Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 5/12
POSTANOWIENIE
Dnia 6 września 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Kozłowska (przewodniczący)
SSN Barbara Myszka (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa M. J.
przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Okręgowego
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym
w Izbie Cywilnej w dniu 6 września 2012 r.,
zażalenia powoda na postanowienie o kosztach zawarte
w pkt. II wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 10 czerwca 2011 r.,
1. odrzuca zażalenie,
2. nie obciąża powoda kosztami postępowania zażaleniowego
na rzecz Skarbu Państwa - Prokuratorii Generalnej Skarbu
Państwa.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 10 czerwca 2011 r. Sąd Apelacyjny oddalił apelację
powoda od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 29 września 2010 r. oddalającego
powództwo o zasądzenie od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez
Prezesa Sądu Okręgowego kwoty 100 000 zł, zasądził od powoda na rzecz Skarbu
Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa kwotę 2 700 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania apelacyjnego i przyznał adw. P. O. od Skarbu Państwa (Sąd
Okręgowy) kwotę 2 700 zł podwyższoną o należny podatek VAT tytułem
wynagrodzenia za udzielenie powodowi pomocy prawnej w postępowaniu
apelacyjnym. Za podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Apelacyjny
przyjął przepisy art. 98 k.p.c., § 2, § 6 pkt 5 i § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności
radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz.
1349 ze zm.) oraz art. 1 pkt 8 ustawy z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa (Dz. U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.). Podkreślił przy tym,
że w sprawie brak podstaw do zastosowania innej zasady orzekania o kosztach
procesu niż zasada odpowiedzialności za wynik procesu.
Powód wniósł od wyroku Sądu Apelacyjnego skargę kasacyjną wraz
z zażaleniem na zawarte w tym wyroku postanowienie o kosztach procesu
zasądzonych na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
Postanowieniem z dnia 19 czerwca 2012 r. Sąd Najwyższy odmówił
przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, nie obciążył powoda kosztami
postępowania kasacyjnego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa i przyznał radcy prawnemu P. O.od Skarbu Państwa (Sąd
Apelacyjny) kwotę 2 700 zł powiększoną o stawkę podatku VAT tytułem kosztów
nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodowi w postępowaniu kasacyjnym.
W zażaleniu na zawarte w wyroku z dnia 10 czerwca 2011 r. postanowienie
o kosztach procesu powód zarzucił, że Sąd Apelacyjny nie uwzględnił jego
szczególnej sytuacji życiowej i materialnej, która przemawiała za odstąpieniem od
3
zasady odpowiedzialności za wynik procesu i zastosowaniem art. 102 k.p.c.
Podniósł, że od siedmiu lat jest pozbawiony wolności i ze względu na brak
możliwości podjęcia pracy zarobkowej nie ma żadnych źródeł dochodu.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W wyniku przeprowadzonej kontroli zachowania wymagań formalnych
zażalenia trzeba stwierdzić, że nie został zachowany termin do jego wniesienia.
Zgodnie z regułą wyrażoną w art. 9 ust. 6 ustawy z dnia 16 września 2011 r.
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 233, poz. 1381 – dalej: „ustawa nowelizująca”), do zaskarżenia
zawartego w wyroku Sądu Apelacyjnego z dnia 10 czerwca 2011 r. postanowienia
o kosztach procesu ma zastosowanie art. 3941
k.p.c. w brzmieniu sprzed wejścia w
życie powołanej ustawy. Artykuł 3941
§ 1 pkt 2 k.p.c. stanowił wówczas, że
zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na postanowienie sądu drugiej
instancji co do kosztów procesu, które nie były przedmiotem rozstrzygnięcia sądu
pierwszej instancji. Stosownie do § 3 tego artykułu, do postępowania przed Sądem
Najwyższym toczącego się na skutek zażalenia miał przy tym odpowiednie
zastosowanie art. 394 § 2 k.p.c. Według tego przepisu, termin do wniesienia
zażalenia jest tygodniowy i liczy się od doręczenia postanowienia, a gdy strona nie
zażądała w terminie przepisanym doręczenia postanowienia zapadłego na
rozprawie – od ogłoszenia postanowienia.
W niniejszej sprawie wyrok Sądu Apelacyjnego z uzasadnieniem,
obejmujący również zaskarżone postanowienie o kosztach procesu, został
doręczony pełnomocnikowi powoda w dniu 10 października 2011 r. (k. 191),
a w dniu 8 grudnia 2011 r. tenże pełnomocnik wniósł skargę kasacyjną, w której
zawarł także zażalenie na postanowienie o kosztach procesu. Nie ulega zatem
wątpliwości, że zażalenie zostało wniesione po upływie przepisanego terminu.
Zażalenie na zawarte w wyroku sądu drugiej instancji postanowienie o kosztach
procesu powinno być wniesione w terminie określonym w art. 394 § 2 k.p.c. także
wtedy, gdy strona wnosi od tego wyroku skargę kasacyjną.
Odmiennie kwestia ta została uregulowana w art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c.
w odniesieniu do postanowienia o kosztach procesu zawartego w wyroku sądu
4
pierwszej instancji. W wypadku zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji
apelacją strona zaskarża jednocześnie orzeczenie o kosztach, bez potrzeby
wnoszenia zażalenia, a termin do wniesienia apelacji odnosi się również do
zaskarżenia kosztów. Artykuł 394 § 1 pkt 9 k.p.c. nie miał jednak zastosowania
do zaskarżenia postanowienia o kosztach procesu zawartego w wyroku sądu
drugiej instancji.
Z tych względów zażalenie powoda, jako wniesione po upływie przepisanego
terminu, podlega odrzuceniu (art. 373 w związku z art. 370, art. 39821
i art. 3941
§ 3
k.p.c. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy nowelizującej). Ze względu na
szczególną sytuację życiową i materialną żalącego Sąd Najwyższy nie obciążył go
kosztami postępowania zażaleniowego na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii
Generalnej Skarbu Państwa (art. 102 w związku z art. 391 § 1, art. 39821
i art. 3941
§ 3 k.p.c. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawy nowelizującej).
jw