Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 228/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 14 maja 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Maciej Pacuda (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gersdorf
SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa L. S. i in. , przeciwko Wojskowej Komendzie Uzupełnień w
O. jako następcy prawnemu Wojskowej Komendy Uzupełnień w N.
o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 14 maja 2012 r.,
skargi kasacyjnej powodów od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 7 kwietnia 2011 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 7 grudnia 2010 r. Sąd Rejonowy - Sąd Pracy uwzględnił
powództwa L. S. /.../, przeciwko Wojskowej Komendzie Uzupełnień w O., jako
2
następcy prawnemu Wojskowej Komendy Uzupełnień w N., o uznanie
wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne, uwzględnił powództwa.
Sąd Rejonowy - Sąd Pracy ustalił następujący stan faktyczny: Powodowie
/.../ byli zatrudnieni jako pracownicy cywilni w Wojskowej Komendzie Uzupełnień na
podstawie umów o pracę zawartych na czas nieokreślony.
Na mocy rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2010 r.
w sprawie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień
zlikwidowana została Wojskowa Komenda Uzupełnień w N., a jako następcę
prawnego likwidowanej Wojskowej Komendy Uzupełnień wskazano Wojskową
Komendę Uzupełnień w O. W związku z powyższym część majątku Wojskowej
Komendy Uzupełnień w N. przejęta została przez Komendę Uzupełnień w O. i
Komendę Uzupełnień w K. Ze względu na przejęcie zadań obsada kadrowa
pracowników cywilnych Komendy w O. została zwiększona o jeden etat. Żołnierze
zawodowi pozostający w czynnej służbie otrzymali przydziały w innych jednostkach
wojskowych.
We wrześniu 2010 r. Komendant Wojskowej Komendy Uzupełnień w N.
doręczył powodom oświadczenie o wypowiedzeniu im umów o pracę z
zachowaniem okresu wypowiedzenia. Jako przyczynę wskazał likwidację
pracodawcy.
Sąd pierwszej instancji uznał, że zgodnie z treścią art. 231
§ 1 k.p. doszło do
przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę w rozumieniu tego przepisu, a
Wojskowa Komenda Uzupełnień w O. z dniem 1 stycznia 2011 r. winna stać się z
mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy z pracownikami
zatrudnionymi do dnia 31 grudnia 2010 r. w Wojskowej Komendzie Uzupełnień w N.
Jak wynika z treści zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, fakt
wypowiedzenia wszystkim powodom stosunku pracy łączącego ich ze stroną
pozwaną miał w istocie wykluczyć zastosowanie instytucji prawnej przewidzianej w
art. 231
§ 1 k.p., na co wskazuje zresztą wprost sama treść uzasadnienia
wypowiedzenia w którym podnosi się jedynie likwidację, tj. rozformowanie
Wojskowej Komendy Uzupełnień w N.
3
Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 7
kwietnia 2011 r. uwzględnił apelację strony pozwanej i zmienił zaskarżony wyrok w
ten sposób, że powództwa oddalił.
W uzasadnieniu Sąd zauważył, że Sąd pierwszej instancji, dysponując
wiedzą w zakresie likwidacji z dniem 31 grudnia 2010 r. Wojskowej Komendy
Uzupełnień w N., a więc w konsekwencji utraty przez ten podmiot zdolności
sądowej, wydał w dniu 7 grudnia 2010 r. orzeczenie przywracające powodów do
pracy w tej jednostce, pomijając zupełnie istotną okoliczność, iż wyrok tej treści jest
praktycznie niewykonalny, bowiem tak określony pracodawca przestał istnieć.
