Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CZ 15/12
POSTANOWIENIE
Dnia 6 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosława Wysocka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Antoni Górski
SSN Kazimierz Zawada
w sprawie z wniosku D. C.
przy uczestnictwie C. S., i innych
o stwierdzenie zasiedzenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 6 czerwca 2012 r.,
zażalenia wnioskodawcy
na postanowienie Sądu Okręgowego
z dnia 17 sierpnia 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 17 sierpnia 2011 r. Sąd Okręgowy
odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawczyni D. C. od postanowienia tego Sądu z
dnia 18 maja 2011 r. Sąd Okręgowy stwierdził, że do skargi nie dołączono
pełnomocnictwa upoważniającego do jej sporządzenia i występowania przed
Sądem Najwyższym, nie ma go także w aktach sprawy, gdyż nie zostało
wcześniej udzielone i w konsekwencji przyjął, że skarga jest niedopuszczalna z
innych przyczyn, co uzasadnia jej odrzucenie. Odwołując się do postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2000 r. (IV CKN 1008/00, OSP 2001, nr 12,
poz.180) oraz mającego potwierdzać aktualność zajętego w tym orzeczeniu
stanowiska postanowienia z dnia 30 stycznia 2007 r. (IV CZ 116/06, niepubl.), Sąd
odwoławczy wskazał, że w drugim z wymienionych orzeczeń, Sąd Najwyższy
zauważył, iż nie ma podstaw do „wdrażania trybu przewidzianego w art. 130 k.p.c.,
ponieważ dotyczy on usuwania braków formalnych, a nie braku zdolności
postulacyjnej”.
W zażaleniu wnioskodawczyni, wskazując na naruszenie art. 3986
§ 1 i 2
w zw. z art. 130 w zw. z art. 126 § 3 k.p.c., art. 3983
§ 3 w zw. z art. 126 § 3 k.p.c.
oraz art. 871
§ 1 k.p.c., zarzuciła, iż niedołączenie do skargi kasacyjnej
pełnomocnictwa do jej wniesienia jest jedynie brakiem formalnym pisma
procesowego, który podlega usunięciu na podstawie art. 3986
§ 1 w zw. z art. 3984
§ 2 k.p.c., nie zaś brakiem uzasadniającym odrzucenie skargi wprost bez wezwania
do jego uzupełnienia, tak jak miało to miejsce w sprawie. W konsekwencji skarżąca
wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest oczywiście uzasadnione.
Zgodnie z art. 3984
§ 3 k.p.c., skarga kasacyjna poza spełnieniem innych
wymagań, które przepis ten przewiduje, musi również spełniać wymagania
przewidziane dla każdego pisma procesowego. Jeżeli skarga jest w tym zakresie
dotknięta brakiem, zachodzi konieczność jego uzupełnienia w zwykłym trybie
przewidzianym dla uzupełniania braków formalnych skargi (art. 3986
§ 1 k.p.c.).
Wymagania, jakie musi spełniać każde pismo procesowe, a zatem także skarga
kasacyjna, zostały wymienione w art. 126 k.p.c. Zgodnie z jego § 3, do pisma
należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli wnoszący je pełnomocnik dotychczas
3
pełnomocnictwa nie złożył. Ponieważ wniesienie skargi kasacyjnej objęte
jest przymusem adwokacko-radcowskim przewidzianym w art. 871
§ 1 k.p.c.,
a skarżąca nie należy do żadnej z kategorii osób wymienionych w § 2 tego
artykułu, nie mogła wnieść skargi samodzielnie, a jedynie za pośrednictwem
profesjonalnego pełnomocnika, o którym mowa w § 1.
Skarga kasacyjna wnioskodawczyni została wprawdzie sporządzona
z zachowaniem przymusu adwokacko-radcowskiego, jednakże z naruszeniem
wymagania w postaci dołączenia pełnomocnictwa procesowego upoważniającego
do jej wniesienia. W aktach sprawy znajduje się pełnomocnictwo upoważniające
adwokata skarżącej do zastępowania jej jedynie przed Sądem Okręgowym, a
zatem zgodnie z art. 126 § 3 k.p.c., wnosząc skargę kasacyjną, pełnomocnik ten
powinien był przedstawić pełnomocnictwo obejmujące umocowanie do działania w
postępowaniu przed Sądem Najwyższym.
