II CZ 86/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:14-12-2012
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt II CZ 86/12
POSTANOWIENIE
Dnia 26 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSA Andrzej Niedużak (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku H.S .
przy uczestnictwie K. S., i in.
o zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 26 lipca 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania W. Ł.
na postanowienie Sądu Okręgowego w .
z dnia 22 lipca 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od uczestnika postępowania W. Ł.
na rzecz wnioskodawczyni H. S. kwotę 600 (sześćset) zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem, zawartym w postanowieniu co do istoty
sprawy wydanym w postępowaniu apelacyjnym, Sąd Okręgowy w S. zasądził od
uczestnika postępowania W. Ł. na rzecz wnioskodawczyni H. S. kwotę 600 złotych
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego przed sądem drugiej instancji,
powołując się przy tym na przepis art. 520 § 3 k.p.c.
W złożonym zażaleniu uczestnik postępowania zarzucał obrazę art. 520
k.p.c. przez niezastosowanie reguły obowiązującej w postępowaniu nieprocesowym
polegającej na „wzajemnym ponoszeniu” kosztów tego postępowania. Dodatkowo
skarżący wskazywał, że W. Ł. w postępowaniu pierwszoinstancyjnym był zwolniony
od kosztów sądowych, co w jego ocenie przemawia za zastosowaniem art. 102
k.p.c.
W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawczyni domagała się oddalenia
zażalenia i zasądzenia na jej rzecz od uczestnika postępowania kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wedle zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. koszty postępowania
nieprocesowego nie podlegają rozliczeniu pomiędzy uczestnikami tego
postępowania, lecz każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim
udziałem w sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia
2011 r., II CZ 55/11, LEX nr 949024). Reguła ta doznaje ograniczeń, jeżeli
uczestnicy są w rożnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania
lub interesy ich są sprzeczne (art. 520 § 2 k.p.c.), a także, gdy interesy
uczestników są sprzeczne lub jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub
oczywiście niewłaściwie (art. 520 § 3 k.p.c.). W takich przypadkach sąd może
stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub nałożyć go na jednego
z uczestników w całości. Stworzenie katalogu spraw, w których interesy
uczestników są sprzeczne nie jest możliwe, nie powinno jednak budzić sprzeciwu
stwierdzenie, że w postępowaniu nieprocesowym są rozpoznawane sprawy,
w których interesy uczestników zazwyczaj są sprzeczne oraz, że do tej kategorii
zaliczają się sprawy o stwierdzenie nabycia własności rzeczy przez zasiedzenie.
Sprzeczność co do wyniku sprawy oczekiwanego przez wnioskodawcę i uczestnika
postępowania jest wyraźna (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
3
19 listopada 2010 r. III CZ 46/10, OSNC 2011/7-8/88). W tej sytuacji podzielić
trzeba stanowisko Sądu Okręgowego, że interesy apelującego uczestnika W. Ł. i
wnioskodawczyni H. S. są sprzeczne. Jasno świadczy o tym wniosek apelacyjny
zmierzający ostatecznie do oddalenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia.
Wnioskodawczyni w odpowiedzi na apelację domagała się jej oddalenia oraz
zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego. Sąd drugiej instancji
zarzutów wyrażonych w apelacji ani jej wniosków nie podzielił. Okoliczności te
wskazują na prawidłowe zastosowanie przez Sąd art. 520 § 3 k.p.c. W zażaleniu
wskazywano na trudną sytuację majątkową uczestnika postępowania, czego
wyrazem było zwolnienie go od kosztów sądowych i upatrywano w tym
uzasadnienia dla odstąpienia od obciążania W. Ł. obowiązkiem zwrotu kosztów
postępowania na rzecz wnioskodawczyni. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
ugruntowany jest pogląd, że uregulowanie z art. 520 k.p.c. nie ma charakteru
wyczerpującego, zatem także w postępowaniu nieprocesowym mogą znajdować
odpowiednie zastosowanie reguły dotyczące zwrotu kosztów procesu wynikające
z art. 98 i następnych k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 8 lipca 1987 r., III CZP 37/87, OSNC 1988/10/138).
Zwrócić jednak trzeba uwagę, że art. 102 k.p.c. wyrażający zasadę słuszności
w orzekaniu o kosztach, stanowi normę o charakterze wyjątkowym.
Szczególne znaczenie dla jej stosowania ma ocena zachowania się stron
(uczestników postępowania) z punktu widzenia zasad współżycia społecznego.
Ocena okoliczności, które uprawniają do zastosowania tego przepisu następuje
niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2011 r., II PZ 34/11, LEX nr 1130377, z dnia
19 sierpnia 2010 r., IV CZ 50/10, OSNC 2011/3/34).