Sąd drugiej instancji stwierdził, że przyczynę wypowiedzeń umów o pracę
podaną w oświadczeniach pracodawcy, tj. „likwidację zakładu pracy rozformowanie
WKU w N." należy uznać za prawdziwą. Wskazał, że powodowie, prezentując
koncepcję przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę, nie potrafili
jednoznacznie określić ewentualnego pracodawcy „przejmującego”. Uznał ponadto
za wewnętrznie sprzeczny pogląd Sądu pierwszej instancji, zgodnie z którym
dotychczasowe zadania Wojskowej Komendy Uzupełnień w N. będą wykonywane
przez inne podmioty, które przejęły również w części majątek tej Komendy w N., a
„formalnie" następcą prawnym likwidowanej Komendy w N. jest Komenda w O.,
wobec czego stała się ona pracodawcą „przejmującym" w rozumieniu art. 231
k.p.
za wewnętrznie sprzeczny.
Wyrok ten został zaskarżony skargami kasacyjnymi przez powodów w
całości.
Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie art. 45 § 1 k.p. w związku z
§ 9 pkt 22 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2010 r. w
sprawie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień,
poprzez jego niewłaściwe zastosowanie poprzez jego niewłaściwe zastosowanie,
art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 231
§ 1 k.p. w związku z § 9 pkt 22 rozporządzenia
Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie wojewódzkich
sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień, poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie, art. 45 § 1 k.p. w związku z art. 6 k.c., poprzez jego niewłaściwe
zastosowanie, art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 477 k.p.c., art. 194 k.p.c., art. 378
§ 1 k.p.c. oraz art. 3 k.p., poprzez jego niezastosowanie.
4
W uzasadnieniu skarżący wskazali, że rozporządzenie Ministra Obrony
Narodowej z dnia 4 marca 2010 r. w sprawie wojewódzkich sztabów wojskowych i
wojskowych komend uzupełnień weszło w życie z dniem ogłoszenia, to jest z dniem
17 marca 2010 r. z mocą od dnia 1 stycznia 2010 r. (§ 12), co oznacza że
obowiązywało już w dniu złożenia powodom oświadczeń o rozwiązaniu umów o
pracę za wypowiedzeniem. W tej sytuacji likwidacja Wojskowej Komendy
Uzupełnień w N., gdyby nawet czysto hipotetycznie była przyczyną prawdziwą, to
nie mogłaby być uznana za przyczynę uzasadnioną. Skoro bowiem czynność
prawna zmierzająca do obejścia prawa jest nieważna bezwzględnie (art. 58 § 1
k.c.), tym bardziej nie może być uznane za zgodne z prawem oświadczenie woli o
rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem, uzasadnione okolicznością, z
którą ustawodawca wprost powiązał inny skutek prawny niż rozwiązanie stosunku
pracy. Ponadto podniesiono, że z mocy ustawy następcą prawnym Wojskowej
Komendy Uzupełnień w N. stała się Wojskowa Komenda Uzupełnień w O., zaś w §
3 pkt 8 rozporządzenia wskazano Wojskowe Komendy Uzupełnień, które będą
realizować zadania Komendy w N. W świetle utrwalonych poglądów orzecznictwa i
doktryny, nie może ulegać wątpliwości, iż taki stan faktyczny kwalifikuje się jako
przejście zakładu pracy. Ponadto, zdaniem skarżących, Sąd naruszył zasadę
ciężaru dowodu w sensie materialnym. Sąd wymaga bowiem od powodów nie tylko
wykazania, że przyczyna rozwiązania umowy za wypowiedzeniem nie istnieje, tj. że
nastąpiło przejście zakładu pracy, ale również na jakiego konkretnie pracodawcę
przeszły zadania, które wykonywali. Tymczasem nie jest istotne, która z
wymienionych w § 3 pkt 8 Rozporządzenia Wojskowych Komend Uzupełnień
przejęła część zadań Komendy w N. związaną z obowiązkami danego powoda.
