Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 20 marca 2013 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie następującym:

Przewodniczący - Sędzia: SA Magdalena Kostro-Wesołowska (spr.)

Sędziowie: SA Aleksandra Tobiasz-Skrzypek

SO del. Anna Michalik

Protokolant: st.sekr.sądowy Aneta Wąsowicz

po rozpoznaniu w dniu 20 marca 2013 r. w Warszawie

sprawy G. W.

przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.

o wysokość emerytury policyjnej

na skutek apelacji G. W.

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 24 listopada 2011 r. sygn. akt XIII U 2980/10

p o s t a n a w i a :

uchylić zaskarżony wyrok i odwołanie G. W. odrzucić.

/-/ A. T.-S. /-/ M. K.-W. /-/ A M.

Sygn. akt III AUa 952/12

U Z A S A D N I E N I E Ubezpieczony G. W. odwołał się od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W. z dnia 17 grudnia 2009 r. o zmianie wysokości emerytury policyjnej, stwierdzającej że od 1 stycznia 2010 r. przysługuje mu policyjna emerytura w wysokości - po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne – do wypłaty miesięcznie 2.927,20 zł. W uzasadnieniu tej decyzji organ emerytalny podał, że podstawę wymiaru emerytury stanowi kwota 4.551,22 zł, a wysokość emerytury to 78,38% podstawy jej wymiaru. Organ emerytalny wniósł o łączne rozpoznanie sprawy z niniejszego odwołania ze sprawą z odwołania od decyzji z dnia 28 października 2009 r., ponownie z urzędu, poczynając od 1 stycznia 2010 r., ustalającej wysokość policyjnej emerytury ubezpieczonego w związku z uwzględnieniem w wysokości świadczenia okresu służby w organach bezpieczeństwa państwa po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok takiej służby, a przez to obniżającej wysokość tego świadczenia z 75% do 63,38% podstawy wymiaru, a z uwzględnieniem podwyższenia z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą z 80% do 78,38% podstawy wymiaru. Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 28 czerwca 2011 r,. w sprawie o sygn. akt XIII U 743/10, oddalił odwołanie od decyzji z dnia 28 października 2009r., a wyrokiem z dnia 24 listopada 2011 r. oddalił odwołanie w niniejszej sprawie (od decyzji z dnia 17 grudnia 2009 r.) po ustaleniu, że w okresie od 1 lipca 1976 r. do 31 lipca 1990 r. odwołujący pełnił służbę w organach bezpieczeństwa państwa w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, stąd ponowne ustalenie wysokości świadczenia emerytalnego z zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy z uwzględnieniem tej okoliczności znajdowało podstawę faktyczną i prawną. Apelację od wyroku Sądu Okręgowego złożył ubezpieczony. Apelujący zaskarżył wyrok w całości i wniósł: 1) o jego zmianę poprzez ustalenie wysokości emerytury policyjnej z uwzględnieniem 40% podstawy wymiaru świadczenia za pierwsze 15 lat służby zgodnie z art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, 2) o uznanie okresu od 1 października 1978 r. do 28 lutego 1980 r. pobytu w Szkole Chorążych SB w Wyższej Szkole Oficerskiej im. F. Dzierżyńskiego w Legionowie o przeliczniku 2,6% jako okresu nauki a nie służby. