Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CSK 354/11
POSTANOWIENIE
Dnia 4 kwietnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Tadeusz Wiśniewski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Dariusz Dończyk
SSN Irena Gromska-Szuster
w sprawie z powództwa JJW Spółki Jawnej J.K., J.R., W.L.
przeciwko Carrefour Polska Spółce z o.o.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 4 kwietnia 2012 r.,
skargi kasacyjnej strony powodowej
od postanowienia Sądu Apelacyjnego
z dnia 7 marca 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie (pkt 1 i 2) i oddala zażalenie
strony pozwanej na postanowienie Sądu Okręgowego w W. z
dnia 6 grudnia 2010 r., pozostawiając Sądom pierwszej i drugiej
instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 7 marca 2011 r. Sąd Apelacyjny zmienił
postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 6 grudnia 2010 r. o odmowie odrzucenia
pozwu w sprawie o zapłatę z powództwa JJW sp. j. J. K., J. R., W. L. i in. przeciwko
Carrefour Polska sp. z o.o. o zapłatę, w ten sposób, że pozew odrzucił.
Sąd Apelacyjny ustalił, że w przedmiotowej sprawie strony wiązała umowa,
której częścią były Warunki Handlowe z dnia 2 lipca 2007 r., 1 stycznia 2008 r. oraz
2 stycznia 2009 r. Umowa ta regulowała współpracę stron, polegającą na dostawie
przez powoda wytwarzanych przez niego produktów, celem sprzedaży w sklepach
pozwanego. W punkcie 21 Warunków Handlowych strony określiły, że wszelkie
spory wynikające z tej umowy lub w związku z nią będą rozstrzygane wyłącznie
przez sąd polubowny wybrany przez strony, w przypadku braku określenia przez
strony, który sąd polubowny został wybrany, sądem polubownym właściwym do
rozstrzygania wszelkich sporów wynikających z umowy lub w związku z nią będzie
sąd polubowny przy Krajowej Konfederacji Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”.
W rozpatrywanej sprawie strona powodowa wystąpiła z powództwem z tytułu
wyrządzenia przez pozwanego czynu nieuczciwej konkurencji określonego w art.
15 ust. 1 pkt 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, polegającego na
pobieraniu innych niż marża handlowa opłat z tytułu z tytułu dostarczenia towarów
do sprzedaży i żądała na podstawie art. 18 ust. 1 pkt tejże ustawy zwrotu korzyści
bezpodstawnie uzyskanych od pozwanego.
W ocenie Sądu Apelacyjnego, treść zapisu na sąd polubowny wskazuje,
że strony poddały kognicji sądu polubownego nie tylko spory wynikające z umowy,
a więc spory związane z realizacją lub brakiem realizacji zobowiązań stron,
wynikających z treści umowy, ale i spory pozostające jedynie w związku z umową.
Według Sądu, do takich właśnie sporów należą zaś sprawy dotyczące roszczenia,
o którym mowa w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji. Sam fakt, że roszczenie o wydanie bezpodstawnie
uzyskanych korzyści, wywodzone z faktu popełnienia czynu nieuczciwej
konkurencji jest niezależne od roszczeń wynikających z umowy nie zmienia
okoliczności, że są to w istocie roszczenia co najmniej związane z umową, bowiem
3
dokonując oceny roszczeń analizuje się charakter zastrzeżonych opłat z
uwzględnieniem treści postanowień zawartych w samej umowie.
Skargę kasacyjną od tego orzeczenia wniosła strona powodowa zarzucając
m.in. naruszenie art. 1161 § 1, 1165 § 1 k.p.c. oraz art. 65 § 2 k.c. i wniosła
o uchylenie zaskarżonego postanowienia Sądu Apelacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna zasługuje na uwzględnienie.
Stosownie do art. 1157 k.p.c., strony mogą poddać pod rozstrzygnięcie sądu
polubownego spory o prawa majątkowe lub spory o prawa niemajątkowe - mogące
być przedmiotem ugody sądowej, z wyjątkiem spraw o alimenty. W związku
z okolicznościami sprawy, w której wywiedzione rozpoznawaną skargę kasacyjną
należy podkreślić, że w orzecznictwie wyrażono trafny pogląd, iż roszczenie
o wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści, o którym mowa w art. 18 ust. 1 pkt
4 u.z.n.k. jako spór o prawo majątkowe, pozostaje w dyspozycji stron, a także
może stać się przedmiotem zawartej między stronami ugody. Może więc też być
objęty zapisem na sąd polubowny (zob. postanowienie SN z 2 grudnia 2009 r.,
I CSK 120/09, nie publ.).