Istotne jest, że w stosunku do każdego z powodów nastąpiło przejście zakładu
pracy, ewentualnie jego części.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zagadnienie przejścia zakładów pracy w prawie europejskim reguluje
dyrektywa Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania
ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw
5
pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części
przedsiębiorstw lub zakładów (Dz. U. UE L z dnia 22 marca 2001 r.). Na gruncie
krajowego porządku prawnego odnosi się do niego natomiast art. 231
k.p., który nie
zawiera definicji pojęcia przejścia zakładu pracy, normując wyłącznie jego
konsekwencje. Zgodnie z obowiązującą w Unii Europejskiej zasadą dokonywania
proeuropejskiej (prowspólnotowej) wykładni prawa, obowiązkiem sędziego
krajowego jest nadanie regulacji prawa wewnętrznego takiego sensu
normatywnego, który będzie pozostawał w zgodzie z porządkiem prawnym
Wspólnoty. Dotyczy to także orzecznictwa TSUE (poprzednio ETS). Każdy kraj
członkowski ma obowiązek jego respektowania, stanowi ono bowiem istotną część
acquis communautaire, czyli dorobku Wspólnoty (całości przyjętych przepisów i
zasad).
Wedle art. 1 ust. 1 lit. c dyrektywy, reorganizacja administracyjna organów
administracji publicznej, lub przeniesienie funkcji administracyjnych między
organami administracji publicznej, nie stanowi przejęcia w rozumieniu niniejszej
dyrektywy. Krajowe ustawodawstwo nie zawiera takiego zastrzeżenia, wobec tego
przyjmuje się, że w polskim porządku prawnym nie jest wykluczone przejście
zakładu pracy na nowego pracodawcę także na skutek zmian strukturalnych w
administracji, będących następstwem przeniesienia zadań i kompetencji między jej
organami. Pozostaje to w zgodzie z dyrektywą, która nakłada minimalne
wymagania a państwa członkowskie mogą stosować lub wprowadzić przepisy
ustawowe, wykonawcze lub administracyjne, które są korzystniejsze dla
pracowników, albo wspierać lub zezwalać na bardziej korzystne dla pracowników
układy zbiorowe lub układy pomiędzy partnerami społecznymi.
Art. 231
§ 1 k.p korzystniej, niż przepisy prawa wspólnotowego, chroni
uprawnienia pracownicze pracowników zatrudnionych w sektorze publicznym
Jednakże i w tym wypadku przydatne są kryteria wypracowane przez ETS, od
których zależy uznanie, że doszło do przejścia zakładu pracy na nowego
pracodawcę, a w szczególności wynikająca z nich definicja „jednostki
ekonomicznej” i zasady, według których oceniać należy zachowanie jej tożsamości
po dokonanym transferze.
6
Dyrektywa w art. 1 ust. 1 lit. b) stanowi, że przejściem przedsiębiorstwa jest
przejęcie jednostki ekonomicznej zachowującej swoją tożsamość i rozumianej jako
zorganizowana grupa zasobów służąca realizacji działalności gospodarczej,
niezależnie od tego, czy działalność ta ma charakter główny, czy uboczny.
W orzeczeniu z dnia 18 marca 1986 r., w sprawie C-24/85, Josef Maria
Antonius Spijkers przeciwko Gebroeders Benedik Abattoir CV and Alfred Benedik
en Zonen BV [1986] ECR s. 1119, ETS podkreślił, że aby stwierdzić, iż doszło do
przejścia przedsiębiorstwa, należy uwzględnić: 1) typ przedsiębiorstwa lub zakładu;
2) czy zbyte zostały składniki materialne, takie jak budynki i ruchomości; 2) wartość
składników niematerialnych w chwili transferu; 3) czy większość pracowników
została przejęta przez nowego pracodawcę; 4) czy przejęta została obsługa
klientów przedsiębiorstwa; 5) stopień podobieństwa między działalnością
prowadzoną przed i po zbyciu przedsiębiorstwa; 6) ewentualną przerwę w
działalności przedsiębiorstwa.
