Pełny tekst orzeczenia

UCHWAŁA Z DNIA 24 KWIETNIA 2012 R.
SNO 16/12
Przewodniczący: sędzia SN Eugeniusz Wildowicz.
Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski, Krzysztof Strzelczyk.
S ą d N a j w y ż s z y – S ą d D y s c y p l i n a r n y z udziałem protokólanta w
sprawie sędziego Sądu Rejonowego po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2012 r. zażalenia
pełnomocnika obwinionej na uchwałę Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia
14 lutego 2012 r., sygn. ASDo (...), w przedmiocie zawieszenia sędziego w czynnościach
służbowych oraz obniżenia wysokości wynagrodzenia
uchwalił: u c h y l i ć zaskarżoną uchwałę i p r z e k a z a ć sprawę Sądowi
Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu do ponownego rozpoznania.
U Z A S A D N I E N I E
Uchwałą z dnia 14 lutego 2012 r. Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny na
podstawie art. 129 § 2 i § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów
powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.; dalej jako: “u.s.p.”): zawiesił sędziego
Sądu Rejonowego w czynnościach służbowych (pkt I.); na czas zawieszenia w
czynnościach służbowych obniżył jej wysokość wynagrodzenia o 50% (pkt II.).
W uzasadnieniu uchwały Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wskazał, że uchwałą
z dnia 16 listopada 2011 r. Sąd Dyscyplinarny zezwolił prokuratorowi Prokuratury
Rejonowej na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego Sądu Rejonowego za
czyny zabronione, szczegółowo określone w tej uchwale. Podejmując powyższą uchwałę
Sąd Dyscyplinarny nie orzekł równocześnie o zawieszeniu sędziego w czynnościach
służbowych ponieważ orzeczono o tym w sprawach dyscyplinarnych rozpoznawanych
wcześniej: uchwałą z dnia 13 lutego 2009 r., sygn. akt ASDo (...) i uchwałą z dnia 17
czerwca 2009 r., sygn. akt ASDo (...). Obecnie postępowania dyscyplinarne w sprawach,
których dotyczyły powyższe uchwały, zostały prawomocnie zakończone i w związku z
2
tym konieczne stało się orzeczenie w trybie art. 129 § 2 i § 3 u.s.p. o zawieszeniu w
czynnościach służbowych sędziego Sądu Rejonowego i o obniżeniu jej wynagrodzenia.
Co do zakresu obniżenia wynagrodzenia Sąd Apelacyjny – Sąd Dyscyplinarny wskazał na
rozważenie wagi czynów zarzuconych obwinionej i stopień ich społecznego
niebezpieczeństwa, a także sytuację osobistą i rodzinną obwinionej.
Powyższą uchwałę Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego pełnomocnik
obwinionej zaskarżył zażaleniem do Sądu Najwyższego, zarzucając naruszenie przepisów
prawa procesowego:
1. art. 115 § 3 u.s.p. i art. 117 § 2 k.p.c. przez wydanie zaskarżonej uchwały
pomimo, że zarówno obrońca jak i obwiniona usprawiedliwili swoje niestawiennictwo na
posiedzeniu a obrońca w rozmowie telefonicznej w przeddzień rozprawy jednoznacznie
stwierdził, że wobec zbyt późnego zawiadomienia go o posiedzeniu naruszającego przepis
353 § 1 k.p.k. nie był w stanie skontaktować się z przebywającą w innej miejscowości
leżącej o 54 km od siedziby Sądu obwinioną, która była chora oraz, że występuje w tym
czasie co wyznaczone posiedzenie, na rozprawie w innej sprawie, sygn. akt I C 580/11,
toczącej się przed Sądem Okręgowym w (...) a udzielenie substytucji było niemożliwe i
dlatego wnosił o odroczenie posiedzenia na inny termin;
2. art. 114 § 1 i § 2 u.s.p. przez zawieszenie sędziego i obniżenie mu wynagrodzenia
pomimo postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego co do zarzutów
popełnienia czynów zabronionych opisanych w pkt II. uchwały Sądu Apelacyjnego –
Sądu Dyscyplinarnego dnia 16 listopada 2011 r. i braku wysłuchania sędziego w żadnym
stadium postępowania dyscyplinarnego, co w konsekwencji doprowadziło do
pozbawienia obwinionej prawa do obrony oraz konstytucyjnie zagwarantowanego prawa
do rzetelnego procesu.
