.c. w zw.
z art. 3984
§ 4 k.p.c., jak również naruszenie przepisu art. 3982
§ 1 zd. 1 k.p.c.,
wnosił o uchylenie zaskarżonego postanowienia w zakresie odrzucenia skargi
kasacyjnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 3982
k.p.c. skarga kasacyjna jest niedopuszczalna
w sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu zaskarżenia jest
niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych.
Strona powodowa wystąpiła z powództwem o ustalenie, że nie istnieje
obowiązek powoda – Stowarzyszenia Filmowców Polskich – do zawarcia ze stroną
pozwaną – S. M. i T. Z. – umowy, o której mowa w art. 211
ust. 1 ustawy z dnia 4
lutego 1994 r., o prawie autorskim i prawach pokrewnych na warunkach
wskazanych w postanowieniu Komisji Prawa Autorskiego z dnia 5 listopada 2009 r.,
tj. z określeniem wysokości wynagrodzenia za korzystanie z reprezentowanych
przez stronę powodową praw autorskich i praw pokrewnych, jako 1,6% wpływów
netto uzyskiwanych przez pozwanych z tytułu reemisji kablowej, które nie obejmują
opłat instalacyjnych i przyłączeniowych; ustalenia, że nie doszło do ukształtowania
umowy między stronami na skutek wydania wskazanego postanowienia.
Ewentualnie strona powodowa wnosiła, w przypadku przyjęcia przez sąd innego
stanowiska niż wyrażone przez nią w uzasadnieniu pierwotnego roszczenia, o
rozstrzygnięcie sporu związanego z zawarciem umowy przez zobowiązanie
pozwanych do złożenia oświadczenia woli o treści podanej w pozwie. w pozwie
wskazano, że wartość przedmiotu sporu jest niemożliwa do określenia.
3
Wartość przedmiotu sporu w zakresie sposobu obliczania, powinna
odpowiadać obiektywnemu kryterium. Określenie wartości przedmiotu sporu
co do zasady pozostawiono stronie. Jej oświadczenie może być kwestionowane
przez stronę przeciwną oraz podlega kontroli sądu. Jednakże i tu nie ma
dowolności, ponieważ przepisy art. 25 i 26 k.p.c. określają wyczerpująco sposób
i terminy podważenia oświadczenia powoda. W sytuacji, w której strona nie określi
wartości przedmiotu sporu, obowiązkiem sądu jest dążenie do usunięcia
dostrzeżonego uchybienia.
Należy zaznaczyć, że już na etapie postępowania przed sądem pierwszej
instancji, powód, w wykonaniu zarządzenia Sądu Okręgowego z dnia 5 stycznia
2010 r. w przedmiocie uzupełnienia braków formalnych pozwu poprzez wskazanie
wartości przedmiotu sporu, w piśmie procesowym z dnia 18 stycznia 2010 r.
oznaczył wartość przedmiotu sporu w wysokości 19.028 zł (k. 95-99). W piśmie tym
wyrażono wątpliwość, czy sprawa w zakresie 1 i 2 żądania ma charakter
majątkowy, czy niemajątkowy. Stwierdzono natomiast, że sprawa w zakresie
żądania ewentualnego ma bez wątpienia charakter majątkowy. Także w toku
sprawy podnoszono, że wartość przedmiotu sporu nie była możliwa do ustalenia
ze względu na to, że wynagrodzenie umowne obliczane jest w oparciu o sumy
przyszłych dochodów pozwanego.
Nie ulega wątpliwości, że Sąd Okręgowy uznał, że wszystkie roszczenia
objęte pozwem mają charakter majątkowy, w związku z czym zobowiązał stronę
powodową do wskazania wartości przedmiotu sporu. Sposób ustalenia wartości
przedmiotu sporu został w przedmiotowej sprawie, w wyniku wykonania
zarządzenia Sądu, wskazany przez stronę i zaakceptowany przez Sąd pierwszej
instancji. Wszelkie późniejsze obliczenia nie mogą prowadzić do zmian
poprzednich ustaleń i obliczeń. Zgodnie z art. 26 k.p.c. wartość przedmiotu sporu
ustalona przez sąd pierwszej instancji wartość przedmiotu sporu ulega stabilizacji.
Z tego powodu, zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Sądu Najwyższego, wartość
przedmiotu zaskarżenia decydująca o dopuszczalności skargi kasacyjnej nie może
być wyrażona wyższą kwotą niż wartość przedmiotu sporu. Możliwe jest jedynie
ustalenie jej w niższej wysokości, o ile doszłoby do ograniczenia zakresu
roszczenia strony powodowej.
4
Zakres roszczenia nie uległ zmianie, a zatem wartość przedmiotu
zaskarżenia dla skargi kasacyjnej powinna być równa wartości przedmiotu sporu.
Bez znaczenia pozostaje fakt, że powód podtrzymywał swoje stanowisko
odnoszące się do niemożliwości ustalenia wartości przedmiotu sporu.
Pojęcie wartości przedmiotu sporu, jak również wartości przedmiotu
zaskarżenia ma charakter autonomiczny względem problematyki kosztów procesu.
Na powyższą ocenę nie może także rzutować stanowisko strony przeciwnej
wyrażone w odpowiedzi na pozew, że „wartości przedmiotu sporu strona
powodowa nie określiła” (k. 121). Wartość przedmiotu sporu (zaskarżenia) nie
może, wbrew twierdzeniom skarżącego, pozostać niemożliwa do ustalenia
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1996 r., I CKN 21/96,
OSNC 1997, nr 4, poz. 42, z dnia 19 czerwca 1997 r., III CZ 25/97, OSNC 1997,
nr 10, poz. 162, z dnia 8 grudnia 2000 r., I CZ 115/00, niepubl.; z dnia
20 października 2008 r., I PZ 26/08, OSNP 2010, nr 5-6, poz. 57; z dnia
26 listopada 2010 r., IV CZ 96/10, niepubl.).
Ustalanie przez sąd wartości przedmiotu sporu następuje tylko raz w toku
postępowania. W wyniku sprawdzenia wartości przedmiotu sporu sąd weryfikuje
właściwą jej wysokość. Ustaleniu tych okoliczności służyło zarządzenie Sądu
Okręgowego z dnia 5 stycznia 2010 r., jak również pismo strony powodowej dnia
18 stycznia 2010 r. Dokonane w tym zakresie ustalenia sądu mają niezaskarżalny
charakter i nie podlegają ocenie sądu wyższej instancji, jak również Sądu
Najwyższego.
Wartość przedmiotu zaskarżenia jest niższa niż pięćdziesiąt tysięcy złotych,
zatem skarga kasacyjna, zgodnie z art. 3982
§ 1 k.p.c., jako niedopuszczalna,
podlegała odrzuceniu. Sąd Apelacyjny uprawniony był do oceny dopuszczalności
środka zaskarżenia, w tym do sprawdzenia wartości przedmiotu zaskarżenia.
(por. postanowienia SN z dnia 2 kwietnia 1998 r., II UZ 24/98, OSNP 1999, nr 8,
poz. 291; z dnia 16 marca 2005 r., II CZ 19/05, niepubl., z dnia 23 lutego 2006 r.,
I CZ 2/06, niepubl.). Dokonana przez Sąd Apelacyjny ocena odnosiła się wyłącznie
do oceny, czy wskazana w początkowej fazie wartość przedmiotu sporu nie została
zmodyfikowana przez strony na etapie postępowania odwoławczego.
5
Należało w konsekwencji oddalić zażalenie (art. 39814
k.p.c. w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c.).
jw