W późniejszych orzeczeniach ETS wskazuje się, że podstawowe znaczenie
dla rozstrzygnięcia tej kwestii ma typ zakładu pracy (jednostki ekonomicznej)
wyznaczający jego tożsamość, co jest zrozumiałe wobec tego, iż właśnie
zachowanie tej tożsamości po dokonanym transferze ma decydujące znaczenie dla
oceny, czy doszło do przejścia zakładu pracy. Takie podejście do zagadnienia
transferu stanowi następstwo modyfikacji uprzednich poglądów ETS, że dla
zachowania tożsamości przedsiębiorstwa konieczne było przejęcie jego elementów
materialnych, takich jak urządzenia, materiały czy budynki.
W wyroku z dnia 11 marca 1997 r. w sprawie C-13/95, Ayse Süzen
przeciwko Zehnacker Gebäudereinigung GmbH Krankenhausservice [1997] ECR,
s. I-1259, podkreśla się, że tożsamość przedsiębiorstwa kształtują takie czynniki,
jak siła robocza, jego personel zarządzający, sposób organizacji pracy, metody
funkcjonowania czy dostępne środki działania. Przejęcie elementów materialnych
jest tylko jednym z kryteriów, które powinny być brane pod rozwagę przez sąd
krajowy przy ocenie, czy rzeczywiście dokonało się przejęcie przedsiębiorstwa, a
brak przeniesienia takich aktywów nie może samo przez się wykluczać jego
istnienia. W ocenie ETS, jeżeli w pewnych sektorach grupa pracowników
zatrudnionych w ramach wspólnej działalności o stałym charakterze może
7
konstytuować podmiot gospodarczy, to musi być ona uznawana za jednostkę
zdolną do zachowania swojej tożsamości po dokonaniu przejęcia w sytuacji, gdy
nowy pracodawca przejmuje większą część pracowników wraz z ich kwalifikacjami
zawodowymi, specjalnie przez poprzednika wyznaczonych do wykonywania
określonego zadania. W tych okolicznościach nowy pracodawca przejmuje główną
część jego zasobów umożliwiających mu prowadzenie działalności lub pewnego
rodzaju działalności swojego poprzednika w sposób stały. Również w sprawie Oy
Liikenne Ab (wyrok z dnia 25 stycznia 2001 r., C – 172/99 Oy Liikenne Ab
przeciwko Pekka Liskojärvi and Pentti Juntunen, [2001] ECR s. I – 0745) Trybunał
podkreślił konieczność rozróżnienia między przedsiębiorstwami, których działalność
jest oparta na czynniku ludzkim i takimi, których funkcjonowanie jest oparte na
aktywach materialnych. Kontynuowanie działalności i dodatkowo przejęcie
większości wykwalifikowanych pracowników wyznaczonych do wykonywania
określonego zadania pociąga za sobą przejęcie zorganizowanej jednostki, jednakże
pod warunkiem, że przedsiębiorstwo funkcjonuje uwzględniając czynnik ludzki.
Identyczny pogląd przedstawiony został w wyroku z dnia 20 listopada 2003 r. w
sprawie C-340/01 Carlito Abler and Others przeciwko Sodexho MM Catering
Gesellschaft mbH, [2003] ECR s. I-14023, gdzie stwierdza się, że kryterium
tożsamości należy rozumieć inaczej przy przejściu przedsiębiorstw, które
funkcjonują na podstawie określonych środków materialnych np. pomieszczeń czy
urządzeń (tu istotny jest transfer takich składników materialnych), a odmiennie w
odniesieniu do jednostek, których działalność opiera się na wykwalifikowanej sile
roboczej, tj. na czynniku ludzkim (zob. także wyrok z 24 stycznia 2002 r. w sprawie
C-51/00, Temco Service Industries SA przeciwko Samir Imzilyen and Others,
[2002] ECR, s. I-00969 oraz wyrok z 13 grudnia 2007 r. w sprawie C-458/05,
Mohamed Jouini i inni przeciwko Princess Personal ServiceGmbH (PPS),
dotychczas niepublikowany).