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił: - naruszenie prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, w szczególności art. 15 i art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji poprzez pominięcie art. 15 przy ustalaniu wysokości emerytury policyjnej i zastosowanie wyłącznie art. 15b tej ustawy, - niezgodne z prawem zaliczenie okresu służby do dnia 19 lipca 1983r. jako służby w strukturach Służby Bezpieczeństwa, - zaliczenie okresu pobytu w Szkole Chorążych WSO w Legionowie jako okresu służby a nie nauki. Sąd Apelacyjny zważył, co następuje. Problemem, który w pierwszym rzędzie wymaga rozważenia w niniejszej sprawie, a który nie był przedmiotem oceny Sądu I instancji, jest kwestia wzajemnego stosunku odwołania od decyzji z dnia 28 października 2009 r. do niniejszej sprawy, ocenianego pod kątem tożsamości dochodzonych roszczeń. Artykuł 199 § 1 pkt 2 k.p.c. nakazuje bowiem odrzucić pozew, jeżeli o to samo roszczenie między tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona. Taka sytuacja jest też przyczyną nieważności postępowania przewidzianą w art. 379 pkt
3 k.p.c., a nieważność postępowania Sąd Apelacyjny bierze pod uwagę z urzędu w granicach zaskarżenia. Należy także podnieść, że zgodnie z art. 459 k.p.c. rozpoznawanie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych należy do postępowania odrębnego, które jest odmianą procesu, uwzględniającą odrębność tych spraw. Jest zasadą, że w postępowaniach odrębnych stosuje się w pierwszej kolejności przepisy właściwe dla tych postępowań, a dopiero w braku odrębnych uregulowań przepisy ogólne dotyczące procesu, jeżeli nie kolidują z przepisami rządzącymi danym postępowaniem odrębnym (art.
13 § 1 k.p.c.). W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych odwołanie od decyzji organów emerytalno-rentowych, jako pismo inicjujące postępowanie, pełni rolę pozwu. Z tego też względu w tych sprawach zastosowanie znajdują również przepisy art. 199 k.p.c., normujące podstawy odrzucenia pozwu. Okoliczności uzasadniające odrzucenie pozwu, stosownie do art. 202 k.p.c., sąd bierze pod rozwagę z urzędu w każdym stanie sprawy. Zgodnie z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. sąd odrzuca pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona. Przepis ten należy interpretować w powiązaniu z art. 366 k.p.c. określającym granice powagi rzeczy osądzonej. Z powyższego wynika, że tożsamość roszczenia w rozumieniu art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. zachodzi tylko wówczas, gdy identyczne są nie tylko przedmiot, ale i podstawa sporu. W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest właśnie taki pogląd, iż tożsamość roszczeń zachodzi, gdy identyczny jest przedmiot i podstawa sporu (m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 1971 r., II CZ 59/71, OSNCP 1971, Nr 12, poz. 226 oraz z dnia 19 kwietnia 1999 r., III CKN 143/99, LEX nr 523569, a także wyrok z dnia 24 marca 2011 r., I CSK 451/10, LEX nr 798236). W wyroku z dnia 1 czerwca 2011 r. (II CSK 427/10, LEX nr 884996) Sąd Najwyższy wskazał, że tożsamość roszczeń zachodzi, kiedy sąd ma w obu sprawach orzec o tym samym, dysponując tymi samymi faktami, które mają spowodować ocenę tego samego żądania i kiedy rozstrzygnięcie jednej ze spraw oznacza rozstrzygnięcie także drugiej. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych zakres rozpoznania i orzeczenia (przedmiot sporu) wyznaczony jest w pierwszej kolejności przedmiotem decyzji organu rentowego zaskarżonej do sądu ubezpieczeń społecznych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1999 r., II UZ 52/99, OSNAPiUS 2000 nr 15, poz. 601), a w drugim rzędzie przedmiotem postępowania sądowego, określonym zakresem odwołania od decyzji organu rentowego do sądu (por. postanowienie z dnia 11 kwietnia 2006 r., II UZ 1/06, niepublikowane). Jeśli chodzi o tę drugą kwestię, to zważyć należy, że treść odwołania z dnia 30 listopada 2009 r., wniesionego od decyzji z dnia 28 października 2009 r., jest identyczna z treścią odwołania z dnia 28 stycznia 2010 r., wniesionego od decyzji z dnia 17 grudnia 2009 r. Odwołujący zakwestionował wysokość ponownie ustalonej policyjnej emerytury w związku z uwzględnieniem okoliczności pełnienia przez niego służby w organach bezpieczeństwa państwa. Ponowne ustalenie wysokości świadczenia – jego obniżenie – wprost nastąpiło decyzją z dnia
