Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV CSK 94/12
POSTANOWIENIE
Dnia 5 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Barbara Myszka (przewodniczący)
SSN Marta Romańska (sprawozdawca)
SSA Władysław Pawlak
w sprawie z wniosku Gminy Ł.
przy uczestnictwie K. J.
o rozgraniczenie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 5 października 2012 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania
od postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 17 listopada 2011 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie (pkt II do IV) i sprawę
przekazuje Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania,
pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach
postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
2
Wnioskodawca Gmina Ł. jako właściciel nieruchomości położonej we wsi J.,
stanowiącej działkę nr 143, zapisanej jako droga, wniosła o jej rozgraniczenie z
sąsiednimi nieruchomościami, w tym z nieruchomością K. J. stanowiącą działkę nr
92/2.
Uczestnik K. J. zarzucił, że nabył przez zasiedzenie część działki nr 143 na
odcinku od drogi gminnej do wysokości jego siedliska i wniósł o rozgraniczenie obu
nieruchomości z uwzględnieniem skutków zasiedzenia.
Postanowieniem z 6 lipca 2011 r. Sąd Rejonowy rozgraniczył nieruchomości
położone w J., gmina Ł., stanowiące działki nr 92/2 i nr 143, według linii wytyczonej
z uwzględnieniem zgłoszonego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia.
Sąd Rejonowy ustalił, że granicę prawną działek: nr 92/2 i nr 143 we wsi J.
wyznaczono w postępowaniu scaleniowym w 1928 r. Przed II wojną światową
pradziadek wnioskodawcy – A. J. nabył mienie wiejskie wsi J., to jest drogę
biegnącą na tyłach jego siedliska, obecnie oznaczoną w ewidencji gruntów jako
działka nr 143 w zamian za ufundowanie chorągwi do kościoła. W 1948 r. wszystkie
posiadane grunty przekazał córce J. O. i jej mężowi S. O., którzy tytuły prawne do
przekazanych gruntów, za wyjątkiem części działki nr 143, uzyskali na podstawie
aktów własności ziemi. Następnie przekazali te grunty rodzicom wnioskodawcy – K.
i M. J.. Wnioskodawca wszedł w posiadanie części działki nr 143 w 1996 r. Stanowi
ona dojazd do jego siedliska od tyłu zabudowań gospodarczych, a wcześniej była
wykorzystywana rolniczo. Na środku drogi, na wysokości siedliska wnioskodawcy
rośnie kilkudziesięcioletnia wierzba uniemożliwiająca dalszy przejazd tą działką.
Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawca skutecznie podniósł zarzut
zasiedzenia przygranicznego pasa gruntu, zgodnie z zakresem posiadania
istniejącym co najmniej od 1 stycznia 1949 r., kiedy to A. J. przekazał sporny pas
gruntu swoim następcom. Z powołaniem się na art. 50 dekretu z 11 października
1946 r. prawo rzeczowe, art. 172 k.c. (według stanu prawnego obowiązującego do
1 października 1990 r.) oraz art. XLI p.w.k.c., Sąd Rejonowy przyjął, że termin
początkowy zasiedzenia części działki nr 143 rozpoczął bieg 1 stycznia 1965 r., a
do zasiedzenia potrzebny był okres 20 lat samoistnego posiadania gruntu.
Uczestnik nabył własność pasa gruntu z działki nr 143 w J. jako przygranicznego z
3
działką nr 92/2, z dniem 1 stycznia 1985 r., przy doliczeniu okresu posiadania
poprzedników. Spowodowało to modyfikację przebiegu prawnej granicy obu
nieruchomości.
Postanowieniem z 17 listopada 2011 r., wydanym w uwzględnieniu apelacji
wnioskodawcy, Sąd Okręgowy zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w ten
sposób, że rozgraniczył nieruchomość stanowiącą działkę nr 143, zapisaną
w rejestrze jako droga w J. z nieruchomością uczestnika, stanowiącą działkę nr
92/2, według linii koloru niebieskiego wyznaczonej przez punkty 286 i 282 na mapie
sporządzonej przez biegłego geodetę T. B. z 6 grudnia 2010 r.