W połączonych orzeczeniach z 10 grudnia 1998 r., w sprawach: C-127/96
Francisco Hernández Vidal SA przeciwko Prudencia Gómez Pérez, María Gómez
Pérez i Contratas y Limpiezas SL; C-229/96, Friedrich Santner przeciwko Hoechst
AG oraz C-74/9, Mercedes Gómez Montańa przeciwko ClaroSol SA i Red Nacional
de Ferrocarriles Espańoles (Renfe), [1998] ECR, s. I-8179, ETS zdefiniował
8
jednostkę gospodarczą jako zorganizowaną grupę osób i aktywów umożliwiających
działalność ekonomiczną, która ma na celu wykonanie określonego zadania.
Wskazał, że z uwagi na fakt, iż taka jednostka musi być wystarczająco
ukształtowana i autonomiczna, nie musi być w posiadaniu znaczących zasobów
majątkowych. W pewnych sektorach działalności elementy te są często
ograniczone do najbardziej podstawowych i działalność jest zasadniczo oparta na
sile roboczej. Istnienie zorganizowanej grupy pracowników, która specjalnie i na
stałe jest wyznaczona do wykonywania wspólnych zadań, pomimo nieistnienia
innych dziedzin produkcji, może być uważana za czynnik decydujący o uznaniu, iż
nastąpiło przejście jednostki gospodarczej. Przejście przedsiębiorstwa może mieć
miejsce, jeżeli nowy pracodawca nie tylko kontynuuje omawianą działalność, ale
także przejmuje główną część pracowników wyznaczonych przez jego poprzednika
do wykonywania określonego zadania.
Zasadniczo więc jednostka organizacyjna stanowiąca zakład pracy to
zorganizowana albo grupa osób (wykwalifikowanych pracowników), albo aktywów
(składników materialnych). W zależności od jej typu dominującą rolę dla
potwierdzenia transferu odgrywa czynnik materialny bądź ludzki. W tym pierwszym
przypadku decydujące znaczenie w zachowaniu tożsamości po transferze należy
przypisać składnikom materialnym – bez których nie jest możliwe prowadzenie tego
samego typu działalności. Jeśli natomiast tożsamość jednostki konstytuuje czynnik
ludzki, rozumiany jako „zorganizowana grupa pracowników, która jest ściśle i na
stałe wyznaczona do wykonywania wspólnych zadań, przy braku innych dziedzin
produkcji” (zob. powoływany wyżej wyrok w sprawie C-51/00, Temco Service
Industries SA przeciwko Samir Imzilyen and Others), to za przejście zakładu pracy
może być uważane przejęcie większej części pracowników wraz z ich
kwalifikacjami zawodowymi, specjalnie przez poprzednika wyznaczonymi do
wykonywania określonego zadania (wyrok w sprawie w sprawie C-13/95, Ayse
Süzen przeciwko Zehnacker Gebäudereinigung GmbH Krankenhausservice).
Z przywołanych poglądów wynika, że zadania i kompetencje same w sobie
nie stanowią jednostki ekonomicznej w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy
Rady 2001/23/WE i dopiero zorganizowanie struktury opartej na czynniku ludzkim
powołanym w celu ich realizacji odpowiada tej definicji.
