Pełny tekst orzeczenia

WYROK Z DNIA 9 SIERPNIA 2012 R.
SDI 21/12
Przewodniczący: sędzia SN Józef Szewczyk.
Sędziowie SN: Zbigniew Puszkarski (sprawozdawca), Barbara Skoczkowska.
S ą d N a j w y ż s z y – I z b a K a r n a z udziałem Rzecznika
Dyscyplinarnego Prokuratora Generalnego oraz protokólanta w sprawie prokurator
Prokuratury Rejonowej obwinionej z art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o
prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.), po rozpoznaniu na rozprawie w
dniu 9 sierpnia 2012 r., kasacji, wniesionej przez obwinioną od orzeczenia
Odwoławczego Sądu Dyscyplinarnego dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym
z dnia 28 lutego 2012 r., sygn. akt PG (...), zmieniającego orzeczenie Sądu
Dyscyplinarnego dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym z dnia 15 września
2011 r., sygn. akt PG (...),
u c h y l i ł z a s k a r ż o n e o r z e c z e n i e i s p r a w ę p r z e k a z a ł do
ponownego rozpoznania Odwoławczemu Sądowi Dyscyplinarnemu dla Prokuratorów
przy Prokuratorze Generalnym.
U Z A S A D N I E N I E
Sąd Dyscyplinarny dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym orzeczeniem
z dnia 15 września 2011 r., sygn. akt PG (...), uznał prokurator Prokuratury Rejonowej
za winną popełnienia szeregu (jedenastu) przewinień dyscyplinarnych z art. 66 ust. 1
ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze (Dz. U. z 2008 r. Nr 7, poz. 39 ze zm.,
po dacie wydania orzeczenia ogłoszono nowy tekst jednolity ustawy – Dz. U. z 2011 r.
Nr 270, poz. 1599 ze zm.), polegających na zaciągnięciu w okresie od 2002 roku do
2009 roku w A. i innych miejscowościach na terenie kraju zobowiązań kredytowych i
innych w łącznej kwocie należności głównej co najmniej 294 682 zł, z których nie
2
wywiązała doprowadzając do egzekucji z wynagrodzenia za pracę, przez co uchybiła
godności urzędu prokuratora w rozumieniu art. 44 ust. 2 ustawy o prokuraturze i za to
na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 5 tej ustawy wymierzył jej karę dyscyplinarną wydalenia
ze służby prokuratorskiej.
Odwołanie od tego orzeczenia, w części dotyczącej orzeczenia o karze, wniósł
obrońca obwinionej. Zarzucił rażącą niewspółmierność kary, wyrażającą się w
orzeczeniu wobec obwinionej najsurowszej z kar dyscyplinarnych i wniósł o zmianę
zaskarżonego orzeczenia przez wymierzenie obwinionej łagodniejszej kary
dyscyplinarnej.
Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym
orzeczeniem (błędnie określił je jako postanowienie) z dnia 28 lutego 2012 r., sygn. akt
PG (...), zmienił zaskarżone orzeczenie w ten sposób, że przyjął, iż przypisane
obwinionej zachowania stanowią jeden czyn określony w art. 66 ust. 1 ustawy z dnia 20
czerwca 1985 r. o prokuraturze, a w pozostałej części zaskarżone orzeczenie utrzymał w
mocy.
Kasację od orzeczenia Sądu odwoławczego wniosła obwiniona, zarzucając:
„– rażące naruszenie prawa procesowego, wyrażające się obrazą przepisów
postępowania, a mianowicie art. 6 k.p.k. w związku z art. 117 § 2 k.p.k. przez
pozbawienie obwinionej prawa do obrony, a mianowicie do udziału w rozprawie
odwoławczej przed Odwoławczym Sądem Dyscyplinarnym w dniu 28 lutego 2012 roku,
po której zapadło orzeczenie o utrzymaniu w mocy orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego
dla Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym z dnia 15 września 2011 roku;
– rażącą niewspółmierność kary wyrażającej się w jej nadmiernej surowości i
wymierzeniu obwinionej kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby prokuratorskiej”.
Obwiniona wniosła o uchylenie w całości zaskarżonego orzeczenia i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Odwoławczemu Sądowi Dyscyplinarnemu dla
Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym.
