Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II PK 275/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 26 czerwca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Józef Iwulski (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Małgorzata Gersdorf
SSN Zbigniew Korzeniowski
w sprawie z powództwa H.R.
przeciwko S. EC Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 26 czerwca 2012 r.,
skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 18 maja
2011 r., sygn. akt […]
oddala skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 23 września 2010 r., […], Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w S. oddalił powództwo H.R. przeciwko "S." EC Spółce z
ograniczoną odpowiedzialnością w S. (dalej Spółka) o zapłatę kwoty 279.436,22 zł
wraz z odsetkami w wysokości 6% w stosunku rocznym od dnia 7 października
2
2009 r. do dnia zapłaty tytułem rekompensaty pieniężnej przysługującej na
podstawie Pakietu Socjalnego w związku z rozwiązaniem stosunku pracy w okresie
ochronnym i nie obciążył powódki kosztami procesu.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że powódka urodziła się 20 maja 1953 r. i od 1
sierpnia 1995 r. była zatrudniona w pozwanej Spółce na różnych stanowiskach
biurowych. W Spółce obowiązuje Pakiet Socjalny zawarty w dniu 18 lipca 2001 r.,
który wszedł w życie w dniu 21 sierpnia 2002 r. Pakiet Socjalny określa w
szczególności gwarancje dotyczące dalszego zatrudnienia pracowników
świadczących pracę na podstawie umów o pracę zawartych na czas nieokreślony.
Zgodnie z art. 4 Pakietu Socjalnego okres gwarancji zatrudnienia był uzależniony
od stażu pracy i wynosił odpowiednio 4, 6 albo 8 lat. W art. 4 ust. 3 Pakietu
postanowiono natomiast, że w ciągu 5 lat od upływu gwarancji zatrudnienia, Spółka
nie może rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem, któremu pozostanie 5 lat do
osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli staż pracy umożliwi temu pracownikowi
nabycie prawa do emerytury. Pracownikowi objętemu gwarancją zatrudnienia, z
którym rozwiązano stosunek pracy, powinna przysługiwać rekompensata pieniężna
w wysokości odpowiadającej iloczynowi liczby miesięcy, jakie pozostały do końca
okresu gwarancyjnego oraz miesięcznego wynagrodzenia ustalonego na datę
rozwiązania stosunku pracy. Gwarancje zatrudnienia nie obejmowały pracowników,
którzy osiągnęli wiek emerytalny i nabyli prawo do emerytury. W Spółce
obowiązywał program dobrowolnych odejść z pracy obejmujący pracowników
zatrudnionych na czas nieokreślony, którzy w okresie do dnia 31 grudnia 2005 r.
wystąpią do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o zawarcie porozumienia
rozwiązującego stosunek pracy z datą przypadającą najpóźniej na 30 czerwca
2006 r. W dniu wejścia w życie Pakietu Socjalnego (21 sierpnia 2002 r.) powódka
legitymowała się 7-letnim zakładowym stażem pracy. Pismem z dnia 12 grudnia
2006 r. powódka zwróciła się do pracodawcy z prośbą o wyrażenie zgody na
dobrowolne odejście z pracy i ustalenie warunków rozwiązania stosunku pracy. W