9
O ile więc w przypadku zakładów pracy realizujących cele społeczne,
polityczne czy publiczne niezwykle istotną rolę przy ocenie, czy doszło do transferu,
odgrywają przekazywane zadania i kompetencje (zob. uchwałę z dnia 16 czerwca
1993 r., I PZP 10/93, PiZS 1994 r. Nr 6, s. 73; wyrok z dnia 18 lutego 1994 r., I PRN
2/94, OSNAPiUS 1994 Nr 1, poz. 6; wyrok z dnia 16 marca 1994 r., I PRN 4/94,
OSNAPiUS 1994 Nr 3, poz. 42; wyrok z dnia 10 maja 1994 r., I PRN 19/94,
OSNAPiUS 1994 Nr 4, poz. 64; wyrok z dnia 26 stycznia 2000 r., I PKN 489/99,
OSNAPiUS 2001 nr 11, poz. 381 oraz wyrok z dnia 10 października 2003 r. I PK
456/02, OSNP 2004 nr 19, poz. 335), o tyle nie stanowią one same w sobie o
zachowaniu tożsamości przejmowanej jednostki w rozumieniu w art. 1 ust. 1 lit. b)
dyrektywy Rady 2001/23/WE. Funkcjonowanie pracodawcy w tzw. strefie publicznej
powoduje, że realizuje on misję publiczną, która uwypukla czynnik zadaniowy, ale
realizowany przez zorganizowaną grupę pracowników (placówkę zatrudnienia), a
więc o zachowaniu tożsamości po transferze decyduje czynnik ludzki. To zaś
oznacza, że przejście zakładu pracy na nowego pracodawcę nie może polegać
wyłącznie na przekazaniu zadań i kompetencji, jeśli nie wiąże się to z
koniecznością utworzenia dla ich wykonywania wyspecjalizowanej struktury
organizacyjnej składającej się z pracowników dotychczas wykonujących te zadania
i kompetencje u uprzednio istniejącego podmiotu publicznego. Nie można zatem
przyjąć przejścia zakładu pracy na podstawie art. 231
k.p., jeśli podmiot publiczny
przejęte na podstawie aktu prawnego zadania i kompetencje będzie realizował
wyłącznie przez własne wyspecjalizowane zasoby kadrowe, modyfikując
(poszerzając) zakres obowiązków poszczególnych urzędników, a więc gdy celem
przeprowadzanej reorganizacji jest w istocie ograniczenie zatrudnienia w danej
sferze publicznej.
Przenosząc te uwagi na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że
Wojskowa Komenda Uzupełnień w N., utworzona na podstawie § 3 pkt 8 ppkt c)
rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie
wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień (Dz.U. Nr 66,
poz. 616), wykonywała zadania nałożone na Wojskowego Komendanta Uzupełnień
w N. (będącego terenowymi organem wykonawczym Ministra Obrony Narodowej w
sprawach operacyjno-obronnych i rządowej administracji niezespolonej – art. 14
10
ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej, jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 241, poz. 2416 ze
zm.), stosownie do § 5 tego rozporządzenia, na terenie miast i gmin objętych
zasięgiem działania powiatów: krapkowickiego, nyskiego i prudnickiego. Stanowiła
ona aparat pomocniczy organu wojskowej administracji terenowej. W ramach jej
struktury organizacyjnej działał wydział planowania mobilizacyjnego i
administrowania rezerwami oraz wydział rekrutacji (§ 8 ust. 1 rozporządzenia). W
ocenie Sądu Najwyższego, działalność tej jednostki organizacyjnej konstytuował
czynnik ludzki, w postaci zorganizowanej grupy pracowników, której wyznaczono –
w ramach wydziałów - wspólne zadania oraz przyznano kompetencje umożliwiające
wykonywanie ustawowych obowiązków Wojskowego Komendanta Uzupełnień w N.