Sąd Okręgowy uzupełnił postępowanie dowodowe w celu odtworzenia
statusu nieruchomości stanowiącej aktualnie działkę nr 143 w okresie, gdy jej część
miała pozostawać w posiadaniu samoistnym uczestnika i jego poprzedników
prawnych. Z ustaleń tych wynika, że droga na działce nr 143 została utworzona
podczas akcji scaleniowej w latach 1926 - 1928. Nie była jednak wyodrębniona
w planie scalenia gruntów wsi J. jako odrębna działka geodezyjna, a wchodziła w
skład działki nr 22 o powierzchni 0,4774 ha (w tym: 0,4391 ha - piaski oraz 0,0383
ha - drogi), zapisanej jako „doły na kartofle” oraz działki nr 24 o powierzchni 0,3447
ha (w tym: 0,3052 ha - grunty orne oraz 0,0395 ha - drogi). Pas gruntu stanowiący
drogę dojazdową do „dołów na kartofle” służył całej wsi (gromadzie). Sąd Okręgowy
odwołał się do orzeczenia Sądu Najwyższego z 4 stycznia 1962 r., I CR 1139/61
(OSNC 1963, nr 1, poz. 21) i przyjął, że grunty przeznaczone w toku postępowania
scaleniowego na cele użyteczności publicznej nie stanowią przedmiotu wspólnoty
gruntowej, lecz stały się mieniem gromadzkim w rozumieniu art. 15 ust. 3 ustawy z
23 marca 1933 r. o częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego (Dz.U. Nr
35, poz. 294 ze zm.). Tak samo ich status regulowało rozporządzenie z 24 kwietnia
1958 r. w sprawie zarządu mieniem gromadzkim oraz trybu jego zbywania (Dz.U.
Nr 42, poz. 201), wydane na podstawie art. 79 ust. 2 ustawy z 25 stycznia 1958 r. o
radach narodowych (Dz.U. Nr 5, poz. 16).
W 1964 r. dla wsi J. założony został operat ewidencji gruntów, w którym z
działek scaleniowych nr 22 i 24 została wyłączona droga o szerokości 5 m,
oznaczona nr 143, a pozostałe części działek w wyniku dalszych podziałów
otrzymały numery: 22/1 i 22/2 oraz 24/1 i 24/2. Działka nr 143 (powierzchni 0,08
4
ha), oznaczona jako „droga publiczna” została zapisana w rejestrze gruntów wsi J.
w pozycji rejestru nr 4 na rzecz „Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Ł.
Powiatowego Zarządu Dróg Lokalnych”. Nieruchomość ta jako mienie gromadzkie
nie wchodziła w skład wspólnot gruntowych w rozumieniu art. 1 ustawy z 29
czerwca 1963 r. o zagospodarowaniu wspólnot gruntowych (Dz.U. Nr 28, poz. 169;
dalej – u.w.z.g.). Stosownie do art. 8 u.z.w.g., organ administracji ustalał w drodze
decyzji, w ciągu roku od dnia wejścia w życie ustawy, które nieruchomości stanowią
wspólnotę gruntową lub mienie gromadzkie. W niniejszej sprawie decyzja
przewidziana przez art. 8 u.z.w.g., kwalifikująca działkę nr 143 jako mienie
gromadzkie, nie została wprawdzie wydana, ale w kontekście przepisów
rozporządzenia z 24 kwietnia 1958 r. w sprawie zarządu mieniem gromadzkim oraz
trybu jego zbywania (Dz.U. Nr 42, poz. 201) taki status działki nr 143 nie budził
żadnych wątpliwości.
