Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 319/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska (sprawozdawca)
SSN Halina Kiryło
w sprawie z wniosku J. B.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 13 czerwca 2012 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 12 maja 2011 r.,
oddala skargę.
UZASADNIENIE
Decyzjami z dnia 16 czerwca 2010 r. oraz z dnia 4 sierpnia 2010 r. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych, odmówił J. B. prawa do emerytury na podstawie art.
184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
2
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz.
1227) i w związku z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych
warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Wyrokiem
z dnia 20 grudnia 2010 r. Sąd Okręgowy, Sąd Ubezpieczeń Społecznych zmienił te
decyzje w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni prawo do emerytury od dnia
złożenia wniosku. Ustalił, że ubezpieczona, urodzona w dniu 27 września 1954 r.,
złożyła wniosek o emeryturę w dniu 21 marca 2010 r., przedstawiając, iż w okresie
od dnia 15 czerwca 1975 r. do dnia 8 grudnia 1981 r. oraz od dnia 9 grudnia 1984 r.
do dnia 31 grudnia 1998 r. była zatrudniona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy
w Polskich Liniach Lotniczych LOT S.A. na stanowisku kasjera lotniczego,
starszego kasjera lotniczego, samodzielnego kalkulatora taryf, samodzielnego
kasjera lotniczego, kasjera lotniczego przy obsłudze elektronicznych monitorów
ekranowych. Zgodnie z dalszymi ustaleniami Sądu, wnioskodawczyni we
wskazanych okresach pracowała przy monitorach ekranowych o dużej wielkości 60
cm na 60 cm, bez osłon ekranowych. Wszelkie prace wykonywała przy monitorze;
spisując ręcznie bilety, odczytywała dane z monitora ekranowego. Pracę przy
monitorze wykonywała przez 8-12 godzin dziennie, w zależności od grafiku.
Sąd, posiłkując się opinią biegłego z zakresu bezpieczeństwa i higieny
pracy, przyporządkował tę pracę wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 5
rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracom,
które szczególnie obciążają narząd wzroku i wymagają precyzyjnego widzenia.
Sąd Apelacyjny, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 12
maja 2011 r. zmienił zaskarżony przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyrok
Sądu Okręgowego, przyznając J. B. emeryturę od dnia 1 czerwca 2010 r. oraz
oddalając jej dalej idące wnioski, przy czym również ocenił, że ubezpieczona
spełniła warunki do przyznania jej prawa do wcześniejszej emerytury ze względu na
pracę w warunkach szczególnych, jednak nie od chwili zgłoszenia wniosku, lecz od
dnia wskazanego w apelacji organu rentowego.
Skarga kasacyjna organu rentowego, obejmująca wyrok Sądu Apelacyjnego
w całości, z wnioskiem o jego uchylenie i orzeczenie co do istoty sprawy –
3
oddalenie odwołania ewentualnie przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania
– została oparta na podstawie naruszenia prawa materialnego przez niewłaściwe
zastosowanie i błędną wykładnię art. 184 w związku z 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 ust. 1
rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników
zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez
przyjęcie, że w spornych okresach, pracując w Polskich Liniach Lotniczych LOT
S.A., ubezpieczona wykonywała pracę w szczególnych warunkach, wymienioną w
poz. 5 działu XIV „Prace różne", w wykazie A stanowiącym załącznik do tego
rozporządzenia. W szczególności organ rentowy podniósł, że Sądy wyrokujące w
niniejszej sprawie powinny ustalić nie tylko to, czy ubezpieczona pracowała stale i
w pełnym wymiarze czasu pracy przy monitorach ekranowych, ale również to, czy
praca przy monitorach, na jakich pracowała szczególnie obciążała narząd wzroku i
czy wymagała precyzyjnego widzenia. W ocenie skarżącego, nie wszystkie osoby
posługujące się w swojej pracy komputerem wyposażonym w monitor ekranowy
powinny być traktowane w sferze uprawnień emerytalnych, jako pracownicy
zatrudnieni przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym
stopniu uciążliwości. Praca w szczególnych warunkach ma polegać na "obsłudze",
a nie tylko na posługiwaniu się w pracy elektronicznym monitorem ekranowym.
W odpowiedzi na skargę, ubezpieczona wniosła o jej oddalenie.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Oparcie skargi kasacyjnej wyłącznie na podstawie naruszenia przepisów
prawa materialnego, a więc na podstawie kasacyjnej przewidzianej w art. 3983
§ 1
pkt 1 k.p.c., gdy jej wywód dotyczy braków w materiale dowodowym sprawy, jest
błędem procesowym. Skuteczne zgłoszenie zarzutu kasacyjnego dotyczącego
naruszenia prawa materialnego wchodzi zasadniczo w rachubę tylko wtedy, gdy
ustalony w postępowaniu przed Sądem drugiej instancji stan faktyczny, będący
podstawą zaskarżonego wyroku, nie budzi zastrzeżeń (por. wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 26 marca 1997 r., II CKN 60/97, OSNC 1997 nr 9, poz. 128).
Należy także podkreślić, co wzmacnia negatywną ocenę argumentów skargi
4
kasacyjnej, że rozpoznając kasację opartą tylko na podstawie naruszenia prawa
materialnego, Sąd Najwyższy związany jest stanem faktycznym stanowiącym
podstawę wydania zaskarżonego wyroku (art. 3983
§ 3 i art. 39813
§ 2 in fine k.p.c.).
Według wiążących Sąd Najwyższy ustaleń poczynionych na podstawie opinii
biegłego, ubezpieczona, pracując przy obsłudze elektronicznych monitorów
ekranowych bez osłon, wykonywała pracę szczególnie obciążającą narząd wzroku i
wymagającą precyzyjnego widzenia, gdyż urządzenia, którymi posługiwała się w
pracy, były urządzeniami starej generacji i ich działanie nie było obojętne dla
organizmu człowieka. Potwierdziły to badania przeprowadzone przez Zakład
Szkodliwości Fizycznych Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, przedstawione w
sprawozdaniu z kontroli stanowisk pracy operatorów wyświetlaczy i monitorów
ekranowych w Polskich Liniach Lotniczych LOT S.A. z dnia 18 września 1995 r.
Wobec tych ustaleń nie ma uzasadnienia zarzut niewłaściwego
zastosowania art.184 w związku z art. 32 ust. 1, 2 i 4 ustawy o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz § 4 ust. 1 rozporządzenia
Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W orzecznictwie
podkreśla się, że w ocenie uznania za pracę w szczególnych warunkach pracy
ujętej w wykazie A, dziale XIV, pkt 5 tego rozporządzenia, nie chodzi o
posługiwanie się na stanowisku pracy komputerem (por. wyrok Sądu Najwyższego
z dnia 8 marca 2010 r., II UK 236/09, niepublikowany oraz z dnia 2 lutego 2012 r., II
UK 118/11, niepublikowany), lecz uznawano np. pracę operatorów elektronicznych
monitorów ekranowych wykonywaną w pełnym wymiarze czasu pracy (wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 19 września 2007 r., III UK 38/07, OSNP 2008 nr 21-22, poz.
329). Nietrafny jest zatem zawarty w skardze kasacyjnej zarzut błędnej wykładni
wymienionych przepisów.
Mając to na względzie, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji (art. 398
14
k.p.c.).