Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 26/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 2 sierpnia 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Jerzy Kwaśniewski
SSN Maciej Pacuda
w sprawie z wniosku P.W.
przeciwko Wojskowemu Biuru Emerytalnemu w P.
o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 2 sierpnia 2012 r.,
skargi kasacyjnej organu rentowego od wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 8
września 2011 r., sygn. akt […]
uchyla zaskarżony wyrok i oddala apelację wnioskodawcy.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 8 września 2011 r., […] Sąd Apelacyjny zmienił, na skutek
apelacji wnioskodawcy P.W., wyrok Sądu Okręgowego – Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w P. z dnia 19 stycznia 2011 r., oraz poprzedzającą go
2
decyzję Wojskowego Biura Emerytalnego w P. i przyznał wnioskodawcy prawo do
wypłaty emerytury od dnia 1 października 2008 r. do dnia 30 kwietnia 2010 r.
W ustalonym stanie faktycznym sprawy, w dniu 3 września 2002 r.
wnioskodawca złożył kwestionariusz dla ustalenia uprawnień do emerytury
wojskowej, w którym wskazał jako adres swego zamieszkania: P. ul. P. […].
Decyzją z dnia 30 września 2002 r. Wojskowe Biuro Emerytalne w P. przyznało
wnioskodawcy prawo do emerytury wojskowej. Decyzją z dnia 6 marca 2006 r. o
waloryzacji emerytury wojskowej, organ rentowy ustalił nową wysokość emerytury,
w treści decyzji zawarto pouczenie (w pkt 18), zobowiązujące pobierającego
świadczenie do powiadomienia organu emerytalnego, o każdej zmianie adresu
zamieszkania (numeru rachunku w banku). Decyzja ta została wysłana na podany
przez wnioskodawcę adres. Kolejną decyzję o waloryzacji świadczenia
odwołującego z dnia 6 marca 2008 r. organ emerytalny wysłał również na
dotychczasowy adres wnioskodawcy, korespondencja nie została odebrana.
Pismem z dnia 28 sierpnia 2008 r., w związku z uzyskaniem informacji o
wymeldowaniu wnioskodawcy z pobytu stałego w P. i ze względu na zwrot
korespondencji kierowanej na powyższy adres, a także brakiem informacji o nowym
adresie, WBE zwróciło się do odwołującego o nadesłanie oświadczenia, czy nie
zaszły okoliczności uzasadniające ustanie prawa do emerytury oraz informacji o
aktualnym adresie zamieszkania. Kierowana do wnioskodawcy korespondencja na
podany adres wracała do organu rentowego z adnotacją, że adresat pod
wskazanym adresem nie zamieszkuje. Urząd Miejski w P. – na pytanie organu
rentowego, poinformował, że odwołujący został wymeldowany z pobytu stałego (P.
ul. P. […]) od dnia 29 lipca 2004 r. i nie dokonał ponownego zameldowania na
pobyt stały lub czasowy w innym miejscu. Podobną informację uzyskano z
Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji - Departament Spraw
Obywatelskich MSWiA w Warszawie.
Wobec powyższych ustaleń, decyzją z dnia 22 września 2008 r., Wojskowe
Biuro Emerytalne w P. wstrzymało wnioskodawcy wypłatę świadczenia od dnia 1
października 2008 r. W dniu 11 maja 2010 r. do WBE wpłynął wniosek P.W., o
wznowienie wypłaty świadczenia w najbliższym terminie płatności i wyrównanie
świadczenia od momentu zawieszenia tj. od dnia 1 października 2008 r., w którym
3
wskazał on, że do dnia 5 maja 2010 r. przebywał poza granicami Polski i nie
otrzymywał żadnej korespondencji. Decyzją z dnia 25 maja 2010 r. Dyrektor
Wojskowego Biura Emerytalnego w P. odmówił wnioskodawcy wypłaty emerytury
wojskowej za okres od dnia 1 października 2008 r. do dnia 30 kwietnia 2010 r., zaś
odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji oddalił Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w P., uznając, że brak podstaw do wypłaty
wnioskodawcy świadczenia emerytalnego za okres od dnia 1 października 2008 r.