piśmie wskazała, iż jest objęta gwarancją zatrudnienia do 20 maja 2013 r., jednakże
chce odejść wcześniej z pracy po otrzymaniu rekompensaty finansowej w
wysokości, jaka była stosowana dotychczas wobec pracowników przechodzących
na świadczenia przedemerytalne w ramach dotychczasowego programu
3
dobrowolnych odejść. Oświadczeniem z dnia 22 października 2008 r. Spółka
rozwiązała z powódką umowę o pracę za wypowiedzeniem, którego okres upłynął
w dniu 31 stycznia 2009 r. Rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z przyczyn
niedotyczących pracowników, wobec czego powódce wypłacono odprawę
pieniężną w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia oraz odprawę pieniężną w
związku z przejściem na emeryturę w wysokości 350% podstawy wymiaru. Organ
rentowy decyzją z dnia 29 września 2008 r. przyznał powódce prawo do emerytury
od dnia 1 września 2008 r. i jednocześnie zawiesił wypłatę tego świadczenia wobec
kontynuowania przez nią zatrudnienia w Spółce. Zakład Ubezpieczeń Społecznych
podjął wypłatę emerytury od lutego 2009 r. Wysokość emerytury ustalono na kwotę
2.481.41 zł. Po rozwiązaniu stosunku pracy powódka pozwem wniesionym w dniu
10 lutego 2009 r. zażądała od Spółki zapłaty kwoty 50.000 zł tytułem "pierwszej raty
rekompensaty pieniężnej ustalonej na podstawie Pakietu Socjalnego". Sąd
Rejonowy w S. wyrokiem z dnia 23 kwietnia 2009 r. uwzględnił powództwo w
całości i to rozstrzygnięcie uprawomocniło się w dniu 25 września 2009 r. wskutek
oddalenia przez Sąd Okręgowy w S. apelacji złożonej przez Spółkę. Sąd Najwyższy
postanowieniem z dnia 19 kwietnia 2010 r., II PK 23/10, odmówił przyjęcia do
rozpoznania skargi kasacyjnej Spółki wniesionej od prawomocnego orzeczenia
Sądu Okręgowego.
Przy takich ustaleniach Sąd pierwszej instancji przyjął, że prawomocny
wyrok Sądu Rejonowego w S. z dnia 23 kwietnia 2009 r. uwzględniający
powództwo H.R. o zapłatę rekompensaty pieniężnej wynikającej z Pakietu
Socjalnego wiąże Sąd orzekający w niniejszym procesie. To zaś oznacza, że w
rozpoznawanej sprawie Sąd nie może oddalić powództwa z powołaniem się na to,
że dochodzone pozwem świadczenie pieniężne jest pozbawione podstawy prawnej.
Z uzasadnienia prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego wynika zaś, że
przesłanką uwzględnienia poprzedniego powództwa było ustalenie, iż wiekiem
emerytalnym, o jakim mowa w Pakiecie Socjalnym, jest powszechny wiek
emerytalny wynoszący 60 lat w przypadku kobiet (a ten wiek powódka osiągnie
dopiero w 2013 r.). Skoro okres gwarancyjny ustalony według zasad określonych w
Pakiecie Socjalnym kończył się w przypadku powódki dopiero w maju 2013 r., to
rozwiązanie z nią stosunku pracy w tym okresie przez Spółkę rodziło po stronie
4
pozwanej obowiązek zapłaty rekompensaty pieniężnej na podstawie art. 4 ust. 4
Pakietu Socjalnego. Sąd pierwszej instancji w rozpoznawanej sprawie dokonał
jednak odmiennej oceny postanowień Pakietu Socjalnego, bowiem przyjął, że
gwarancja zatrudnienia z art. 4 ust. 3 Pakietu Socjalnego wiązała się z możliwością