Mienie gromadzkie zarządzane przez gromadzkie (później gminne) rady
narodowe stanowiło własność ogólnonarodową (orzeczenie Sądu Najwyższego
z 26 marca 1960 r., I CR 535/59, OSNC 1961, nr 3, poz. 73 i wyrok z 30 czerwca
1983 r., IV CR 202/83, OSNC 1984, nr 1, poz. 15). Na podstawie art. 98 ust. 2
ustawy z 25 stycznia 1958 r. o radach narodowych, w brzmieniu nadanym mu od
25 lipca 1975 r. (Dz.U. z 1975 r. Nr 26, poz. 139), dotychczasowe mienie
gromadzkie, z dniem wejścia w życie tej ustawy, stało się mieniem gminnym.
Powyższy przepis utracił moc na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z 10 maja
1990 r. - przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę
o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr 32, poz. 191 ze zm.), ale jednocześnie
w art. 7 ust. 1 stanowiła ona, że mienie gminne stawało się z dniem wejścia w życie
ustawy o samorządzie terytorialnym z mocy prawa mieniem gminy, na której
obszarze jest położone.
Burmistrz Gminy Ł. 10 września 1990 r. na podstawie m.in. art. 8 u.z.w.g.
wydał decyzję, którą nieruchomości położone we wsi J., w tym działka nr 143,
zostały uznane za mienie gminne. Postanowieniem z 20 maja 1991 r. dla
nieruchomości położonych we wsi J., m.in. działki nr 143 założono księgę wieczystą
nr […], wpisując w dziale II jako właściciela - „Mienie Gminne”.
5
Nabycie przez zasiedzenie własności działki nr 143 nie było możliwe do
30 września 1990 r., póki obowiązywał art. 177 k.c. Przepis uchylony został ustawą
z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321), która
weszła w życie 1 października 1990 r. i przy uwzględnieniu zasady wynikającej
z art. 10 tej ustawy, niezbędny okres do nabycia własności nieruchomości,
posiadanej w złej wierze, upływałby na rzecz uczestnika najwcześniej w 2005 r.
Sąd Okręgowy przyjął, że od 1 października 1990 r. uczestnik mógł
zasiadywać sporny odcinek drogi na działce nr 143, jednak już po uchyleniu art.
177 k.c. nabycie jego własności przez zasiedzenie uniemożliwiło wejście w życie
z dniem 1 stycznia 1999 r. art. 2a znowelizowanej ustawy z 21 marca 1985 r.
o drogach publicznych (tekst jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 ze zm.; dalej –
u. dr. publ.), stanowiącego, że drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa,
natomiast drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność właściwego
samorządu województwa, powiatu lub gminy. W art. 2 ust. 2 u. dr. publ.
ustawodawca ostatecznie rozstrzygnął, iż ulice leżące w ciągu dróg krajowych,
wojewódzkich, powiatowych i gminnych należą do tej samej kategorii, co te drogi.
W takim wypadku o zaliczeniu ulicy do drogi publicznej decyduje okoliczność
faktyczna, jaką jest jej położenie „w ciągu dróg publicznych”. Sąd Okręgowy
odwołał się do poglądu wyrażonego w postanowieniu Sądu Najwyższego z 24
czerwca 2010 r., IV CSK 40/10 (OSN C 2011, nr 2, poz. 17), zgodnie z którym
nieruchomość przeznaczona pod drogę publiczną może stanowić tylko własność
Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, a posiadanie samoistne
takiej nieruchomości przez inny podmiot nie może prowadzić do jej nabycia przez
zasiedzenie.
Zdaniem Sądu Okręgowego, przynależność działki nr 143 do sieci dróg
publicznych nie budzi wątpliwości, gdyż łączy się ona z drogą się na działce nr 134.
Od 1 stycznia 1999 r. wykluczona jest zatem możliwość nabycia jej własności przez
zasiedzenie. Wobec nieuwzględnienia zarzutu zasiedzenia przygranicznego pasa
gruntu, rozgraniczenie nieruchomości nastąpiło zgodnie ze stanem prawnym
(art. 153 k.c.), wyznaczonym według linii powielającej granicę z planu scaleniowego
z 1928 r.