do dnia 30 kwietnia 2010 r. W ocenie Sądu pierwszej instancji, wstrzymanie wypłaty
świadczenia nastąpiło z winy wnioskodawcy, gdyż nie dopełnił on obowiązku
powiadomienia organu rentowego o zmianie adresu zamieszkania, wobec czego
organ rentowy nie mógł uzyskać informacji, czy istnieją podstawy do dalszej
wypłaty emerytury wojskowej. Organ rentowy bezskutecznie próbował doręczyć
wnioskodawcy korespondencję na jedyny znany mu adres i uzyskać informacje co
do prawa wnioskodawcy do wypłaty świadczenia. Sąd pierwszej instancji zaznaczył
przy tym, że organ rentowy czynił starania w celu ustalenia aktualnego adresu
zamieszkania wnioskodawcy, wysyłając (nieskuteczne) zapytania do Urzędu
Miejskiego w P. oraz MSWiA.
Na skutek apelacji wnioskodawcy, Sąd Apelacyjny zmienił, zaskarżony
wyrok Sądu Okręgowego, oraz poprzedzającą go decyzję Wojskowego Biura
Emerytalnego w P. i przyznał wnioskodawcy prawo do wypłaty emerytury od dnia 1
października 2008 r. do dnia 30 kwietnia 2010 r. Sąd drugiej instancji podzielając
ustalenia faktyczne zebrane w sprawie, dokonał ich odmiennej oceny, wskazując w
uzasadnieniu wyroku, że zgodnie z art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (jednolity tekst:
Dz.U. z 2004 r. Nr 8, poz. 66 ze zm.), wypłatę emerytury wstrzymuje się, jeżeli
powstaną okoliczności uzasadniające zawieszenie lub ustanie prawa do
świadczenia. Z kolei w świetle art. 38 ust. 1 pkt 1 ustawy prawo do świadczeń
ustaje, gdy przestaje istnieć którykolwiek z warunków wymaganych do jego
uzyskania. Wstrzymanie wypłaty świadczenia powinno być zatem dopiero
konsekwencją ustania prawa do świadczenia emerytalnego, to zaś winno być
stwierdzone w odrębnej decyzji organu rentowego. Tak więc decyzja o wstrzymaniu
wypłaty emerytury ma charakter wtórny wobec decyzji o ustaniu prawa do
4
świadczenia. W ocenie Sądu Apelacyjnego organ rentowy wydając decyzję o
wstrzymaniu wypłaty emerytury nie wykazał, że wystąpiły przesłanki takiej decyzji,
bowiem decyzję o wstrzymaniu wypłaty emerytury powinna poprzedzać decyzja o
ustaniu prawa do świadczenia. Wobec powyższego wstrzymanie wypłaty emerytury
nastąpiło, w ocenie Sądu, na skutek błędu organu rentowego, co zgodnie z
dyspozycją art. 45 ust. 2 stanowi podstawę do wznowienia wypłaty świadczeń
poczynając od miesiąca, w którym ją wstrzymano, jednak za okres nie dłuższy niż 3
lata wstecz, licząc od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o wznowienie wypłaty
lub wydano decyzję z urzędu.
Powyższy wyrok zaskarżył skargą kasacyjną w całości pełnomocnik organu
rentowego, zarzucając naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię
art. 44 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin poprzez przyjęcie, że „nieprzedłożenie
dokumentów potwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczenia na żądanie
wojskowego organu emerytalnego nie stanowi samodzielnej przesłanki
wstrzymania wypłaty świadczenia, lecz winno być poprzedzone wydaniem decyzji
w przedmiocie ustania prawa do świadczenia”, oraz niewłaściwe zastosowanie art.