nabycia prawa do emerytury a dalsze zatrudnienie w Spółce miało umożliwić
pracownikom nabycie uprawnień emerytalnych. Zdaniem Sądu Okręgowego, wiek
emerytalny, którego osiągnięcie kończyło okres gwarancyjny przewidziany
Pakietem, niekoniecznie musiał być powszechnym wiekiem emerytalnym. W grę
mógł wchodzić również obniżony wiek uprawniający do emerytury. Ponadto - w
ocenie Sądu Okręgowego - prawo powódki do rekompensaty pieniężnej zostało
wyłączone przez art. 4 ust. 5 pkt 4 Pakietu Socjalnego, zgodnie z którym gwarancja
zatrudnienia nie dotyczyła pracowników, którzy osiągnęli wiek emerytalny i nabyli
prawo do emerytury. Tymczasem - jak wynika z decyzji organu rentowego -
powódka nabyła prawo do emerytury już z dniem 1 września 2008 r., czyli po
ukończeniu 55 lat. Sąd Okręgowy uznał, że w okolicznościach przedmiotowej
sprawy roszczenie powódki należy (w całości) oddalić w oparciu o art. 8 k.p.,
bowiem są podstawy, aby uznać je za sprzeczne z zasadami współżycia
społecznego. Według Sądu pierwszej instancji zasądzenie dochodzonej przez
powódkę kwoty (279.436,22 zł) "kłóci się z poczuciem sprawiedliwości". Nie bez
znaczenia pozostaje w tym wypadku zachowanie powódki poprzedzające
rozwiązanie stosunku pracy. To powódka - jako pierwsza - wyrażała wolę
rozwiązania stosunku pracy z uwagi na możliwość wcześniejszego przejścia na
emeryturę, czemu dała wyraz, składając w dniu 12 grudnia 2006 r. u pracodawcy
wniosek (prośbę) o objęcie programem dobrowolnych odejść z pracy. Ponadto już
we wrześniu 2008 r., a więc w okresie poprzedzającym wypowiedzenie stosunku
pracy przez pracodawcę, złożyła w organie rentowym wniosek o emeryturę, który
został uwzględniony. Powódka pobiera emeryturę od lutego 2009 r. a to oznacza,
że mimo rozwiązania stosunku pracy ze Spółką dysponuje stałym źródłem
dochodu. Emerytura powódki, która w lutym 2009 r. wynosiła 2.481,41 zł brutto nie
jest niska. Ponadto istotne znaczenie ma również, że powódka już otrzymała od
pozwanego pracodawcy kwotę 50.000 zł tytułem rekompensaty za rozwiązanie z
nią stosunku pracy w okresie gwarancyjnym, przyznaną jej na mocy
5
prawomocnego orzeczenia sądu. Mając na uwadze wszystkie te okoliczności Sąd
Okręgowy uznał, że roszczenie powódki nie zasługuje na uwzględnienie, bo jest
sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, skoro powódka dochodzi roszczeń
pieniężnych, których partnerzy społeczni nie zamierzali gwarantować w Pakiecie
Socjalnym (celem tego Pakietu było zapewnienie ochrony tylko tym pracownikom,
którzy jeszcze nie nabyli prawa do emerytury, wobec czego gwarancja zatrudnienia
nie dotyczyła pracowników, którzy już nabyli prawo do takiego świadczenia).
Przyjmując za podstawę oddalenia powództwo art. 8 k.p., Sąd Okręgowy podkreślił,
że w poprzedniej sprawie prawomocnie zakończonej pomiędzy tymi samymi
stronami, nie przeprowadzano oceny zgodności roszczenia powódki z zasadami
współżycia społecznego (ani w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, ani w
postępowaniu apelacyjnym), gdyż Spółka nie stawiała takiego zarzutu.