6
W skardze kasacyjnej od postanowienia Sądu Okręgowego z 17 listopada
2011 r., uczestnik zarzucił, że zapadło ono z naruszeniem prawa materialnego, to
jest: - art. 2 ust. 2 u. dr. publ. przez błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że
droga dojazdowa do gruntów rolnych należy do sieci dróg publicznych, chociaż na
podstawie art. 8 u. dr. publ. jest ona drogą wewnętrzną; - art. 2a u. dr. publ. przez
jego zastosowanie i odmowę zaliczenia uczestnikowi do okresu koniecznego do
zasiedzenia samoistnego posiadania nieruchomości po 1 stycznia 1999 r.,
w następstwie wadliwego uznania, że droga dojazdowa do gruntów rolnych
stanowi drogę publiczną; - art. 10 ustawy z 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy
kodeks cywilny (Dz.U. Nr 55, poz. 321) przez jego niezastosowanie, w następstwie
wadliwego uznania, iż nawet zastosowanie powyższego artykułu i na jego
podstawie zaliczenie uczestnikowi do okresu zasiedzenia 15 lat samoistnego
posiadania drogi przed 1 października 1990 r. nie zagwarantowałoby mu nabycia
własności przedmiotowej nieruchomości przez zasiedzenie.
Uczestnik wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i orzeczenie co
do istoty sprawy przez rozgraniczenie obu nieruchomości z uwzględnieniem
podniesionego zarzutu nabycia przygranicznego pasa gruntu przez zasiedzenie,
a ewentualnie o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy
Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
1. Skarżący nie zgłosił zarzutów, które zmierzałyby do zakwestionowania
czynności procesowych podjętych w sprawie przez Sąd drugiej instancji, w tym
i takich, które by prowadziły do zakwestionowania podstawy faktycznej
rozstrzygnięcia. Ocena zarzutów mieszczących się w zakresie pierwszej podstawy
kasacyjnej (art. 3983
§ 1 pkt 1 k.p.c.) musi być zatem odniesiona do tych faktów,
które Sądy obu instancji przyjęły za podstawę subsumcji.
2. O wyniku postępowania w sprawie zadecydowało ustalenie Sądu
Okręgowego, że nieruchomość stanowiąca działkę nr 143 w J. od jej powstania w
postępowaniu scaleniowym w latach 1926-1928 była mieniem gromadzkim, a
zatem ogólnonarodowym, a następnie gminnym, którego zasiedzenie przed 1
października 1990 r. nie było możliwe. W okresie od 1 października 1990 r. do 31
grudnia 1998 r. nieruchomość ta mogła być przedmiotem posiadania
7
prowadzącego do zasiedzenia, a od 1 stycznia 1999 r. ta możliwość została
ponownie wyłączona w związku z wejściem w życie art. 2a u. dr. publ., który czyni
drogi publiczne mieniem wyjętym z obrotu. Artykuł 2a u. dr. publ., jako stwarzający
wyjątek od ogólnej zasady przewidzianej w art. 172 k.c., że przedmiotem obrotu
prawnego, a zatem i zasiedzenia, może być każda nieruchomość bez względu na
jej rodzaj i osobę właściciela, podlega wykładni ścisłej.
Drogą publiczną jest droga zaliczona do jednej z kategorii dróg, z której
może korzystać każdy, zgodnie z jej przeznaczeniem, z ograniczeniami i wyjątkami
określonymi w ustawie o drogach publicznych lub innych przepisach szczególnych
(art. 1 u. dr. publ.). Drogi krajowe stanowią własność Skarbu Państwa, a drogi
wojewódzkie, powiatowe i gminne stanowią własność właściwej jednostki
samorządu terytorialnego (art. 2a u. dr. publ.).