Brak w postaci niedołączenia do skargi kasacyjnej stosownego
pełnomocnictwa dla wnoszącego ją adwokata - wbrew stanowisku Sądu
drugiej instancji - stanowi brak formalny skargi podlegający uzupełnieniu w sposób
przewidziany dla usuwania braków formalnych pism procesowych. Oznacza to,
że przewodniczący w Sądzie Okręgowym powinien był na podstawie art. 3986
§ 1
k.p.c. w związku z art. 3984
§ 3 k.p.c. wezwać pełnomocnika wnioskodawczyni
do uzupełnienia tego braku i przedstawienia właściwego pełnomocnictwa
procesowego w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi.
Sąd nie wdrożył wskazanej procedury naprawczej i nie wezwał adwokata,
który wniósł skargę kasacyjną w imieniu wnioskodawczyni, do złożenia udzielonego
mu przez nią pełnomocnictwa, odrzucając skargę bez uprzedniego podjęcia
wskazanych czynności, co stanowiło oczywiste naruszenie art. 3986
§ 1 k.p.c.
w związku z art. 3984
§ 3 k.p.c. i uzasadniało uchylenie zaskarżonego
postanowienia. Na dopuszczalność odrzucenia skargi dopiero po uprzednim
wezwaniu do uzupełnienia braku skargi w postaci niedołączenia do niej stosownego
pełnomocnictwa i po bezskutecznym upływie terminu wskazanego w tym
wezwaniu Sąd Najwyższy wielokrotnie zwracał uwagę w swym orzecznictwie
(por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 1998 r., III CZ 133/98,
OSNC 1999 nr 4, poz. 86, z dnia 1 czerwca 1999 r., II UZ 61/99, OSNP 2000, nr 20,
4
poz. 770, z dnia 24 czerwca 1999 r., III CZ 49/99, niepubl. oraz z dnia 25 lutego
2004 r., I CK 451/03, niepubl.).
Sąd Okręgowy wadliwie zinterpretował orzeczenia, na które powołał się
w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Przez brak zdolności postulacyjnej
należy na ogół rozumieć brak możliwości samodzielnego podejmowania czynności
procesowych przez uczestników (strony), wynikający z przewidzianego w art. 871
§ 1
k.p.c. obowiązkowego ich zastępstwa w postępowaniu przed Sądem Najwyższym
przez adwokatów bądź radców prawnych. Brak ten nie jest brakiem o charakterze
formalnym i nie podlega naprawieniu na podstawie art. 3986
§ 1 k.p.c. w związku
z art. 3984
§ 3 k.p.c., a jego wystąpienie uzasadnia odrzucenie skargi wprost, takie
też stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w przytoczonym przez Sąd odwoławczy
postanowieniu z dnia 30 stycznia 2007 r. Z orzeczenia tego nie można natomiast
wnioskować, że brak zdolności postulacyjnej jest wynikiem niewykazania
umocowania do wniesienia skargi w imieniu uczestnika (strony), co zdaje się
przyjmować Sąd Okręgowy. W przypadku wniesienia skargi przez adwokata bądź
radcę prawnego, a zatem osobę do tego uprawnioną na podstawie art. 871
§ 1 k.p.c.,
która nie przedstawiła pełnomocnictwa obejmującego umocowanie do dokonania
tej czynności, nie mamy do czynienia z problemem zdolności postulacyjnej,
lecz wykazania, że osoba ta legitymuje się stosownym pełnomocnictwem.
Wbrew poglądowi Sądu Okręgowego, stanowisko wyrażone w orzeczeniu z dnia
30 stycznia 2007 r. nie upoważnia do twierdzenia, że wniesienie skargi kasacyjnej,
do której nie dołączono pełnomocnictwa obejmującego umocowanie do dokonania tej
czynności procesowej, uzasadnia jej odrzucenie wprost bez konieczności
uruchomienia procedury naprawczej. Sąd Najwyższy przyjął bowiem, że przez
„niedopuszczalność skargi z innych przyczyn” należy także rozumieć
niedopuszczalność wynikającą z nieuzupełnienia - pomimo wezwania - braku skargi
w postaci nieprzedstawienia pełnomocnictwa do jej wniesienia.
Z omówionych przyczyn Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie
na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w związku z art. 39815
§ 1 k.p.c.