W okolicznościach sprawy kwestią jest jednak, czy zawarte przez stronę
zapisy na sąd polubowny objęły tego rodzaju spory. Jak wynika z treści tych
zapisów, dotyczą one wyraźnie sporów wynikających lub związanych z umowami
o współpracy w zakresie sprzedaży towarów. Dokonanie przez stronę pozwaną
czynu nieuczciwej konkurencji, polegającego na pobieraniu dodatkowych opłat, nie
było zaś związane z wykonaniem tych umów, ani nie pozostawało w związku
z realizacją umów, lecz zostało dokonane jedynie przy okazji realizacji tych umów,
na co trafnie wskazywała skarżąca. Roszczenie dochodzone przez stronę
powodową nie ma więc charakteru kontraktowego i nie pozostaje w związku
z treścią zawartych między stronami umów, lecz dotyczy popełnionego przez stronę
pozwaną czynu nieuczciwej konkurencji. Nie wydaje się zasadne odwołanie się
przez Sąd Apelacyjny dla uzasadnienia odmiennego stanowiska do postanowienia
SN z dnia 5 lutego 2009 r., I CSK 311/08, nie publ., w którym przyjęto, że poddanie
sądowi polubownemu sporów ze stosunku umownego oznacza, iż kompetencją
4
tego sądu są objęte wszelkie roszczenia o wykonanie umowy, roszczenia
powstające w razie niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, roszczenia
o zwrot bezpodstawnie spełnionego świadczenia powstałe w razie nieważności
umowy lub odstąpienia od umowy, a także roszczenia deliktowe, jeżeli wynikają ze
zdarzenia będącego równocześnie niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem
umowy. Jak wynika bowiem z uzasadnienia tego orzeczenia, w okolicznościach
tamtej sprawy doszło do zbiegu roszczeń przysługujących stronie powodowej.
Strona powodowa dochodziła bowiem roszczenia z tytułu czynu nieuczciwej
konkurencji, który stanowił zarazem nienależyte wykonanie umowy. Poza tym,
co istotne, odmiennie był sformułowany sam zapis na sąd polubowny.
Strony poddały bowiem sądom polubownym wszelkie spory dotyczące interpretacji
umowy. W sprawie sporne zaś było, czy pobierane przez pozwanego opłaty
mieściły się w pojęciu opłat za usługi „marketingowe” i „reklamowe”.
Sytuacja taka nie ma jednak miejsca w stanie faktycznym rozpoznawanej
sprawy. Jak bowiem wskazano, roszczenie dochodzone przez stronę
powodową jest niezależne od zawartej między stronami umowy. Czyn nieuczciwej
konkurencji, z którego tytułu roszczenie wywodzi strona powodowa stanowi
podstawę stosunku prawnego oddzielnego od istniejącej między stronami umowy.
Z treści zapisów wynika jednoznacznie, że dotyczyły one jedynie sporów
wynikających lub związanych z wykonywaniem umowy, a nie wszelkich sporów
jakie powstaną w czasie ich realizacji.
Należy także zgodzić się z poglądem zawartym w skardze kasacyjnej,
że przyjęcie iż omawiane zapisy na sąd polubowny obejmowały także, chociaż tylko
pośrednio, roszczenia wynikające z czynów nieuczciwej konkurencji, byłoby
sprzeczne z wymaganiem dostatecznego oznaczenia przedmiotu takiego zapisu,
o którym mowa w art. 1161 § 1 k.p.c. (zob. postanowienie SN z 2 grudnia 2009 r.,
I CSK 120/09, nie publ.). Precyzyjne określenie przedmiotu zapisu powinno
dostatecznie identyfikować stosunek prawny podlegający przekazaniu
do rozpoznania przez sąd polubowny. Określenie jedynie, że ma to być
stosunek prawny związany z wykonywaniem umowy nie może być uznane w tym
przypadku za wystarczające, gdyż pozostawia dowolność w ocenie zakresu
przedmiotowego zapisu. Nie można przy tym abstrahować od faktu, że poddanie
5
określonego stosunku prawnego pod rozpoznanie sądu polubownego oznacza
wyłączenie tych spraw z drogi sądowej. Wskazana powinna być więc taka
wykładnia, która opowiadałaby się, w razie wątpliwości, za ograniczeniem wyłączeń
z drogi sądowej.
W tym stanie rzeczy konieczne okazało się uchylenie zaskarżonego
postanowienia o odrzuceniu pozwu, celem merytorycznego rozstrzygnięcia
zawisłego sporu przez Sąd pierwszej instancji.
Z tego względu Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie Sądu
Apelacyjnego i oddalił zażalenie strony pozwanej (art. 39815
§ 1 k.p.c.).
jw