45 ust. 2 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin
poprzez przyjęcie, że „błędem organu rentowego jest wstrzymanie wypłaty
emerytury wojskowej na podstawie art. 44 ust. 1 pkt 3 tej ustawy bez uprzedniego
wydania decyzji o ustaniu prawa do świadczenia”, wniósł o uchylenie zaskarżonego
wyroku w całości i zmianę tego wyroku poprzez oddalenie apelacji wnioskodawcy.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Stosownie do art. 39813
§ 1 i 2 k.p.c., Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w
granicach skargi kasacyjnej i jest związany ustaleniami faktycznymi stanowiącymi
podstawę zaskarżonego orzeczenia, jeżeli skarga nie zawiera zarzutu naruszenia
przepisów postępowania (tak jak w rozpoznawanej sprawie) lub gdy zarzut taki
okaże się niezasadny.
5
Skarga kasacyjna zarzucająca naruszenie prawa materialnego - przez
błędną wykładnię art. 44 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. oraz
niewłaściwe zastosowanie art. 45 ust. 2 tej ustawy, jest uzasadniona.
Analizę trafności tak sformułowanego zarzutu rozpocząć wypada od
wskazania, że zgodnie z art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r., w
celu ustalenia okoliczności mających wpływ na prawo do świadczeń pieniężnych z
tytułu zaopatrzenia emerytalnego lub ich wysokość oraz na wypłatę albo
wstrzymanie tych świadczeń, organ emerytalny może żądać od osób zgłaszających
wnioski o świadczenia, przedstawiania dowodów uzasadniających prawo do
świadczeń i ich wysokość. Natomiast stosownie do art. 44 ust. 1 pkt 3 tej ustawy,
wypłatę m.in. emerytury, wstrzymuje się jeżeli osoba pobierająca świadczenie
mimo pouczenia lub żądania wojskowego organu emerytalnego, nie przedłoży
dowodów uzasadniających dalsze istnienie prawa do świadczenia. Już „proste”
odczytanie tych przepisów, daje podstawę do stanowiska, że brak było podstaw do
przypisania organowi rentowemu błędu, uzasadniającego wznowienie wypłaty
świadczenia poczynając od miesiąca, w którym je wstrzymano. Jak ustalono w toku
postępowania, ubiegając się o świadczenie wnioskodawca podał adres
zamieszkania i mimo pouczenia, zobowiązującego pobierającego świadczenie do
powiadomienia organu emerytalnego, o każdej zmianie adresu zamieszkania
(numeru rachunku w banku), nie informował organu rentowego o zmianie adresu.
Ponieważ kolejna decyzja o waloryzacji świadczenia nie została przez niego
odebrana, organ rentowy był upoważniony do wszczęcia tzw. procedury
sprawdzającej w oparciu o cytowany już art. 33 ust. 1 pkt 3 ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin dla oceny czy nie zaszły
okoliczności uzasadniające dalsze istnienie prawa do świadczenia, a wobec jej
nieskuteczności, do wstrzymania wypłaty emerytury, zgodnie z art. 44 ust. 1 pkt 3
tej ustawy, skoro wnioskodawca nie przedłożył dowodów uzasadniających dalsze
istnienie prawa do świadczenia. Konsekwencją powyższego, było wznowienie
wypłaty świadczenia począwszy od maja 2010 r., tj. miesiąca, w którym
wnioskodawca złożył wniosek o wznowienie wypłaty (art. 45 ust. 1 ustawy).
Wszystko to pozwala na wyrażenie stanowiska, według którego
nieprzedłożenie przez pobierającego „emeryturę wojskową” dokumentów
6
potwierdzających dalsze istnienie prawa do świadczenia na żądanie wojskowego
organu emerytalnego stanowi podstawę wydania decyzji o wstrzymaniu wypłaty
świadczenia, która nie musi być poprzedzona wydaniem decyzji o ustaniu prawa
do świadczenia. Innymi słowy odmienne stanowisko Sądu Apelacyjnego,
upatrującego błąd organu rentowego, w wstrzymaniu wypłaty świadczenia bez
uprzedniego wydania decyzji o ustaniu prawa do świadczenia, jest prawnie
nieuzasadnione.
Mając powyższe na względzie, gdy podstawa naruszenia prawa
materialnego była oczywiście uzasadniona, a skargi nie oparto także na podstawie
naruszenia przepisów postępowania, Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39816
k.p.c., orzekł jak w sentencji.
/tp/