Wskazano ponadto, że w zakresie zarzutu sformułowanego w pkt I. wniosku
Prokuratora Rejonowego z dnia 18 października 2011 r., sygn. akt: 3 Ds 250/10/S, w
sprawie zapadł prawomocny wyrok Sądu Apelacyjnego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia
29 lipca 2011 r., sygn. akt ASD (...), utrzymany w mocy wyrokiem Sądu Najwyższego –
Sądu Dyscyplinarnego z dnia 15 grudnia 2011 r. umarzającym postępowanie w zakresie
wymierzenia kary dyscyplinarnej. Wobec tego – w ocenie wnoszącego zażalenie –
okoliczność zezwolenia na wszczęcie postępowania karnego nie powinna stanowić
podstawy zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych.
3
Wnoszący zażalenie wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały i przekazanie sprawy
Sądowi Apelacyjnemu – Sądowi Dyscyplinarnemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny zważył, co następuje:
Z uzasadnienia zaskarżonej uchwały wynika, że została ona podjęta na posiedzeniu
w dniu 14 lutego 2012 r., na którym nie stawili się, zawiadomieni o tym terminie,
obwiniona i jej pełnomocnik. Sąd Dyscyplinarny rozpoznał sprawę pomimo nieobecności
obwinionej i jej pełnomocnika dlatego, że nie złożyli formalnych wniosków o odroczenie
posiedzenia.
Przedstawione w uzasadnieniu uchwały przyczyny rozpoznania sprawy pomimo
nieobecności obwinionej i jej pełnomocnika zostały w zażaleniu zakwestionowane
zasadnie.
Z notatki urzędowej (k. 112), która została ujawniona na posiedzeniu Sądu
Dyscyplinarnego wynika, że pełnomocnik obwinionej w dniu 13 lutego 2012 r.
telefonicznie przedstawił przyczyny – jego zdaniem – usprawiedliwiające
niestawiennictwo na posiedzeniu tak pełnomocnika (kolizja z innymi czynnościami
procesowymi i niemożność zastąpienia się substytucją ze względu na późne doręczenie
zawiadomienia o terminie posiedzenia) jak i obwinionej (ze względu na jej chorobę).
Powołując te okoliczności dotyczące także obwinionej, która zobowiązała się nadesłać
zwolnienie lekarskie, pełnomocnik obwinionej wniósł o odroczenie posiedzenia.
Chociaż powyższa notatka urzędowa, wyraźnie przedstawia przyczyny
usprawiedliwionej według wnioskodawcy, nieobecności na posiedzeniu obwinionej i jej
pełnomocnika i chociaż wyraźnie z niej wynika, że złożony został wniosek do Sądu
Dyscyplinarnego o odroczenie posiedzenia, Sąd Dyscyplinarny w ogóle nie rozpatrzył
podanych przyczyn nieobecności na posiedzeniu obwinionej i jej pełnomocnika oraz
sprzecznie z treścią notatki uznał jakoby obwiniona, ani jej pełnomocnik nie złożyli
formalnych wniosków o odroczenie posiedzenia. Taki sposób uzasadnienia postanowienia
o rozpoznaniu sprawy pomimo nieobecności osób uprawnionych do udziału w
posiedzeniu, uniemożliwia Sądowi Najwyższemu weryfikację tego czy było
usprawiedliwienie niestawiennictwa oraz wskazuje na bezpodstawność bliżej
nieokreślonego sformalizowania wniosków o odroczeniu posiedzenia. Wnioski te – jak to
wyżej przedstawiono – zostały przekazane przez osoby uprawnione do właściwego sądu
4
w formie umożliwiającej ich rozpoznanie przez skład orzekający w sprawie na
posiedzeniu. Rację ma wnoszący zażalenie, że nie ma oparcia w przepisach postępowania
wymaganie jakiejś (w tym przypadku nawet nieokreślonej) „formy” wniosku o
odroczenie posiedzenia. W każdym razie wymaganie takie nie wynika z podlegającego
odpowiedniemu zastosowaniu art. 117 § 1 i § 2 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p.