Wyrokiem z dnia 18 maja 2011 r., […], Sąd Apelacyjny - częściowo
uwzględniając apelację powódki od wyroku Sądu pierwszej instancji - zmienił wyrok
Sądu Okręgowego w ten sposób, że zasądził od pozwanej Spółki na rzecz powódki
kwotę 85.000 zł z odsetkami w wysokości 6% w stosunku rocznym od dnia 7
października 2009 r. do dnia zapłaty, oddalił powództwo w pozostałym zakresie
oraz orzekł o kosztach postępowania w obu instancjach. Sąd Apelacyjny zgodził się
z oceną prawną Sądu pierwszej instancji co do tego, że wyrok Sądu Rejonowego w
S. z dnia 23 kwietnia 2009 r. ma moc wiążącą w niniejszym postępowaniu. Sąd
Apelacyjny jednak przyjął, że Sąd Okręgowy dokonał błędnej wykładni pojęcia
"wiek emerytalny" i w konsekwencji bezpodstawnie uznał, że wystąpiły przesłanki
określone w art. 4 ust. 5 pkt 4 Pakietu Socjalnego, wyłączające prawo powódki do
roszczenia dochodzonego w rozpoznawanej sprawie. Zdaniem Sądu Apelacyjnego,
skoro w Pakiecie Socjalnym użyto sformułowania "osiągnęli wiek emerytalny", nie
definiując tego zwrotu, to należy przyjąć, że chodzi o powszechny wiek emerytalny
(60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn). Z tej przyczyny należało przyjąć, że nie
wystąpiły przesłanki wskazane w art. 4 ust. 5 pkt 4 Pakietu Socjalnego, które
wyłączałyby prawo powódki do rekompensaty. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, skoro
powódka ukończyłaby 60 lat dopiero w dniu 20 maja 2013 r., to w stosunku do niej
gwarancja zatrudnienia przewidziana w Pakiecie Socjalnym obowiązywała od 20
maja 2008 r. do 20 maja 2013 r. Ponieważ do rozwiązania umowy o pracę z
6
powódką doszło w dniu 31 stycznia 2009 r. (po upływie trzymiesięcznego okresu
wypowiedzenia), to od tego momentu do końca okresu gwarancyjnego pozostało
51 miesięcy i 20 dni. W ocenie Sądu odwoławczego, kwota rekompensaty
podlegała jednak miarkowaniu. Powołując się w tym zakresie na wyrok Sądu
Najwyższego z dnia 4 listopada 2010 r., II PK 106/10, Sąd drugiej instancji uznał,
że ze względu na rozmiar poniesionej przez powódkę szkody można miarkować
wysokość rekompensaty przysługującej jej na podstawie art. 4 ust. 4 Pakietu
Socjalnego. "Szkoda" powódki polegała na tym, że w okresie od 1 lutego 2009 r. do
20 maja 2012 r. nie otrzymywała od pracodawcy comiesięcznego wynagrodzenia w
kwotach po 5.315,70 zł (łącznie 276.416.40 zł). Sąd Apelacyjny jednak zważył, że
powódka już otrzymała od pracodawcy kwotę 50.000 zł tytułem rekompensaty
pieniężnej należnej z Pakietu Socjalnego w związku z rozwiązaniem stosunku
pracy, przyznaną jej na mocy wyroku zapadłego w poprzedniej sprawie. Ponadto,
mając na uwadze, że od 1 lutego 2009 r. powódka pobierała emeryturę, Sąd
Apelacyjny doszedł do wniosku, iż w okresie od 1 lutego 2009 r. do 20 maja 2012 r.
powódka otrzymałaby kwotę 190.519,38 zł. Zdaniem Sądu odwoławczego, kwota
85.000 zł stanowi różnicę pomiędzy wynagrodzeniem, które powódka otrzymałaby
w spornym okresie od pozwanego pracodawcy, a środkami pieniężnymi, którymi w
tym czasie dysponowała i które stanowiły jej źródło dochodu. Ta wysokość
odszkodowania jest adekwatna do rozmiarów szkody, jaką powódka poniosła
wskutek naruszenia przez pracodawcę gwarancji zatrudnienia. Suma kwot
przyznanych powódce w obydwu postępowaniach (140.519,38 zł) stanowi
równowartość wynagrodzenia powódki, jakie otrzymałaby w spornym okresie.
Roszczenie ponad kwotę 85.000 zł jest w tej sytuacji bezpodstawne i rażąco
wygórowane. Również roszczenie o zapłatę odsetek od dnia 1 lutego 2009 r. było
niezasadne, bowiem prawo do odsetek powstało dopiero od dnia 7 października
2009 r. (czyli od daty wezwania do zapłaty). Na miarkowanie wysokości
odszkodowania miała wpływ również okoliczność, że powódka otrzymała od
pracodawcy dodatkowo odprawę emerytalną oraz odprawę w związku z
rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika.