Stwierdzenie ustawodawcy, że tylko podmioty wymienione w art. 2a ust. 1 u.
dr. publ. mogą być właścicielami „dróg publicznych” o różnym statusie musi
oznaczać, że podmiotom tym przysługuje własność nieruchomości będących
„drogami publicznymi”. Legalna definicja drogi publicznej zamieszczona została
w art. 4 pkt 2 u. dr. publ. Wynika z niej, że droga to budowla wraz z drogowymi
obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiąca całość
techniczno-użytkową, przeznaczona do prowadzenia ruchu drogowego,
zlokalizowana w pasie drogowym. Zgodnie z art. 4 pkt 1 u. dr. publ. jest nim
wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego
powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane
i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą
ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą.
Ustawa o drogach publicznych nie definiuje pojęcia „budowla”. Definicji tej
należy poszukiwać w art. 3 pkt 3 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst
jedn.: Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.; dalej – pr. bud.), w świetle którego
jest nią każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej
architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele,
przepusty, sieci techniczne (...). Droga należy do kategorii „obiektów liniowych”
(art. 3 pkt 3a pr. bud.), czyli obiektów budowlanych, których charakterystycznym
parametrem jest długość.
8
W postanowieniu z 15 lutego 2012 r., I CSK 293/11, OSN C 2012, nr 9, poz.
104, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że na gruncie przepisów ustawy o drogach
publicznych za „drogę publiczną” można uznać nieruchomość urządzoną już jako
„droga” w rozumieniu przepisów prawa budowlanego, nie zaś nieruchomość
przeznaczoną pod inwestycję tego rodzaju, na której droga, jako obiekt budowlany
ma dopiero powstać. Sąd Najwyższy podkreślił, że wzgląd zarówno na spójność
wewnętrzną ustawy o drogach publicznych, jak i spójność całego systemu
prawnego nakazuje przyjąć, że ustawodawca przepisem wyłączającym z obrotu
prawnego nieruchomości będące drogami publicznymi objął nieruchomości, które
po zrealizowaniu procesu inwestycyjnego (co wiąże się z konkretnymi robotami
i nakładami pieniężnymi; zob. porównawczo uzasadnienie wyroku Sądu
Najwyższego z 6 marca 2002 r., III CRN 11/01, OSNAPiUS 2002, nr 21, poz. 513)
są budowlą przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, a nie nieruchomości
dopiero przeznaczone pod takie inwestycje.
W uzasadnieniu postanowienia Sądu Najwyższego z 24 czerwca 2010 r.,
IV CSK 40/10, OSNC 2011, nr 2, poz. 17, znalazło się wprawdzie stwierdzenie, że
nieruchomość przeznaczona pod drogę publiczną może być własnością Skarbu
Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, a posiadanie samoistne takiej
nieruchomości przez inny podmiot nie może prowadzić do jej nabycia przez
zasiedzenie, ale w sprawie tej przedmiot sporu – zawładnięty samowolnie przez
wnioskodawców – był częścią konkretnej ulicy usytuowanej w terenie
zabudowanym, a zatem był przeznaczony pod drogę nie tylko w planach, ale
i faktycznie. Ten stan faktyczny podlegał zatem ocenie w świetle art. 4 ust. 3 w zw.
z art. 2 ust. 2 u. dr. publ.
O będącym konsekwencją unormowania z art. 2a u. dr. publ. zakazie
nabycia przez zasiedzenie własności nieruchomości mającej status „drogi
publicznej” można mówić dopiero wówczas, gdy nieruchomość przeznaczona pod
drogę publiczną przekształci się w taką drogę faktycznie i prawnie (por. wyrok WSA
w Krakowie z 7 stycznia 2010 r., I SA 1666/09, niepubl.). Przypisanie danej
nieruchomości w ewidencji gruntów funkcji „drogi” i opatrzenie znakiem "dr" nie jest
wystarczające dla stwierdzenia takiego jej statusu, gdyż stwarza jedynie obalalne
domniemanie faktyczne, że na nieruchomości urządzona jest droga.
9
Zainteresowani posiadacze mogą wykazywać, że w rzeczywistości nieruchomość
ma inne przeznaczenie.