Występujący na rozprawie kasacyjnej Rzecznik Dyscyplinarny Prokuratora
Generalnego podzielił pogląd skarżącej o rażącym naruszeniu przez Sąd dyscyplinarny
drugiej instancji przepisów postępowania i złożył wniosek zbieżny z wnioskiem kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
3
Niewątpliwie zasadnie w kasacji został podniesiony zarzut rażącego naruszenia w
toku postępowania odwoławczego przepisów statuujących prawo osoby obwinionej do
obrony. Jak wynika z akt sprawy, obrońca prokurator dnia 27 lutego 2012 r., tj. w
przeddzień rozprawy odwoławczej, drogą faxową skierował do Odwoławczego Sądu
Dyscyplinarnego pismo, w którym zwrócił się o zniesienie terminu rozprawy, z uwagi
na stan zdrowia obwinionej. Tą samą drogą przesłał dwa dokumenty lekarskie –
zaświadczenie o niezdolności do pracy obwinionej prokurator w okresie od dnia 21
lutego do dnia 15 marca 2012 r. oraz zaświadczenie uprawnionego lekarza
stwierdzające, że wymieniona z powodu choroby nie może stawić się w dniu 28 lutego
2012 r. w związku z zawiadomieniem Sądu (k. 227-229). W protokole rozprawy
(błędnie nazwano go protokołem posiedzenia – k. 230-231) Odwoławczego Sądu
Dyscyplinarnego odnotowano, że obwiniona nie stawiła się na „posiedzenie” (podobnie
jak i obrońca oraz Rzecznik Dyscyplinarny Prokuratury Apelacyjnej), natomiast brak
jest nawiązania do faktu wpłynięcia wspomnianej korespondencji i zapisu
wskazującego, że wniosek obrońcy o odroczenie rozprawy został rozpoznany. Dopiero
w uzasadnieniu orzeczenia Sąd odwoławczy zauważył, że obrońca obwinionej w dniu
27 lutego 2012 r. przesłał wniosek o odroczenie rozprawy wraz z zaświadczeniem
„sądowo-lekarskim”, stwierdził jednak, że „na żadnym etapie postępowania przed
Odwoławczym Sądem Dyscyplinarnym, Przewodniczący nie uznał za obowiązkowy,
ani udziału Rzecznika Dyscyplinarnego w Prokuraturze Apelacyjnej, ani udziału
obwinionej prokurator, ani udziału jej obrońcy. Dlatego też, pomimo niestawiennictwa
stron, na podstawie art. 96 k.p.k. i art. 450 k.p.k., w dniu 28 lutego 2012 roku
Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny procedował pod ich nieobecność”. Przytoczone zdanie
zdaje się sugerować, że podejmując decyzję o rozpoznaniu sprawy pod nieobecność
obwinionej Sąd znał treść pisma jej obrońcy i załączone do niego dokumenty lekarskie,
jednak uznał (nieformalnie), że nie zachodzą przeszkody do rozpoznania sprawy. Jeśli
rzeczywiście tak było, to Sąd nie wziął pod uwagę, że zgodnie z art. 117 § 2 k.p.k.
czynności nie przeprowadza się m. in. wtedy, gdy osoba uprawniona do wzięcia w niej
udziału nie stawi się, ale usprawiedliwi należycie niestawiennictwo i wnosi o
nieprzeprowadzenie czynności bez jej obecności. Jest oczywiste, że przepis ten odnosi
się także do rozprawy odwoławczej, zatem obwiniona zasadnie podniosła zarzut
naruszenia przez Sąd drugiej instancji art. 6 k.p.k. w zw. z art. 117 § 2 k.p.k., tj.
4
naruszenia prawa do obrony przez przeprowadzenie rozprawy pod jej nieobecność,
chociaż jej niestawiennictwo zostało usprawiedliwione (wypada przyjąć, że z
respektowaniem wymogu przewidzianego w art. 117 § 2a k.p.k.) i został zgłoszony
wniosek o odroczenie rozprawy. Traktując protokół rozprawy jako dokument
prawidłowo obrazujący jej przebieg trzeba zauważyć, że zaniechanie przez Sąd
rozpoznania wniosku obrońcy o odroczenie rozprawy prowadziło też do obrazy art. 93 §
1 k.p.k. (przez zaniechanie wydania postanowienia w kwestii tego wymagającej) oraz
art. 366 § 1 k.p.k. (przez nienależyte czuwanie przewodniczącego składu orzekającego
nad prawidłowym przebiegiem rozprawy).
Stwierdzenie naruszenia prawa do obrony z reguły musi być uznane za uchybienie
nie tylko rażące, ale też mogące mieć wpływ na treść orzeczenia. W przypadku
obwinionej prokurator nie można przecież wykluczyć, że wysłuchanie jej na rozprawie
odwoławczej skłoniłoby Sąd do wydania rozstrzygnięcia o innej treści, niż orzeczenie
zaskarżone kasacją. W konsekwencji, na zgodny wniosek stron, orzeczenie to zostało
uchylone, a sprawa przekazana Sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania. Na
podstawie art. 436 k.p.k. w toku kontroli kasacyjnej zaniechano badania zarzutu
wymierzenia obwinionej kary rażąco niewspółmiernej, uznając że byłoby to
przedwczesne w zaistniałej sytuacji procesowej.
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Odwoławczy Sąd Dyscyplinarny dla
Prokuratorów będzie respektował, mające odpowiednie zastosowanie w postępowaniu
dyscyplinarnym, przepisy Kodeksu postępowania karnego, jak też uwzględni, że
wniesione odwołanie jest w tym postępowaniu rozpoznawane na rozprawie, a
rozstrzygnięcie ma postać orzeczenia (art. 83 ust. i art. 89 pkt 1 ustawy o prokuraturze,
art. 449 k.p.k.).
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy orzekł jak w wyroku.