W rozporządzeniu Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2010 r. w
sprawie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowych komend uzupełnień
(Dz.U. Nr 41, poz. 242), na podstawie jego § 3 pkt 8, zadania należące do
wojskowych komendantów uzupełnień, określone w § 6 rozporządzenia, na terenie
miast i gmin objętych zasięgiem działania powyższych powiatów przejęły Komendy
w B., w K. oraz w O. Zmiany strukturalne i zarazem terytorialne na szczeblu
wojskowych komend uzupełnień dokonane zostały w związku nowym kształtem
zadań państwa w zakresie obronności kraju (rekrutacja do Narodowych Sił
Zbrojnych i zawieszenie poboru do zasadniczej służby wojskowej). Reforma w tej
sferze pociągnęła za sobą zniesienie niektórych wojskowych komendantów
uzupełnień i nowy podział (terytorialny) obowiązków między pozostałych
komendantów, prowadzące w efekcie do redukcji zatrudnienia w tym sektorze
publicznym. Za tym bowiem poszły zmiany w strukturach aparatów pomocniczych –
wojewódzkich komend uzupełnień. Na terenie województwa o. nastąpiło
zmniejszenie liczby wojskowych komend uzupełnień z czterech do trzech i
zniesienie Wojskowej Komendy Uzupełnień w N. z dniem 31 grudnia 2010 r. (§ 4
rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 marca 2010 r.), co było
równoznaczne z likwidacją jej wszystkich etatów (stanowisk pracy). W następstwie
tego kompetencje i zadania Wojskowej Komendy Uzupełnień w N., wynikające z
podziału terytorialnego, rozproszone zostały między Komendy w O., B. i K.,
posiadające własne zasoby kadrowe zorganizowane strukturalnie, zadaniowo i
11
kompetencyjnie dla realizacji obowiązków w zakresie obronności kraju. Pracownicy
Wojskowej Komendy Uzupełnień w N. nie zostali przejęci przez poszczególne
jednostki przejmujące zadania i kompetencje; ich stosunki pracy zostały rozwiązane
przez dotychczasowego pracodawcę. Przeprowadzona reorganizacja w strukturach
wojskowych komend uzupełnień, polegająca na zniesieniu niektórych z nich, w
istocie miała na celu ograniczenie zatrudnienia w tej sferze publicznej, a nie
odtworzenie dotychczasowych placówek zatrudnienia w ramach nowej struktury
terenowej administracji wojskowej. W związku z tym nie ma podstaw do uznania, że
po przejęciu zadań i kompetencji zachowana została tożsamość placówki
zatrudnienia powodów. Nie doszło więc do przejścia zakładu pracy na nowego
pracodawcę, które usprawiedliwiałoby podstawową tezę skargi, że w świetle art. 45
§ 1 k.p. nie można uznać za uzasadnione wypowiedzenie umowy pracę ze względu
na okoliczność, z którą ustawodawca wprost powiązał inny skutek prawny niż
rozwiązanie stosunku pracy. Wskazana w pismach rozwiązujących z powodami
stosunki pracy likwidacja pracodawcy (równoznaczna z likwidacją wszystkich
etatów pracowniczych) stanowiła zatem prawdziwą i uzasadnioną przyczynę
dokonanych wypowiedzeń.
Wskazać też należy, że za zobowiązania zlikwidowanej z dniem 31 grudnia
2010 r. państwowej jednostki organizacyjnej (Wojskowej Komendy Uzupełnień w
N.), nieposiadającej osobowości prawnej, odpowiada Skarb Państwa z tego
względu, że jest on w stosunkach cywilnoprawnych podmiotem praw i obowiązków,
które dotyczą mienia państwowego nienależącego do innych osób prawnych (art.
34 k.c.). Każda więc czynność cywilnoprawna państwowej jednostki organizacyjnej
jest de iure civili czynnością Skarbu Państwa; jednostki te działają na rachunek
Skarbu Państwa. Jednostka organizacyjna Skarbu Państwa ma więc jedynie
zdolność cząstkową, jej funkcją jest reprezentowanie interesów Skarbu Państwa i
podejmowanie za niego czynności. Mienie, z którym wiąże się dochodzone w
niniejszej sprawie roszczenie, było i jest mieniem Skarbu Państwa, pozostającym
najpierw w dyspozycji Wojskowej Komendy Uzupełnień w N., a następnie po jej
likwidacji, w dyspozycji innych jednostek organizacyjnych Skarbu Państwa. W
rezultacie określenie w § 9 pkt 22 rozporządzenia z 2010 r. Wojskowej Komendy
Uzupełnień w O. jako „następcy prawnego” zlikwidowanej Wojskowej Komendy
12
Uzupełnień w N. oznacza jedynie wskazanie statio fisci Skarbu Państwa, nie
prowadzi natomiast do przyjęcia, że w ten sposób wyznaczono pracodawcę
przejmującego zakład pracy na podstawie art. 231
§ 1 k.p.
W konsekwencji przyjętego stanowiska tracą na znaczeniu pozostałe zarzuty
skargi.
Mając na uwadze powyższe Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
k.p.c.
orzekł jak w sentencji.