Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V KK 223/12
POSTANOWIENIE
Dnia 12 września 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Kazimierz Klugiewicz (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca)
SSN Jerzy Grubba
Protokolant Joanna Sałachewicz
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Mieczysława Tabora
w sprawie: G. K. - w przedmiocie przekazania osoby ściganej na podstawie
europejskiego nakazu aresztowania
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 12 września 2012 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego
na niekorzyść osoby ściganej
- od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 2 lutego 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie i sprawę przekazuje Sądowi
Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE
W dniu 15 listopada 2011 r. Nadprokurator Prokuratury w H. w Republice
Federalnej Niemiec wydał wobec obywatela polskiego G. K. w sprawie […]
europejski nakaz aresztowania, w związku z podejrzeniem popełnienia przez niego
na terytorium Niemiec 16 przestępstw stanowiących (wg. prawa polskiego)
przestępstwa: udziału w zorganizowanej grupie przestępczej (art. 258 § 1 k.k.),
kradzieży z włamaniem (art. 279 § 1 k.k.) oraz kradzieży zwykłej (art. 278 § 1 k.k.),
w celu przeprowadzenia postępowania karnego. W dniu 1 lutego 2012 r. – w
2
związku z tym nakazem – G. K. został zatrzymany na terytorium Polski – przez
funkcjonariuszy policji z komisariatu w K.
W czasie przesłuchania podejrzany nie przyznał się do popełnienia
zarzucanych mu czynów i oświadczył, iż nie wyraża zgody na przekazanie na teren
Republiki Federalnej Niemiec oraz nie wyraża zgody na ściganie go za inne
przestępstwo, aniżeli to będące podstawą do wydania europejskiego nakazu
aresztowania.
W dniu 2 lutego 2012 r. do Sądu Okręgowego wpłynął wniosek Prokuratora
Okręgowego o wydanie orzeczenia w przedmiocie odmowy wykonania tego
europejskiego nakazu aresztowania wydanego wobec G. K.
W uzasadnieniu tego wniosku prokurator przyznał, że brak jest przesłanek
opisanych w treści art. 607 p k.p.k., art. 607 r k.p.k., art. 607 s k.p.k., których
zaistnienie skutkować winno odmową wykonania nakazu, ale równocześnie
stwierdził, że zgodnie z treścią art. 607 t § 1 k.p.k. wydanie ściganego wobec
którego wydano europejski nakaz aresztowania, który jest obywatelem Polskim
albo korzysta w Rzeczypospolitej Polskiej z prawa azylu, może nastąpić jedynie
pod warunkiem, że osoba ta będzie odesłana na terytorium RP po prawomocnym
zakończeniu postępowania w państwie wydania nakazu europejskiego. Zatem
zgoda organu sądowego państwa wydania nakazu na bezwarunkowe zwrotne
odesłanie obywatela polskiego na terytorium Polski warunkuje wyrażenie przez
polski organ sądowy zgody na przekazanie tego obywatela w celu przeprowadzenia
przeciwko niemu postępowania karnego. Tymczasem strona niemiecka odmówiła
zgody na takie zwrotne przekazanie podejrzanego G. K. na teren Polski w
przypadku prawomocnego skazania go na karę pozbawienia wolności albo
orzeczenia innego środka polegającego na pozbawieniu wolności.
Stąd też należy odmówić wykonania owego wydanego wobec niego
europejskiego nakazu aresztowania.
Na wyznaczonym – w związku z tym wnioskiem prokuratora – na dzień 2
lutego 2012 r., posiedzeniu stawił się podejrzany z obrońcą oraz prokurator. Strony
podtrzymały dotychczasowe wyrażone przez siebie stanowiska dotyczące
wykonania przedmiotowego europejskiego nakazu aresztowania.
Sąd Okręgowy podzielił to przekonanie i postanowieniem w tym dniu
wydanym, na podstawie art. 607 t § 1 k.p.k., odmówił wykonania europejskiego
nakazu aresztowania wydanego w dniu 15 listopada 2011 r., sygn. Akt […], przez
3
Prokuraturę w H. (Republika Federalna Niemiec) wobec obywatela polskiego G. K.,
podejrzanego o popełnienie na terytorium Niemiec, w grupie przestępczej, 16
przestępstw ciężkiej kradzieży z paragrafów 244 a, 243 ust. 1 zd. 1 i 2 Nr 1 i 3 , 242
ust. 1 i 53 niemieckiego Kodeksu karnego zagrożonych karą pozbawienia wolności
do lat 10.