Obraza wskazanych przepisów postępowania mogła mieć wpływ na treść
orzeczenia. Na taką możliwość wskazuje nierozważenie przez Sąd Dyscyplinarny
konsekwencji wynikających z prawomocnego zakończenia postępowania
dyscyplinarnego sędziego Sądu Rejonowego w sprawie, na którą zwrócił uwagę
pełnomocnik obwinionej, w uzasadnieniu zażalenia. Przedmiotem bowiem tej sprawy,
zakończonej prawomocnie wyrokiem Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia
15 grudnia 2011 r., sygn. akt SNO 44/11, był także czyn (czyny?) objęty uchwałą Sądu
Dyscyplinarnego z dnia 16 listopada 2011 r. Zachodzi więc potrzeba wyjaśnienia zakresu
prawomocnego zakończenia postępowania dyscyplinarnego w odniesieniu do czynów,
których dotyczy przedmiotowa uchwała Sądu Dyscyplinarnego z dnia 14 lutego 2011 r.
Bezprzedmiotowe i niedopuszczalne jest bowiem zawieszenie sędziego w
czynnościach służbowych na podstawie art. 129 § 2 u.s.p. w odniesieniu do czynu, co do
którego nastąpiło prawomocne zakończenie postępowania dyscyplinarnego. Co do czynu
prawomocnie osądzonego w postępowaniu dyscyplinarnym nie może zapaść uchwała ani
o zawieszeniu w czynnościach służbowych (art. 129 § 2 u.s.p.), ani o obniżeniu
wysokości wynagrodzenia na czas zawieszenia (art. 129 § 3 u.s.p.) skoro – stosownie do
art. 132 u.s.p. zawieszenie w czynnościach służbowych ustaje najpóźniej z chwilą
prawomocnego zakończenia postępowania dyscyplinarnego. Trzeba mieć też na uwadze,
że kwestionowany w zażaleniu zakres obniżonego wynagrodzenia został ustalony z
uwzględnieniem między innymi wagi zarzuconych obwinionej czynów i stopnia ich
społecznego niebezpieczeństwa. Sąd Dyscyplinarny brał pod uwagę wszystkie czyny
objęte uchwałą z dnia 16 listopada 2011 r. zezwalającą prokuratorowi na karne ściganie
obwinionej. Nie można w związku z tym wykluczyć, że niedopuszczalne niewyłączenie z
podstawy zaskarżonej uchwały czynu już prawomocnie osądzonego w postępowaniu
dyscyplinarnym mogło mieć wpływ na treść uchwały.
Powyższe uzasadnia uwzględnienie wniosku zażalenia o uchylenie zaskarżonej
uchwały na podstawie art. 438 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 128 u.s.p., chociaż pozostałe
5
zarzuty zażalenia okazały się bezpodstawne. Wnoszący zażalenie bezpodstawnie
kwestionuje uchwałę z dnia 16 listopada 2011 r., która stanowi przesłankę uchwały
zaskarżonej stosownie do art. 129 § 2 u.s.p., a ponadto jest także prawomocna na
podstawie uchwały Sądu Najwyższego – Sądu Dyscyplinarnego z dnia 22 lutego 2012 r.,
sygn. akt SNO 50/11.
Z przytoczonych przyczyn Sąd Najwyższy – Sąd Dyscyplinarny postanowił jak w
uchwale.