Ustalenia faktyczne poczynione w niniejszej sprawie nie są dostateczne dla
stwierdzenia, że nieruchomość stanowiąca działkę nr 143 w J. jest drogą
w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 2a ust. 2 u. dr. publ. Wynika z nich jedynie, że
jest ona wykorzystywana na cele dojazdów od drogi publicznej na siedlisko
uczestnika, ale powyżej wjazdu na jego nieruchomość na działce nr 143 rośnie
kilkudziesięcioletnia wierzba uniemożliwiająca dalszy przejazd. W ustaleniach
Sądów obu instancji nie ma mowy o wykonaniu na działce nr 143, aktualnie lub
w przeszłości, takich prac, które by doprowadziły do jej urządzenia i nadania jej
charakteru drogi publicznej. Z uwagi zatem na ustalony sposób urządzenia
i wykorzystania nieruchomości tej nie można uznać za drogę publiczną.
3. W świetle ustaleń faktycznych stanowiących podstawę rozstrzygnięcia nie
sposób też odeprzeć zarzutu, że Sąd Okręgowy wydał zaskarżone postanowienie
z naruszeniem art. 2 ust. 2 u. dr. publ. Przepis ten stanowi, że ulice leżące w ciągu
dróg wymienionych w art. 2 ust. 1 u. dr. publ., a zatem także gminnych, należą do
tej samej kategorii, co te drogi. Zastosowanie tego przepisu przy ocenie, czyją
własność stanowi konkretna nieruchomość wymaga w pierwszej kolejności
ustalenia, że nieruchomość jest urządzona jako droga i stanowi ulicę w ciągu dróg
wymienionych w art. 2 ust. 1 u. dr. publ., a zatem także gminnych. Ulicą,
w rozumieniu art. 4 pkt 3 u. dr. publ. jest droga na terenie zabudowy lub
przeznaczonym do zabudowy zgodnie z przepisami o planowaniu
i zagospodarowaniu, w której ciągu może być zlokalizowane torowisko
tramwajowe. Ustalenia Sądów obu instancji nie świadczą o tym, żeby działka nr
143 była ulicą w ciągu dróg gminnych. Dla stwierdzenia tych cech oczywiście nie
wystarczy wskazanie, że działka nr 143 „łączy się z drogą się na działce nr 134”,
gdyż w świetle ustalenia, że powyżej wjazdu na siedlisko uczestnika na działce nr
143 rośnie wierzba uniemożliwiająca jakikolwiek przejazd, powstaje obawa, że to
połączenie dróg publicznych przez działkę nr 143 istnieje wyłącznie na mapie nie
zaś w terenie. Sąd Okręgowy nie wyjaśnił też, w jaki sposób jest urządzona działka
nr 134, i na jakiej podstawie należy jej przypisać status drogi gminnej. Zaliczenie
drogi mającej właściwości określone w art. 7 ust. 1 u. dr. publ. do kategorii dróg
10
gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii
właściwego zarządu powiatu. Z ustaleń Sądów obu instancji nie wynika, żeby
doszło do wydania aktów, o jakich mowa wyżej, zaliczających drogę na działce nr
134 do kategorii dróg gminnych.
W świetle art. 8 u. dr. publ., drogi niezaliczone do żadnej kategorii dróg
publicznych i niezlokalizowane w pasie drogowym tych dróg są drogami
wewnętrznymi (por. też wyroki NSA z 16 września 2009 r., II OSK 1330/08, Lex nr
1166026 i z 20 października 2010 r., III SA 1432/99, Lex nr 47974). Drogi
wewnętrzne mogą być urządzone na gruntach będących własnością także innych
osób niż wymienione w art. 2a u. dr. publ., a zatem nieruchomości zajęte pod takie
drogi mogą być też przedmiotem zasiedzenia.
Skoro podniesione przez skarżącego zarzuty naruszenia prawa materialnego
okazały się zasadne, to na podstawie art. 39815
§ 1 k.p.c. Sąd Najwyższy orzekł,
jak w sentencji.