Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 9/12
POSTANOWIENIE
Dnia 9 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Lech Walentynowicz (przewodniczący)
SSN Wojciech Katner
SSN Anna Kozłowska (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa J. Z.
przeciwko K. K.
o uznanie umowy darowizny za bezskuteczną,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 9 maja 2012 r.,
zażaleń pozwanej na postanowienia Sądu Apelacyjnego z dni:
18 października 2011 r. i 24 listopada 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienia pozostawiając Sądowi
Apelacyjnemu orzeczenie o kosztach postępowania
zażaleniowego do rozstrzygnięcia w orzeczeniu kończącym
postępowanie w sprawie.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem z dnia 18 października 2011 r. Sąd Apelacyjny odrzucił
apelację pozwanej K. K. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 19 stycznia 2011
r. stwierdzając w uzasadnieniu, że opłata od apelacji została uiszczona z
uchybieniem terminu tygodniowego, jego bieg rozpoczął się bowiem nie od dnia
doręczenia wezwania do uiszczenia tej opłaty, ale od dnia doręczenia
pełnomocnikowi pozwanej odpisu postanowienia sądu drugiej instancji
oddalającego zażalenie pozwanej na postanowienie o częściowym zwolnieniu od
kosztów sądowych.
Postanowieniem z dnia 24 listopada 2011 r. Sąd Apelacyjny, na wniosek
powódki, uzupełnił postanowienie z dnia 18 października 2011 r., przez zasądzenie
na rzecz powódki od pozwanej, na podstawie art. 98 §1 k.p.c., kwoty 3617 zł
tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.
Zarówno postanowienie z dnia 18 października 2011 r. jak i postanowienie
z dnia 24 listopada 2011 r. zostały przez powódkę zaskarżone zażaleniami.
Skarżąca zarzucając naruszenie art. 112 ust. 2 i 3 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych domagała się uchylenia tych postanowień i przekazania
sprawy Sądowi Apelacyjnemu celem rozpoznania jej apelacji i orzeczenia
o kosztach postępowania z uwzględnieniem wyniku postępowania apelacyjnego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Oba zażalenia są oczywiście uzasadnione.
Decydując o odrzuceniu apelacji Sąd Apelacyjny wywiódł, że pozwana,
reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła apelację, w której
zawarła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. Postanowieniem z dnia
21 marca 2011 r. Sąd Okręgowy zwolnił ją od kosztów sądowych częściowo, to jest
od opłaty od apelacji ponad kwotę 3 000 zł, w pozostałej zaś części wniosek
oddalił. Zażalenie pozwanej na to postanowienie zostało oddalone przez Sąd
Apelacyjny postanowieniem z dnia 26 kwietnia 2011 r., a odpis tego postanowienia
został doręczony pełnomocnikowi pozwanej w dniu 11 maja 2011 r.
3
Następnie pełnomocnik pozwanej, wezwany do uiszczenia opłaty od apelacji,
opłatę tę uiścił z zachowaniem tygodniowego terminu do jej uiszczenia, liczonego
od daty doręczenia mu wezwania. Okoliczność ta nie była jednak w sprawie istotna,
ponieważ, zdaniem Sądu Apelacyjnego, zgodnie z treścią art. 112 ust. 2 i 3 ustawy
z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst:
Dz. U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm. – dalej: „u.k.s.c.”), bieg terminu do
wniesienia opłaty od apelacji rozpoczął się w dniu 11 maja 2011 r. Z przepisu tego
wynika bowiem, że termin do wniesienia opłaty liczyć należało od otrzymania przez
pełnomocnika pozwanej odpisu postanowienia sądu drugiej instancji; wezwanie
do uiszczenia opłaty było zbędne i nie powodowało zmiany co do daty początkowej
biegu tego terminu. Uchybienie przeto terminowi powodowało, że apelacja
podlegała odrzuceniu (art. 373 k.p.c.).
Oceniając trafność przytoczonej argumentacji Sądu Apelacyjnego zwrócić
należy uwagę na brzmienie art. 112 u.k.s.c. Powołany przepis w ustępie drugim
stanowi, że jeżeli wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych zgłoszony
przed upływem terminu do opłacenia pisma został prawomocnie oddalony,
przewodniczący wzywa stronę do opłacenia złożonego pisma, na podstawie
art. 130 k.p.c. Z ustępu trzeciego wynika, że powołanego wyżej przepisu
nie stosuje się, jeżeli pismo podlegające opłacie w wysokości stałej lub
stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu sporu lub
wartości przedmiotu zaskarżenia, zostało wniesione przez adwokata, radcę
prawnego lub rzecznika patentowego. W takim przypadku, jeżeli wniosek
o zwolnienie od kosztów sądowych złożony przed upływem terminu do opłacenia
pisma został oddalony, tygodniowy termin do opłacenia pisma biegnie od dnia
doręczenia stronie postanowienia, a gdy postanowienie zostało wydane
na posiedzeniu jawnym – od dnia jego ogłoszenia. Jeżeli jednak o zwolnieniu
od kosztów sądowych orzekł sąd pierwszej instancji, a strona wniosła zażalenie
w przepisanym terminie, termin do opłacenia pisma biegnie od dnia doręczenia
stronie postanowienia oddalającego zażalenie, a jeżeli postanowienie sądu drugiej
instancji zostało wydane na posiedzeniu jawnym - od dnia jego ogłoszenia.
Na tle zawartej w powołanym przepisie regulacji rozróżnienia przeto wymaga,
czy pismo podlegające opłacie wniosła strona osobiście (nawet gdyby była
4
reprezentowana w procesie przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika
patentowego), czy też pismo takie wniósł ten pełnomocnik strony, w jej imieniu.
Tymczasem uwagi Sądu Apelacyjnego uszło, że apelacja od wyroku Sądu
Okręgowego z dnia 19 stycznia 2011 r. nie została wniesiona przez pełnomocnika
procesowego pozwanej, lecz przez samą pozwaną. W takim wypadku art. 112
ust. 3 u.k.s.c. nie miał zastosowania (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
3 lutego 2012 r., I CZ 172/11, niepubl. oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia
9 lutego 2012 r., III CZP 92/11, niepubl.). Prawidłowo zatem przewodniczący
w Sądzie Okręgowym, zgodnie z art. 112 ust. 2 u.k.s.c. wezwał stronę pozwaną
do opłacenia apelacji.
Wadliwość postanowienia Sądu Apelacyjnego o odrzuceniu apelacji
nakazywała jego uchylenie.
Uchylenie postanowienia o odrzuceniu apelacji powoduje również
konieczność uchylenia postanowienia z dnia 24 listopada 2011 r. orzekającego
o kosztach postępowania apelacyjnego, skoro postępowanie to nadal toczy się.
Z tych też przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39815
§ 1 w związku
z art. 3941
§ 3 k.p.c. i art. 108 §2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
jw