I CZ 113/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:09-01-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt I CZ 113/12
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa E. J., J. J. i K.
J.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie zawarte w punkcie IV.
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 stycznia 2012 r.,
uchyla orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego
zawarte w pkt IV wyroku i w tym zakresie przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, pozostawiając
temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem zawartym w wyroku z dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Apelacyjny zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty postępowania
apelacyjnego.
Postanowienie to zaskarżyli zażaleniem pozwani Powszechny Zakład
Ubezpieczeń SA w W. i Zakład Opieki Zdrowotnej w D., zarzucając naruszenie art.
100 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie zasady wzajemnego zniesienia
kosztów, zamiast zasady stosunkowego ich rozdziału, oraz naruszenie art. 328 § 2
w związku z art. 361 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie motywów takiego
rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne. W myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu,
wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia
praw i celowej obrony. Wyjątek od tej reguły wprowadzony został m.in. w art. 100
k.p.c., w którym wyrażona została zasada kompensaty kosztów procesu. Umożliwia
ona sprawiedliwe rozłożenie kosztów pomiędzy stronami w razie częściowego
uwzględnienia żądania lub obrony. W ramach tej reguły sąd może orzec
o wzajemnym zniesieniu kosztów, stosunkowym ich rozdziale lub obciążeniu jednej
ze stron obowiązkiem zwrotu całości kosztów. Wybór ten powinien być
podyktowany względami słuszności, których nie należy utożsamiać z dowolnością.
Podjęcie decyzji wymaga ustalenia zakresu, w jakim każda ze stron utrzymała się
z dochodzonym żądaniem lub podjętą obroną, rozmiaru poniesionych przez nie
kosztów (sumy kosztów) oraz wysokości kosztów przypadających na każdą z nich,
stosownie do wyniku sporu. Rozważenie tych wyliczeń zezwala na ocenę, czy
adekwatną do wyniku sporu i wysokości poniesionych kosztów jest zasada
wzajemnego zniesienia, którą należy przyjmować za podstawę orzeczenia, jeśli
żądanie uwzględnione zostało w około połowie, przy mniej więcej równej wysokości
poniesionych przez strony kosztów. Powyższa wykładnia pojęcia reguły
kompensacyjnej wynika z ugruntowanego i podzielanego w niniejszej sprawie
stanowiska Sądu Najwyższego (por. postanowienia Sądu najwyższego z dnia
28 lutego 1985 r., II CZ 21/85, niepubl.; z dnia 10 maja 1985 r., II CZ 56/85,
niepubl.; wyrok z dnia 11 grudnia 2007 r., I PK 157/07, OSNP 2009/3-4/33).
3
Stosunkowy rozdział kosztów procesu może być uznany za usprawiedliwiony
w okolicznościach konkretnej sprawy, jeśli różnica, zarówno w zakresie utrzymania
się z żądaniem lub obroną, jak i w rozmiarze poniesionych kosztów, jest istotna
i zniesieniu ich sprzeciwiałyby się względy słuszności. Zastosowanie go wymaga
również dokonania opisanych wyliczeń, spełniających określone kryteria
wyodrębnione przez judykaturę Sądu Najwyższego (zob. m.in. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1987 r., I CZ 126/97, niepubl.; z dnia
31 stycznia 1991 r., II CZ 255/90, OSP i KA 1991/11-12/530 i wyrok z dnia
21 lutego 2002 r., I PKN 932/00, OSNP 2004/4/63). Zaskarżone postanowienie nie
zawiera żadnej argumentacji, która spełniałaby powołane powyżej kryteria
i uzasadniałaby dokonany wybór wzajemnego zniesienia kosztów postępowania
apelacyjnego. Powyższe uniemożliwia dokonanie oceny czy decyzja ta była
miarodajnym osądem, adekwatnie rozważającym względy słuszności, wynik sporu
i wysokość kosztów poniesionych przez strony.
Z uwagi na powyższe względy zaskarżone postanowienie należało uchylić
w oparciu o art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. i sprawę przekazać
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Orzeczenie o kosztach
postępowania zażaleniowego pozostawione zostało końcowemu rozstrzygnięciu na
podstawie art. 108 § 2 w związku z art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c.
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa E. J., J. J. i K.
J.
przeciwko Powszechnemu Zakładowi Ubezpieczeń S.A. w W.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2012 r.,
zażalenia strony pozwanej na postanowienie zawarte w punkcie IV.
wyroku Sądu Apelacyjnego
z dnia 26 stycznia 2012 r.,
uchyla orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego
zawarte w pkt IV wyroku i w tym zakresie przekazuje sprawę do
ponownego rozpoznania Sądowi Apelacyjnemu, pozostawiając
temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania
zażaleniowego.
