Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KK 87/12
POSTANOWIENIE
Dnia 25 października 2012 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Józef Dołhy (przewodniczący)
SSN Krzysztof Cesarz (sprawozdawca)
SSA del. do SN Dariusz Czajkowski
Protokolant Danuta Bratkrajc
przy udziale prokuratora Prokuratury Generalnej Barbary Nowińskiej
w sprawie M. S.
skazanego z art. 291 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie
w dniu 25 października 2012 r.,
kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego
z dnia 8 listopada 2011 r.,
zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego
z dnia 21 stycznia 2011 r.,
1) oddala kasację,
2) zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. A. J. - Kancelaria
Adwokacka, kwotę 442,80 (czterysta czterdzieści dwa zł
osiemdziesiąt gr), w tym 23% podatku VAT, za sporządzenie i
wniesienie kasacji,
3) zwalnia skazanego od kosztów sądowych postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
M. S. został oskarżony m .in. o to, że w okresie 11/12 września 2008 r. w C.
włamał się do baru „K.” poprzez wybicie szyby w drzwiach wejściowych, a
następnie dokonał kradzieży telewizora m-ki FUNAI, kuchenki mikrofalowej, mini
wieży m-ki SONY oraz po uprzednim wyłamaniu drzwiczek włamał się do dwóch
2
automatów do gier znajdujących się wewnątrz baru i dokonał z ich wnętrza
kradzieży pieniędzy w kwocie 2044 złotych przy łącznej wartości strat w kwocie
5044 złotych na szkodę A. M., przy czym zarzucanego mu czynu dopuścił się w
warunkach recydywy specjalnej wielokrotnej, to jest o dokonanie czynu z art. 279 §
1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. (pkt. 2 aktu oskarżenia).
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 21 stycznia 2011 r. w miejsce tego czynu
uznał oskarżonego za winnego tego, że we wrześniu 2008 r. w C. nabył od
nieustalonych sprawców włamania do baru „K.”, pochodzący z włamania do tego
baru telewizor marki FUNAI, LCD, koloru srebrnego, o wartości około 2000 złotych,
za kwotę 300 złotych, przy czym działał w warunkach art. 64 § 1 k.k. i na podstawie
art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. skazał oskarżonego na karę roku
pozbawienia wolności.
Sąd nadto skazał oskarżonego za pozostające w zbiegu realnym
przestępstwa: z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k., z art. 13 § 1 k.k. w zw. art.
279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. na kary po roku i 6 miesięcy pozbawienia
wolności, i ponownie z art. z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. na karę 2 lat
pozbawienia wolności, po czym na podstawie art. art. 85 i 86 § 1 k.k. wymierzył
karę łączną 3 lat pozbawienia wolności oraz wydał rozstrzygnięcia akcesoryjne.
Apelację od tego wyroku złożyli: prokurator i obrońca, który zarzucił rażącą
niewspółmierność kar jednostkowych i kary łącznej, po czym wniósł o ich
złagodzenie i wymierzenie kary łącznej 2 lat pozbawienia wolności.
Wyrokiem z dnia 8 listopada 2011 r. Sąd Okręgowy, w uwzględnieniu
apelacji obrońcy, zmienił zaskarżony wyrok i obniżył karę łączną do 2 lat
pozbawienia wolności.
Obrońca skazanego w kasacji zarzucił:
1) „rażące naruszenie prawa procesowego tj. art. 399 § 1 k.p.k. poprzez
niepoinformowanie oskarżonego i jego obrońcy o możliwości zmiany kwalifikacji
prawnej czynu, zarzucanego w punkcie 2 aktu oskarżenia, poprzez zmianę
kwalifikacji prawnej z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 2 k.k. na art. 291 § 1 k.k.
w zw z art. 64 § 1 k.k.”,
2) uchybienie wymienione w art. 439 § 1 k.p.k. pkt. 9 k.p.k w postaci
braku skargi uprawnionego oskarżyciela o czyn z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art.
64 § 1 k.k. przypisany przez Sąd Rejonowy w miejsce czynu z pkt. 2 aktu
oskarżenia (wniosek z uzasadnienia kasacji).
3
Obrońca w konkluzji wniósł o „uchylenie w całości powyższego wyroku i
przekazanie sprawy do rozpoznania Sądowi Rejonowemu”.
Prokurator w pisemnej odpowiedzi na kasację wniósł o jej oddalenie jako
oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Na wstępie należy zważyć, że zaskarżenie wyroku tylko co do jednego
czynu, pozostającego w zbiegu realnym z innymi przypisanymi przestępstwami, nie
upoważnia do żądania uchylenia całości wyroku ani przekazania sprawy do
rozpatrzenia Sądowi I instancji, i to bez wniosku o uchylenie wyroku także tego
Sądu. Podmiot kwalifikowany, jakim jest adwokat, powinien również wiedzieć, że
kasacja przysługuje od wyroku Sądu odwoławczego. Tymczasem zarzut z jej pkt. 1
dotyczy procedowania Sądu I instancji, apelacja ograniczała się tylko do kary, a
więc nie wytykała błędów procesowych, zaś w skardze kasacyjnej nie podniesiono
zarzutu naruszenia art. 440 k.p.k. przez zaaprobowanie uchybienia przez Sąd
Rejonowy dyspozycji art. 399 § 1 k.p.k. Uchybienie to nie było zresztą rażące, toteż
nie zobowiązywało Sądu odwoławczego do reakcji na podstawie art. 440 k.p.k.
