Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt I CZ 98/12
POSTANOWIENIE
Dnia 10 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Mirosław Bączyk (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa Z. B.
przeciwko W. L.
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 10 października 2012 r.,
zażalenia pozwanego na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 13 marca 2012 r.,
1) uchyla zaskarżone postanowienie w części dotyczącej
orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego i w tym
zakresie przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania
Sądowi Apelacyjnemu,
2) w pozostałej części odrzuca zażalenie,
3) rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zażaleniowego
pozostawia Sądowi II instancji.
2
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 28 lutego 2011 r. Sąd Okręgowy zasądził od pozwanego
W. L. na rzecz powoda Z. B. kwotę 87 593,38 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 1
stycznia 2004 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4 380 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej
od zasądzonego świadczenia, oddalił powództwo w pozostałej części, a także
zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 2 400 zł tytułem zwrotu kosztów
zastępstwa procesowego oraz nakazał ściągnięcie od pozwanego kwoty 505,11 zł
tytułem zwrotu wydatków.
Apelacje od powyższego wyroku wywiedli zarówno powód jak i pozwany.
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 3 sierpnia 2011 r. odrzucił apelację powoda,
w konsekwencji zatem jedynie pozwany skutecznie wniósł środek zaskarżania od
wyroku.
W toku postępowania apelacyjnego powód cofnął pozew, wobec czego Sąd
Apelacyjny postanowieniem z dnia 13 marca 2012 r. uchylił zaskarżony wyrok oraz
postępowanie umorzył, nie obciążając powoda obowiązkiem zwrotu na rzecz
pozwanego kosztów procesu. Przyczyną cofnięcia powództwa było zaspokojenie
się przez powoda z przewłaszczonej nieruchomości. O kosztach procesu Sąd
Apelacyjny orzekł na podstawie art. 102 k.p.c. w związku z art. 203 § 2 k.p.c.,
uznając, że z uwagi na szczególne okoliczności sprawy uzasadnione jest
odstąpienie - na rzecz zasady słuszności - od zasady odpowiedzialności za wynik
procesu. Powyższe w szczególności uzasadniał zdaniem Sądu fakt, że cofnięcie
pozwu nastąpiło na skutek złożenia przez powoda oświadczenia o charakterze
materialnoprawnym, skutkującego zaspokojeniem roszczenia wynikającego z
umowy pożyczki.
W zażaleniu pozwany, zaskarżając postanowienie w części dotyczącej
orzeczenia o kosztach procesu, wniósł o jego zmianę poprzez zasądzenie od
powoda na jego rzecz kosztów procesu w łącznej kwocie 13 980 zł, w tym 9 600 zł
tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w obu instancjach. Pozwany
podniósł, że co do zasady powód, który cofa pozew, zobowiązany jest na wniosek
pozwanego zwrócić należne mu koszty procesu. Jedynie w wyjątkowych
określonych przez judykaturę sytuacjach, w szczególności, jeśli powód zostaje
3
zaspokojony w trakcie toczącego się postępowania, a wniesienie pozwu było
niezbędne dla celowego dochodzenia praw i celowej obrony, przyjmuje się, iż
powód, który skutecznie cofnął środek zaskarżenia nie ma obowiązku zwrotu
kosztów na zasadzie art. 100 k.p.c. W ocenie skarżącego, taka wyjątkowa sytuacja
nie miała miejsca, albowiem powód został zaspokojony już w dniu 24 czerwca
2004r., a toczące się postępowanie nie było ani celowe ani niezbędne do obrony
jego praw. Celem powoda było bowiem wykreślenie hipoteki wpisanej na
przewłaszczonej nieruchomości w części dotyczącej zobowiązania do zwrotnego
przeniesienia własności tej nieruchomości na pozwanego.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Powód skutecznie cofnął pozew w instancji apelacyjnej, co doprowadziło do
uchylenia wyroku i umorzenia całego postępowania w sprawie. Jak trafnie zarzucił
skarżący, co do zasady stronę cofającą pozew, niezależnie od etapu na którym to
następuje, określa się w art. 98 k.p.c. się jako przegrywającą sprawę.
Dopuszczalne jest co prawda zastosowanie, jak to uczynił Sąd Apelacyjny,
przepisu art. 102 k.p.c., zgodnie z którym w wypadkach szczególnie uzasadnionych
sąd może nie obciążyć kosztami strony przegrywającej, jednak regulacja ta ma
charakter wyjątkowy. Zastosowanie tego przepisu pozostawione jest
dyskrecjonalnej władzy sądu orzekającego, jednak winno być w okolicznościach
sprawy uzasadnione. Nie zostało natomiast wyjaśnione, czy zaspokojenie się
powoda z nieruchomości nastąpiło przed wszczęciem procesu i czy wniesienie
pozwu w sytuacji, w której powód dysponował przedmiotem zabezpieczenia było
w ogóle celowe.
Biorąc to pod uwagę orzeczono jak w sentencji na podstawie art. 39815
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Zażalenie na postanowienie o kosztach procesu do Sądu Najwyższego
dotyczyć może jedynie kosztów postępowania drugoinstancyjnego. Z tej przyczyny
odrzucone zostało zażalenie w części, w jakiej dotyczy kosztów postępowania
przed Sądem pierwszej instancji.