Uzasadnienie
2
Postanowieniem zawartym w wyroku z dnia 26 stycznia 2012 r.
Sąd Apelacyjny zniósł wzajemnie pomiędzy stronami koszty postępowania
apelacyjnego.
Postanowienie to zaskarżyli zażaleniem pozwani Powszechny Zakład
Ubezpieczeń SA w W. i Zakład Opieki Zdrowotnej w D., zarzucając naruszenie art.
100 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie zasady wzajemnego zniesienia
kosztów, zamiast zasady stosunkowego ich rozdziału, oraz naruszenie art. 328 § 2
w związku z art. 361 k.p.c. poprzez niewyjaśnienie motywów takiego
rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie jest zasadne. W myśl zasady odpowiedzialności za wynik procesu,
wyrażonej w art. 98 § 1 k.p.c., strona przegrywająca sprawę obowiązana jest
zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia
praw i celowej obrony. Wyjątek od tej reguły wprowadzony został m.in. w art. 100
k.p.c., w którym wyrażona została zasada kompensaty kosztów procesu. Umożliwia
ona sprawiedliwe rozłożenie kosztów pomiędzy stronami w razie częściowego
uwzględnienia żądania lub obrony. W ramach tej reguły sąd może orzec
o wzajemnym zniesieniu kosztów, stosunkowym ich rozdziale lub obciążeniu jednej
ze stron obowiązkiem zwrotu całości kosztów. Wybór ten powinien być
podyktowany względami słuszności, których nie należy utożsamiać z dowolnością.
Podjęcie decyzji wymaga ustalenia zakresu, w jakim każda ze stron utrzymała się
z dochodzonym żądaniem lub podjętą obroną, rozmiaru poniesionych przez nie
kosztów (sumy kosztów) oraz wysokości kosztów przypadających na każdą z nich,
stosownie do wyniku sporu. Rozważenie tych wyliczeń zezwala na ocenę, czy
adekwatną do wyniku sporu i wysokości poniesionych kosztów jest zasada
wzajemnego zniesienia, którą należy przyjmować za podstawę orzeczenia, jeśli
żądanie uwzględnione zostało w około połowie, przy mniej więcej równej wysokości
poniesionych przez strony kosztów. Powyższa wykładnia pojęcia reguły
kompensacyjnej wynika z ugruntowanego i podzielanego w niniejszej sprawie
stanowiska Sądu Najwyższego (por. postanowienia Sądu najwyższego z dnia
28 lutego 1985 r., II CZ 21/85, niepubl.; z dnia 10 maja 1985 r., II CZ 56/85,
niepubl.; wyrok z dnia 11 grudnia 2007 r., I PK 157/07, OSNP 2009/3-4/33).
3
Stosunkowy rozdział kosztów procesu może być uznany za usprawiedliwiony
w okolicznościach konkretnej sprawy, jeśli różnica, zarówno w zakresie utrzymania
się z żądaniem lub obroną, jak i w rozmiarze poniesionych kosztów, jest istotna
i zniesieniu ich sprzeciwiałyby się względy słuszności. Zastosowanie go wymaga
również dokonania opisanych wyliczeń, spełniających określone kryteria
wyodrębnione przez judykaturę Sądu Najwyższego (zob. m.in. postanowienia
Sądu Najwyższego z dnia 16 października 1987 r., I CZ 126/97, niepubl.; z dnia
31 stycznia 1991 r., II CZ 255/90, OSP i KA 1991/11-12/530 i wyrok z dnia
21 lutego 2002 r., I PKN 932/00, OSNP 2004/4/63). Zaskarżone postanowienie nie
zawiera żadnej argumentacji, która spełniałaby powołane powyżej kryteria
i uzasadniałaby dokonany wybór wzajemnego zniesienia kosztów postępowania
apelacyjnego. Powyższe uniemożliwia dokonanie oceny czy decyzja ta była
miarodajnym osądem, adekwatnie rozważającym względy słuszności, wynik sporu
i wysokość kosztów poniesionych przez strony.
Z uwagi na powyższe względy zaskarżone postanowienie należało uchylić
w oparciu o art. 39815
§ 1 w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c. i sprawę przekazać
Sądowi Apelacyjnemu do ponownego rozpoznania. Orzeczenie o kosztach
postępowania zażaleniowego pozostawione zostało końcowemu rozstrzygnięciu na
podstawie art. 108 § 2 w związku z art. 391 § 1, art. 3941
§ 3 i art. 39821
k.p.c.