Wszak w apelacji od pierwszego wyroku, którym oskarżony został skazany za
zarzucaną kradzież z włamaniem z pkt. 2 aktu oskarżenia, obrońca podniósł, że „co
najwyżej można oskarżonemu postawić zarzut paserstwa, albowiem jak wyjaśnił,
świadomie nabył telewizor pochodzący z przestępstwa” (k. 407). Również Sąd
odwoławczy, uchylając ten wyrok, zwrócił uwagę na potrzebę rozważenia czy
oskarżony nie dopuścił się jedynie występku z art. 291 § 1 k.k. W opisanej sytuacji
procesowej nieuprzedzenie oskarżonego i jego obrońcy o możliwości postąpienia w
myśl art. 399 §1 k.p.k., choć nie powinno mieć miejsca, nie miało żadnego wpływu
na treść wyroku Sądu Rejonowego, a tym bardziej – Sądu Okręgowego.
Poważnym zarzutem jest natomiast zasygnalizowane tylko w uzasadnieniu
kasacji naruszenie art. 14 § 1 k.p.k. i w związku z tym art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k., co
skutkować miało uchybieniem określonym w art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. Potrzeby
dokładniejszego rozważenia tego zarzutu nie zmienia fakt, że poprzedni obrońca
sam naprowadzał – jak wyżej przypomniano – na zakwalifikowanie zachowania
oskarżonego z art. 291 § 1 k.k., a zatem optował za tożsamością czynu
zarzucanego i ewentualnie przypisanego, ani okoliczność, że powodem
postawienia przez prokuratora zarzutu dokonania czynu z art. 279 § 1 k.k. było
4
przyznanie się M. S. (w postępowaniu przygotowawczym) do popełnienia tego
czynu.
Dopuszczalność przypisania oskarżonemu przestępstwa paserstwa zamiast
zarzuconej kradzieży czy kradzieży z włamaniem (a nawet rozboju) bez zaistnienia
uchybienia z art. 439 § 1 pkt 9 k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 9 k.p.k. i 14 § 1 k.p.k.
nie budziła wątpliwości zarówno w orzecznictwie jak i w literaturze (zob. wyroki
Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 1932 r., II 1 K 403/32 – Zb. O. SN 1932, z.
VII, poz. 146, z dnia 1 lutego 1934 r., 1 K 958/33 – OSP 1934, poz. 346, z dnia 23
października 1934 r. 2 K 1198/34 – Zb. O. SN 1935, z. IV, poz. 170, z dnia 23
lutego 1938, 1 K 637/37 – Zb. O. SN 1938, z IX, poz. 216, z dnia 23 września 1994
r., II KRN 173/94 – OSNKW 1995, z. 1 – 2, poz. 9 z aprobującą glosą J. Satko –
Palestra 1995, z. 7 – 8, s. 231 i inne, postanowienie SN z dnia 14 lipca 2011 r., IV
KK 139/11 – OSNKW 2011, z. 9, poz. 84 z glosami: A. Zolla i J. Satko – OSP 2012,
z. 4, poz. 35, wyrok SN z dnia 15 marca 2012 r., V KK 240/11 – Lex 1157588, J.
Bednarzak: Czy oskarżenie za kradzież wyklucza skazanie za paserstwo? – NP
1963, nr 4 – 5, s. 497 – 501 oraz literatura powołana w tych judykatach, glosach i
artykule). Zarazem wskazywano w nich, że nie da się wypracować uniwersalnych,
jednolitych kryteriów przesądzających o zachowaniu tożsamości zarzuconego i
przypisanego czynu, co nie znaczy, że nie były podejmowane takie próby, w tym
próby określenia, kiedy wykluczona jest taka tożsamość. Np. granice oskarżenia
nie zostaną przekroczone w razie identyczności przedmiotu czynności
wykonawczej tych czynów (J. Bednarzak, J. Satko, op. cit.) albo też, podstawa
faktyczna odpowiedzialności nie ulegnie zmianie, gdy choćby część przypisanego
działania lub zachowania przestępnego pokrywa się z zarzuconym działaniem lub
zaniechaniem przestępczym. Opisy czynu zarzucanego i przypisanego mają zatem
wspólny obszar wyznaczony znamionami tych czynów (S. Śliwiński przywołany w
wyroku Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2005 r., V KK 446/04 – OSNKW 2005,
z. 11, poz. 110). Identyczność czynu będzie natomiast wyłączona, jeżeli w
porównywalnych określeniach zachodzą tak istotne różnice, że według rozsądnej
życiowej oceny nie można ich uznać za określenia tego samego zdarzenia
faktycznego (M. Cieślak i wyrok SN z dnia 2 marca 2011 r., III KK 366/10 –
OSNKW 2011, z. 6, poz. 51).
Oddzielnie w każdej sprawie należy zatem badać, czy sąd, skazując za
inaczej opisany i zakwalifikowany czyn zmieścił się w granicach zdarzenia
5
historycznego, które było podstawą skargi (zarzutu). W niniejszej sprawie
wyznacznikami zachowanej tożsamości czynu zarzuconego i przypisanego były:
ten sam przedmiot ochrony, ten sam przedmiot czynności wykonawczej, ta sama
osoba pokrzywdzonego, ten sam zamiar sprawcy, to samo miejsce jego działania i
zbliżony czas zachowania. Pogląd o pozostaniu Sądów w tej sprawie w ramach
oskarżenia ulegnie wzmocnieniu, jeśli przyjmie się, że przedmiotem tu wszczętego i
zakończonego postępowania karnego był czyn polegający na bezprawnym wejściu
w posiadanie cudzej rzeczy (tak S. Śliwiński i J. Bednarzak na kanwie tego typu
spraw).
Konkludując, możliwe jest przypisanie oskarżonemu przez Sąd przestępstwa
paserstwa zamiast zarzuconego przestępstwa kradzieży z włamaniem.
Zatem i ten zarzut kasacji okazał się niezasadny, co implikowało jej
oddalenie.