Od wyroku Sądu Apelacyjnego w części uwzględniającej powództwo i
rozstrzygającej o kosztach postępowania pozwana Spółka wniosła skargę
7
kasacyjną, w której zarzuciła naruszenie: 1) art. 8 k.p. wskutek zasądzenia na rzecz
powódki kwoty 85.000 zł, pomimo że otrzymała już kwotę 50.000 zł tytułem
rekompensaty a roszczenie powyżej kwoty 50.000 zł jest sprzeczne ze społeczno-
gospodarczym przeznaczeniem prawa i zasadami współżycia społecznego oraz
wskutek tego, że "roszczenie powódki narusza wskazane poniżej przepisy i jako
takie w całości jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego"; 2) art. 4 ust. 1,
3, 4 oraz 5 Pakietu Socjalnego "przez błędną wykładnię, zgodnie z którą z ochrony
przed zwolnieniem korzystają pracownicy, którzy osiągnęli wiek emerytalny
(wcześniejszy wiek emerytalny nie związany z pracą w warunkach szczególnych) i
pracownikom którzy osiągnęli wcześniejszy wiek emerytalny (nie związany z pracą
w szczególnych warunkach) i nabyli prawo do wcześniejszej emerytury należy się
prawo do rekompensaty pieniężnej za okres do osiągnięcia normalnego wieku
emerytalnego oraz przyjęcie, że po upływie okresu gwarancji określonej w art. 4
ust. 1 przysługuje dodatkowy okres gwarancji zatrudnienia i rozwiązanie stosunku
pracy w nim skutkuje roszczeniem o wypłatę rekompensaty"; 3) art. 65 § 2 k.c.
przez błędne ustalenie zgodnego zamiaru stron polegające na przyjęciu, że tym
zamiarem było, aby art. 4 Pakietu Socjalnego nie dawał ochrony gwarantowanej
przed zwolnieniem w okresie 5 lat poprzedzających osiągnięcie wcześniejszego
wieku emerytalnego i że pracownikom, którzy osiągnęli wcześniejszy wiek
emerytalny (niezwiązany z pracą w szczególnych warunkach) i nabyli prawo do
wcześniejszej emerytury należy się prawo do rekompensaty pieniężnej za okres do
osiągnięcia "normalnego wieku emerytalnego"; 4) art. 2416
k.p. przez
nieuwzględnienie zgodnej interpretacji postanowień Pakietu Socjalnego dokonanej
przez pracodawcę oraz związki zawodowe. W uzasadnieniu podstaw kasacyjnych
skarżąca wywiodła w szczególności, że zasądzona przez Sąd Apelacyjny na rzecz
powódki rekompensata jest "rażąco wygórowana" i nie uwzględnia, że powódka
otrzymała już rekompensatę (50.000 zł) "na poziomie zdecydowanie
przewyższającym rekompensaty wypłacane pracownikom w innych zakładach
pracy" ani tego, że powódka dysponuje możliwością podjęcia dodatkowego
zatrudnienia na emeryturze. Skarżąca wniosła o uchylenie wyroku Sądu
Apelacyjnego w zaskarżonej części i oddalenie apelacji powódki od wyroku Sądu
pierwszej instancji oraz o zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej zwrotu
8
kosztów postępowania, ewentualnie o uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego w
zaskarżonej części i przekazanie temu Sądowi sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy wziął pod uwagę, co następuje:
W skardze kasacyjnej nie przedstawiono usprawiedliwionych podstaw. Jeśli
chodzi o zarzuty dotyczące błędnej wykładni art. 4 ust. 1, 3, 4 i 5 Pakietu
Socjalnego oraz naruszenia art. 65 § 2 k.c. i art. 2416
k.p., to nie mogą być one
uwzględnione, gdyż w tym zakresie orzekające w niniejszym postępowaniu Sądy
obu instancji - a także Sąd Najwyższy rozpoznający skargę kasacyjną - są
związane ustaleniami faktycznymi i oceną prawną, jakie stanowiły podstawę wyroku
w poprzedniej sprawie między tymi samymi stronami, która została prawomocnie
zakończona w dniu 25 września 2009 r., w wyniku oddalenia przez Sąd Okręgowy
w S. […] apelacji pozwanej Spółki od orzeczenia Sądu pierwszej instancji
zasądzającego na rzecz powódki kwotę 50.000 zł tytułem rekompensaty pieniężnej
określonej w Pakiecie Socjalnym za naruszenie gwarancji zatrudnienia przez
pracodawcę. Wytoczone przez powódkę przeciwko Spółce powództwo w
rozpoznawanej sprawie opiera się na tej samej podstawie faktycznej i prawnej, co
powództwo zgłoszone w poprzednim postępowaniu. Wobec tego z mocy art. 365 §
1 k.p.c. niemożliwe jest obecnie przeprowadzenie odmiennej oceny prawnej
postanowień Pakietu Socjalnego, z których powódka wywodzi swoje roszczenie.
Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia (art. 365 § 1 k.p.c.) zapadłego między
tymi samymi stronami w nowej sprawie o innym przedmiocie polega bowiem na
zakazie dokonywania ustaleń i ocen prawnych sprzecznych z osądzoną sprawą
(por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2010 r., II PK 249/09, OSNP 2011 nr
17-18, poz. 225 i orzecznictwo wskazane w jego uzasadnieniu). W konsekwencji w
rozpoznawanej sprawie nie można było przyjąć odmiennej interpretacji
postanowień Pakietu Socjalnego od stanowiącej podstawę uwzględnienia
powództwa w sprawie prawomocnie zakończonej między powódką a pozwaną
Spółką. Związanie to oznacza, że w rozpoznawanej sprawie należało przyjąć
wykładnię postanowień Pakietu zgodną z przyjętą w poprzedniej sprawie, że
ochronie gwarantowanej Pakietem Socjalnym podlegali pracownicy zatrudnieni w
9
pozwanej Spółce, którzy nie osiągnęli powszechnego wieku emerytalnego (60 lat w
przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn). Prezentowane w skardze
kasacyjnej odmienne stanowisko, że ochrona gwarantowana w Pakiecie Socjalnym
nie obejmowała pracowników, którzy już nabyli prawo do "wcześniejszej" emerytury
po osiągnięciu wieku emerytalnego niższego niż powszechny, nie może być w
ogóle brane pod uwagę przez Sąd Najwyższy, a podniesione w tej kwestii zarzuty -
ze względu na treść art. 365 § 1 k.p.c. - należy uznać za bezzasadne.
Orzeczenie Sądu Okręgowego naruszało art. 365 § 1 k.p.c. (stanowiło jego
swoiste "obejście") w zakresie, w jakim przy oddaleniu powództwa w oparciu o
art. 8 k.p., Sąd powołał się na odmienną ocenę okoliczności, co do których był
związany prawomocnym wyrokiem. W szczególności Sąd pierwszej instancji nie
mógł przyjąć, że roszczenie powódki było sprzeczne z zasadami współżycia
społecznego, bo celem zawarcia Pakietu Socjalnego nie było objęcie ochroną
gwarancyjną przed rozwiązaniem stosunku pracy pracowników, którzy nabyli prawo
do emerytury. Skoro podstawę (istotę) prawomocnego wyroku w poprzedniej
sprawie stanowiła ocena, że ochrona gwarantowana w Pakiecie Socjalnym
obejmowała okres poprzedzający osiągnięcie powszechnego wieku emerytalnego,
to Sąd Okręgowy był zobowiązany przyjąć taką samą wykładnię przy ocenie
zgodności powództwa z zasadami współżycia społecznego. Przepis art. 8 k.p. mógł
zatem być podstawą oddalenia powództwa w rozpoznawanej sprawie (w całości lub
części), jednak tylko z powołaniem się na okoliczności, co do których Sąd nie był
związany w myśl art. 365 § 1 k.p.c. Miał to na względzie Sąd drugiej instancji, który
na podstawie art. 8 k.p. częściowo oddalił powództwo z powołaniem się w
szczególności na społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa do rekompensaty
(jej "miarkowanie") jako stanowiącej naprawienie poniesionej przez powódkę
szkody. Powódka domagała się zasądzenia kwoty 279.436,22 zł (czyli
równowartości 52 miesięcznych wynagrodzeń w kwotach po 5.315,70 zł, które