Postanowienie to nie zostało zaskarżone przez żadną ze stron postępowania
i stało się prawomocne.
Zaskarżył je w całości kasacją, która wpłynęła do Sądu Najwyższego w dniu
13 czerwca 2012 r., na niekorzyść osoby ściganej G. K., na podstawie art. 521 § 1
k.p.k., Prokurator Generalny.
Zarzucił mu:
rażące i mające istotny wpływ na treść postanowienia naruszenie przepisów
postępowania karnego, a mianowicie art. 607 t § 1 k.p.k., art. 607 p § 1 i § 2 k.p.k.
oraz art. 607 r § 1 k.p.k. poprzez odmowę przekazania G. K. na teren Republiki
Federalnej Niemiec, w celu przeprowadzenia przeciwko niemu postępowania
karnego, w efekcie niezasadnego przyjęcia, iż warunkiem wykonania europejskiego
nakazu aresztowania wobec tej osoby ściganej jest uzyskanie od organu sądowego
państwa wydania nakazu pisemnej zgody na bezwarunkowe zwrotne jej odesłanie
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku jej skazania na karę
pozbawienia wolności, celem odbycia kary, w sytuacji, gdy europejski nakaz
aresztowania (dalej zwany ENA) dotyczący G. K. spełnił wszelkie warunki formalne
i nie wystąpiły enumeratywnie wymienione negatywne przesłanki do obligatoryjnej
lub fakultatywnej odmowy jego wydania i wniósł o uchylenie zaskarżonego
postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Kasacja jest zasadna, zaskarżone nią postanowienie wydano z obrazą tych
przepisów postępowania karnego, które wskazano w zarzucie w niej podniesionym.
Spowodowana była ona najpewniej niezrozumieniem wzajemnych relacji
przepisów art. 607 p § 1 i § 2 k.p.k. oraz art. 607 r § 1 k.p.k. do przepisu art. 607 t §
1 k.p.k. i wynikających stąd konsekwencji procesowych, tak dla oceny zasadności
wniosków o wydanie orzeczenia w przedmiocie wykonania ENA, jak też samej
treści tego orzeczenia.
4
Uwadze prokuratora i sądu najwyraźniej uszło to, że zgodnie z utrwalonym i
zasługującym na pełną aprobatę orzecznictwem Sądu Najwyższego, wyłącznymi
podstawami odmowy wykonania ENA są jedynie te przesłanki które wskazują
przepisy art. 607 p k.p.k. i art. 607 r k.p.k., a w przypadku nakazu europejskiego
wydanego w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka polegającego
na pozbawieniu wolności wobec osoby ściganej, także przepisy art. 607 s k.p.k.,
będące wynikiem implementacji do polskiego systemu prawnego art. 3 i art. 4
Decyzji Ramowej Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu
aresztowania i procedury wydawania osób pomiędzy Państwami Członkowskimi
(2002/584/WS i SW) (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2006 r., sygn.
I KZP 21/06, OSNKW 2006, z. 9, poz. 77; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia
8 grudnia 2008 r., sygn. V KK 332/08, Lex nr 524238; postanowienie Sądu
Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 grudnia 2006 r., sygn. II AKz 404/06, Lex nr
284403).
Skoro tylko przepisy art. 607 p i 607 r k.p.k. określają podstawy obligatoryjnej
(art. 607 p k.p.k.), czy fakultatywnej odmowy wykonania nakazu europejskiego (art.
607 r k.p.k.), będąc „jedynym pryzmatem oceny dopuszczalności przekazania
osoby ściganej na podstawie ENA” (przywołane wyżej postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 8 grudnia 2008 r.), to wyłącznie powołując się na przesłanki
wymienione w tych przepisach wolno polskiemu sądowi odmówić wykonania
nakazu.
Tymczasem Sąd Okręgowy jako podstawę odmowy wykonania ENA wskazał
przepis art. 607 t § 1 k.p.k. Rozstrzygnięcie to w sposób rażący narusza więc prawo
procesowe, albowiem przepisy Kodeksu postępowania karnego nie przewidują
takiej podstawy odmowy wykonania nakazu (por. uzasadnienie przywołanej wyżej
uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 lipca 2006 r.).