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., zażalenie oddalono. Orzekając o kosztach
postępowania zażaleniowego na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. i § 12 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348
4
ze zm.), Sąd Najwyższy kierował się względami analogicznymi do tych, które legły
u podstaw oddalenia zażalenia.
jw
POSTANOWIENIE
Dnia 26 lipca 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Dariusz Dończyk
SSA Andrzej Niedużak (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku H.S .
przy uczestnictwie K. S., i in.
o zasiedzenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 26 lipca 2012 r.,
zażalenia uczestnika postępowania W. Ł.
na postanowienie Sądu Okręgowego w .
z dnia 22 lipca 2011 r.,
oddala zażalenie i zasądza od uczestnika postępowania W. Ł.
na rzecz wnioskodawczyni H. S. kwotę 600 (sześćset) zł tytułem
zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Zaskarżonym postanowieniem, zawartym w postanowieniu co do istoty
sprawy wydanym w postępowaniu apelacyjnym, Sąd Okręgowy w S. zasądził od
uczestnika postępowania W. Ł. na rzecz wnioskodawczyni H. S. kwotę 600 złotych
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego przed sądem drugiej instancji,
powołując się przy tym na przepis art. 520 § 3 k.p.c.
W złożonym zażaleniu uczestnik postępowania zarzucał obrazę art. 520
k.p.c. przez niezastosowanie reguły obowiązującej w postępowaniu nieprocesowym
polegającej na „wzajemnym ponoszeniu” kosztów tego postępowania. Dodatkowo
skarżący wskazywał, że W. Ł. w postępowaniu pierwszoinstancyjnym był zwolniony
od kosztów sądowych, co w jego ocenie przemawia za zastosowaniem art. 102
k.p.c.
W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawczyni domagała się oddalenia
zażalenia i zasądzenia na jej rzecz od uczestnika postępowania kosztów
postępowania zażaleniowego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wedle zasady wyrażonej w art. 520 § 1 k.p.c. koszty postępowania
nieprocesowego nie podlegają rozliczeniu pomiędzy uczestnikami tego
postępowania, lecz każdy z uczestników ponosi koszty związane ze swoim
udziałem w sprawie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia
2011 r., II CZ 55/11, LEX nr 949024). Reguła ta doznaje ograniczeń, jeżeli
uczestnicy są w rożnym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania
lub interesy ich są sprzeczne (art. 520 § 2 k.p.c.), a także, gdy interesy
uczestników są sprzeczne lub jeżeli uczestnik postępował niesumiennie lub
oczywiście niewłaściwie (art. 520 § 3 k.p.c.). W takich przypadkach sąd może
stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub nałożyć go na jednego
z uczestników w całości. Stworzenie katalogu spraw, w których interesy
uczestników są sprzeczne nie jest możliwe, nie powinno jednak budzić sprzeciwu
stwierdzenie, że w postępowaniu nieprocesowym są rozpoznawane sprawy,
w których interesy uczestników zazwyczaj są sprzeczne oraz, że do tej kategorii
zaliczają się sprawy o stwierdzenie nabycia własności rzeczy przez zasiedzenie.
Sprzeczność co do wyniku sprawy oczekiwanego przez wnioskodawcę i uczestnika
postępowania jest wyraźna (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
3
19 listopada 2010 r. III CZ 46/10, OSNC 2011/7-8/88). W tej sytuacji podzielić
trzeba stanowisko Sądu Okręgowego, że interesy apelującego uczestnika W. Ł. i
wnioskodawczyni H. S. są sprzeczne. Jasno świadczy o tym wniosek apelacyjny
zmierzający ostatecznie do oddalenia wniosku o stwierdzenie zasiedzenia.
Wnioskodawczyni w odpowiedzi na apelację domagała się jej oddalenia oraz
zasądzenia na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego. Sąd drugiej instancji
zarzutów wyrażonych w apelacji ani jej wniosków nie podzielił. Okoliczności te
wskazują na prawidłowe zastosowanie przez Sąd art. 520 § 3 k.p.c. W zażaleniu
wskazywano na trudną sytuację majątkową uczestnika postępowania, czego
wyrazem było zwolnienie go od kosztów sądowych i upatrywano w tym
uzasadnienia dla odstąpienia od obciążania W. Ł. obowiązkiem zwrotu kosztów
postępowania na rzecz wnioskodawczyni. W orzecznictwie Sądu Najwyższego
ugruntowany jest pogląd, że uregulowanie z art. 520 k.p.c. nie ma charakteru
wyczerpującego, zatem także w postępowaniu nieprocesowym mogą znajdować
odpowiednie zastosowanie reguły dotyczące zwrotu kosztów procesu wynikające
z art. 98 i następnych k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. (por. uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 8 lipca 1987 r., III CZP 37/87, OSNC 1988/10/138).
Zwrócić jednak trzeba uwagę, że art. 102 k.p.c. wyrażający zasadę słuszności
w orzekaniu o kosztach, stanowi normę o charakterze wyjątkowym.
Szczególne znaczenie dla jej stosowania ma ocena zachowania się stron
(uczestników postępowania) z punktu widzenia zasad współżycia społecznego.
Ocena okoliczności, które uprawniają do zastosowania tego przepisu następuje
niezależnie od przyznanego zwolnienia od kosztów sądowych (por. postanowienie
Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2011 r., II PZ 34/11, LEX nr 1130377, z dnia
19 sierpnia 2010 r., IV CZ 50/10, OSNC 2011/3/34).
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 39814
k.p.c. w związku z art.
3941
§ 3 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c., zażalenie oddalono. Orzekając o kosztach
postępowania zażaleniowego na podstawie art. 520 § 3 k.p.c. i § 12 ust. 2 pkt 2
rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie
opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1348
4
ze zm.), Sąd Najwyższy kierował się względami analogicznymi do tych, które legły
u podstaw oddalenia zażalenia.
jw