nie zostały jej wypłacone w okresie gwarancyjnym od 1 lutego 2009 r. do 20 maja
2012 r.). Sąd odwoławczy, "miarkując" wysokość zasądzonej rekompensaty w
odniesieniu do szkody poniesionej przez powódkę wskutek naruszenia przez
Spółkę gwarancji zatrudnienia, uwzględnił powództwo co do kwoty 85.000 zł, a więc
odpowiadającej różnicy pomiędzy wynagrodzeniem, które powódka otrzymywałaby
10
od pracodawcy w okresie gwarantowanym a świadczeniami uzyskanymi w tym
okresie (przy uwzględnieniu kwoty 50.000 zł zasądzonej w poprzedniej sprawie). Z
tej przyczyny nie można podzielić kasacyjnego zarzutu obrazy art. 8 k.p., że
roszczenie powódki (w całości) jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym
przeznaczeniem prawa i zasadami współżycia społecznego. Ocena, czy w
konkretnym przypadku ma zastosowanie art. 8 k.p. i w jakim zakresie, mieści się w
granicach swobodnego uznania sędziowskiego, po uwzględnieniu całokształtu
okoliczności faktycznych sprawy. Sfera ta w ramach postępowania kasacyjnego,
może podlegać kontroli tylko w przypadku szczególnie rażącego i oczywistego
naruszenia art. 8 k.p. (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 1970 r., III PRN
39/70, OSNCP 1971 nr 3, poz. 53; PiP 1972 nr 10, s. 170, z glosą K. Piaseckiego; z
dnia 15 września 1999 r., III CKN 339/98, OSNC 2000 nr 3, poz. 58; OSP 2000 nr
4, poz. 66, z glosą A. Szpunara; z dnia 4 lipca 2002 r., I CKN 837/00, LEX Nr
56891; z dnia 30 października 2003 r., IV CK 151/02, LEX nr 157306; z dnia
9 lutego 2007 r., I BP 15/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 92; z dnia 22 lipca 2009 r.,
I PK 48/09, LEX nr 529757; z dnia 11 grudnia 2009 r., II BP 8/09, LEX nr 577687
oraz z dnia 24 listopada 2010 r., I PK 78/10, LEX nr 725005). Wobec tego,
argumenty skarżącej, że należna powódce rekompensata powinna być obliczona w
ścisły sposób, a w szczególności zmniejszona o wysokość otrzymanej emerytury
oraz odprawy z tytułu rozwiązania stosunku pracy, a także o wysokość
hipotetycznego wynagrodzenia, jakie powódka powinna otrzymywać w związku z
ewentualnym podjęciem zatrudnienia w okresie gwarancyjnym, nie mogą odnieść
skutku w postępowaniu kasacyjnym. Sąd odwoławczy dokonał bowiem oceny, czy
zgłoszone przez powódkę roszczenie (w pełnej wysokości) odpowiada w tym
konkretnym stanie faktycznym zasadom współżycia społecznego i społeczno-
gospodarczemu przeznaczeniu prawa podmiotowego i po takiej analizie doszedł do
wniosku, że powództwo należy uwzględnić jedynie częściowo (do kwoty 85.000 zł),
zamiast w całości (w kwocie 279.436,22 zł) oraz dał temu wyraz w uzasadnieniu
zaskarżonego wyroku (przedstawiając tok swojego rozumowania zobrazowany
przykładowymi wyliczeniami). Wobec tego Sąd Najwyższy stwierdza, że w
rozpoznawanej sprawie granice swobodnego uznania sędziowskiego przy
stosowaniu art. 8 k.p. nie zostały przekroczone.
11
Z przedstawionych względów, Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji na
podstawie art. 39814
k.p.c.
/tp/