28 października 2009 r., natomiast decyzja z dnia 17 grudnia 2009 r., objęta rozpoznaniem w niniejszej sprawie, stanowi swojego rodzaju dopełnienie tej pierwszej, bowiem, jak na wstępie wskazano, stwierdza, że od 1 stycznia 2010 r. (a więc od daty wskazanej w decyzji z 28 października 2009 r., od której obowiązuje wysokość emerytury ponownie ustalona w związku ze służbą w organach bezpieczeństwa państwa) przysługuje skarżącemu policyjna emerytura w wysokości - po odliczeniu zaliczki na podatek dochodowy i składki na ubezpieczenie zdrowotne – do wypłaty miesięcznie 2.927,20 zł. W sytuacji zatem rozdzielnego toczenia się spraw wszczętych z odwołań od obu powyższych decyzji, skoro w obydwu tych odwołaniach identyczne jest żądanie udzielenia ochrony prawnej w sposób i w zakresie w nich wskazanym oraz podstawa faktyczna żądania, to nie może być wątpliwe, że w sprawie zainicjowanej odwołaniem od późniejszej decyzji, stanowiącej niejako dopełnienie tej pierwszej, występuje identyczność roszczeń będących przedmiotem rozpoznania w sprawie wcześniejszej o sygn. akt XIII U 743/10, gdyż identyczny jest przedmiot i podstawa sporu. Zachodzi więc stan zawisłości sporu (pierwotne zaistnienie tej przesłanki). Stan ten zachodzi, gdy sprawy z odwołań od obu przedmiotowych decyzji toczą się rozdzielnie, a w sprawie dotyczącej decyzji wprost obniżającej emeryturę i w sprawie dotyczącej decyzji „dopełniającej”, stwierdzającej wysokość świadczenia do wypłaty, zgłoszono te same żądania wywodzone z tej samej podstawy. Ponadto w niniejszej sprawie stan zawisłości sprawy następnie przekształcił się w stan rzeczy prawomocnie osądzonej, gdyż w dniu 28 czerwca 2011 r. zapadł wyrok oddalający odwołanie od decyzji z dnia 28 października 2009 r., który uprawomocnił się z dniem 5 października 2011 r. Tak więc w niniejszej sprawie wobec zajścia ujemnej przesłanki procesowej brak było możliwości merytorycznego rozpoznawania sprawy w zakresie wyznaczonym przez odwołanie. Zauważyć przy tym należy, że wnioskodawca na rozprawie apelacyjnej podał, że otrzymał dwie decyzje. Pierwsza dotyczyła ustalenia wysokości emerytury policyjnej bez wskazania kwoty do wypłaty. Zawierała informacje w przedmiocie sposobu wyliczenia, zastosowanego wskaźnika. Druga decyzja dotyczyła kwoty do wypłaty, czyli emerytury netto. Od obu tych decyzji skarżący odwołał się poruszając podobne kwestie. W sprawie z odwołania od pierwszej decyzji „otrzymał” niekorzystny wyrok, ale ponieważ uzasadnienie tego wyroku otrzymał w czasie, kiedy powiadomiono go o terminie rozprawy w sprawie z odwołania od drugiej decyzji, to od pierwszego wyroku nie odwołał się, zajął się sprawą drugą.

W tym stanie rzeczy, odwołanie od decyzji z dnia 17 grudnia 2009 r., rozpoznawane odrębnie i później od odwołania od decyzji z dnia
28 października 2009 r., podlegało odrzuceniu z mocy art. 199 § 1 pkt
2 k.p.c. Nieodrzucenie odwołania doprowadziło do wydania zaskarżonego wyroku w warunkach nieważności określonej art. 379 pkt 3 k.p.c., wobec czego Sąd Apelacyjny obowiązany był uchylić zaskarżony wyrok i odrzucić odwołanie. Kierując się powyższymi względami Sąd Apelacyjny z mocy art. 386 § 3 k.p.c. w związku z art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. postanowił, jak w sentencji.

Sędziowie: PRZEWODNICZĄCY A. S. M. W. A. M.