Dalej zauważyć należy, że uregulowanie zawarte w art. 607t k.p.k. stanowi
implementację uregulowania zawartego w art. 5 pkt 3 wspomnianej Decyzji
Ramowej przewidującą możliwość warunkowego przekazania osoby poszukiwanej
z państwa, którego jest ona obywatelem (lub korzysta z prawa azylu), w celu
przeprowadzenia postępowania, z zastrzeżeniem, iż osoba przekazana zostanie
odesłana na terytorium RP po prawomocnym zakończeniu postępowania w
Państwie wydania ENA.
5
Zastosowanie przewidzianej w tym przepisie instytucji przekazania
warunkowego, ma charakter obligatoryjny.
Jednakże sam przepis art. 607 t k.p.k. wcale nie zezwala na przekazanie
kogokolwiek w trybie ENA.
Obliguje jedynie sąd decydujący o wykonaniu ENA wydanego przez inne
państwo członkowskie Unii wobec obywatela polskiego lub osoby korzystającej w
Polsce z prawa azylu, do uczynienia zastrzeżenia, iż dana osoba zostanie odesłana
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej po prawomocnym zakończeniu
postępowania w państwie wydania ENA. Ustawodawca bowiem – godząc się na
przekazanie tych osób do innych państw członkowskich UE – zastrzegł, że
wykonanie orzeczonych wobec niech kar lub innych środków powinno nastąpić w
Polsce.
Dopuszczalność przekazania obywatela polskiego w trybie ENA wynika
natomiast z przywołanych już wyżej przepisów art. 607 p k.p.k. w art. 607 r k.p.k.,
które wyczerpująco wymieniają sytuacje, w których sąd polski zobligowany jest,
czy tylko może, odmówić wykonania ENA. Wśród tych przesłanek nie ma
przywołanego przez Sąd Okręgowy – braku zagwarantowania przez państwo
wydania ENA, iż w razie skazania na karę pozbawienia wolności lub inny środek
polegający na pozbawieniu wolności podejrzany automatycznie i niezależnie od
swojej woli, zostanie powrotnie przekazany na terytorium RP w celu odbycia tej
kary lub tego środka. Stąd też – powołując się na taką podstawę – sąd nie był
uprawniony do odmowy wykonania ENA.
Zasadnie zauważył prokurator w kasacji (powołując się na pogląd S.
Steinborna wyrażony [w:] Komentarzu aktualizowanym do art. 425-673 k.p.k. pod
red. J. Gajewskiego, Lex (el, 2012), że dopiero brak zapewnienia w ogóle (wbrew
woli ściganego) przez państwo wydania nakazu, odesłania po prawomocnym
zakończeniu postępowania obywatela RP lub osoby korzystającej w niej z prawa
azylu, powinno skutkować odmową wykonania ENA, stosownie do treści art. 607 p
§ 1 pkt 5 k.p.k.
Jednakże in concreto, w ogóle kwestii aktualności tej przesłanki wobec G. K.
nie badano, podobnie zresztą jak i pozostałych mogących stanowić podstawę do
odmowy wykonania ENA zawartych w przepisach art. 607 p k.p.k. i 607 r k.p.k.
W tej sytuacji nie ulega zatem wątpliwości zasadność wniesionej kasacji i
tym samym konieczność jej uwzględnienia, skoro będące jej przedmiotem
6
postanowienie rażąco te wskazane powyżej przepisy procesowe narusza, a to
uchybienie miało istotny wpływ na treść tego orzeczenia, bo determinowało – przy
tylko takiej motywacji – jego treść.
Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy najpierw oceni przedmiotowy
wniosek w kontekście wszystkich wskazanych w art. 607 p § 1 i § 2 k.p.k. oraz art.
607 r § 1 k.p.k. przesłanek, a następnie, w wypadku gdy nie stwierdzi podstaw do
odmowy wykonania nakazu, wyda postanowienie o przekazaniu podejrzanego do
Republiki Federalnej Niemiec, w celu przeprowadzenia przeciwko niemu
postępowania karnego, zastrzegając w tym orzeczeniu, na podstawie art. 607 t § 1
k.p.k., że jego wydanie następuje pod określonym w tym przepisie warunkiem.
Z tych wszystkich względów, postanowiono jak wyżej.