Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 155/12
POSTANOWIENIE
Dnia 24 maja 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Zawistowski (przewodniczący)
SSN Józef Frąckowiak
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa G. D. Spółki z ograniczoną
odpowiedzialnością w Z.
przeciwko P.-B. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.
z udziałem interwenientów ubocznych A. R. i E. H. Spółki Akcyjnej
o zapłatę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 24 maja 2013 r.,
zażalenia strony pozwanej na wyrok Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 26 października 2012 r.,
oddala zażalenie, pozostawiając rozstrzygnięcie o kosztach
orzeczeniu kończącemu postępowanie w instancji.
Uzasadnienie
2
Pozwana P.-B. Sp. z o.o. wniosła zażalenie na wyrok Sądu Apelacyjnego z
dnia 26 października 2012 r. uchylający wyrok Sądu Okręgowego z dnia 22 marca
2012 r. Sąd Okręgowy oddalił powództwo G. D. Sp. z o.o. o zasądzenie od
pozwanej kwoty 139 039,50 zł tytułem odszkodowania za szkodę jaką poniosła w
wyniku pożaru hali wynajętej pozwanej.
Sąd pierwszej instancji ustalił, że pozwana od czerwca 2009 r. była najemcą
gruntu zabudowanego budynkiem w Z., stanowiącego własność powódki. W hali
produkowała drobne elementy wykończeniowe oraz magazynowała towary, które
nie były łatwopalne. Pozwana ogrzewała budynek zakupioną przez siebie
nagrzewnicą, spełniającą wymagania techniczne. W dniu 18 grudnia 2009 r. w hali
magazynowej wybuchł pożar. Biegły uznał za jego prawdopodobną przyczynę
nieszczelność instalacji doprowadzającej olej opałowy do nagrzewnicy, nie zdołał
jednak stanowczo określić źródła pożaru. Jako możliwe przyczyny wymieniał
awarię nagrzewnicy, instalacji do odprowadzania spalin lub zwarcie w instalacji
elektrycznej budynku lub urządzenia nadmuchowego. Jedyną nieprawidłowością,
jaką stwierdził było to, że olej opałowy nie był przechowywany w osobnym
pomieszczeniu. Sąd Okręgowy wyłączył możliwość zastosowania art. 435 k.c. i
oparcia odpowiedzialności pozwanej na zasadzie ryzyka, ponieważ uznał, że
przedsiębiorstwo pozwanej nie było wprawiane w ruch za pomocą sił przyrody.
Podniósł, że bez jednoznacznego określenia przyczyny pożaru nie można było
przypisać pozwanej odpowiedzialności na zasadzie winy, nie został bowiem
wykazany adekwatny związek przyczynowy pomiędzy powstaniem szkody
a działaniem pozwanej. Rozpoznający apelację powódki Sąd drugiej instancji
podzielił zawarte w niej zarzuty naruszenia art. 435 k.c. i art. 286 k.p.c., a także
naruszenia art. 471 k.c. w zw. z art. 675 k.c. Sąd stwierdził, że szkoda powódki
spowodowana została pożarem w hali wykorzystywanej przez pozwaną na cele
produkcyjne z użyciem sil przyrody i mogła pozostawać w związku przyczynowym
ze zdarzeniem funkcjonalnie związanym z działalnością przedsiębiorstwa. Wskazał,
że Sąd Okręgowy obowiązany był wysłuchać biegłego w celu wyjaśnienia przyczyn
pożaru. Zwrócił też uwagę, że roszczenie powódki może znaleźć podstawę w art.
471 k.c. w zw. z art. 675 k.c., pozwana jako najemca była bowiem zobowiązana do
wydanie przedmiotu najmu po jego zakończeniu w stanie niepogorszonym
3
w stosunku do normalnego zużycia. Nienależyte wykonanie tego obowiązku
spowodowane szkodą pożarową rodziło odpowiedzialność kontraktową najemcy na
podstawie art. 471 k.c. Reasumując Sąd odwoławczy uznał roszczenie
odszkodowawcze powódki za uzasadnione co do zasady, wobec czego Sąd
pierwszej instancji obowiązany był do ustalenia wysokości szkody. Stosowny
dowód powinien przeprowadzić z urzędu. Nie podejmując działań w kierunku
ustalenia rozmiaru szkody nie rozpoznał istoty sprawy, gdyż bezzasadnie uznał, że
istnieje przesłanka materialnoprawna unicestwiająca roszczenie powódki.
W zażaleniu na uchylenie wyroku pozwana zarzuciła obrazę przepisów
prawa procesowego przez naruszenie art. 382 oraz art. 316 § 1 w zw. z art. 391 § 1
k.p.c. Zakwestionowała też dokonaną przez Sąd Apelacyjny wykładnię art. 435 k.c.
We wnioskach skarżąca domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku
i ponownego rozpoznanie sprawy przez Sąd drugiej instancji oraz zwrotu kosztów
postępowania zażaleniowego. Wniosła również o przekazanie do rozstrzygnięcia
powiększonemu składowi Sądu Najwyższego zagadnienia prawnego związanego
z wykładnią art. 435 k.c.
W odpowiedzi na zażalenie powódka zażądała jego oddalenia i zasądzenia
od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Artykuł 3941
§ 11
k.p.c., wprowadzony do kodeksu postępowania cywilnego
ustawą z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
cywilnego oraz niektórych innych ustaw, Dz. U. Nr 233, poz. 1381), umożliwił
poddanie kontroli instancyjnej prawidłowości uchylenia przez sąd drugiej instancji
wyroku sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Charakter tego zażalenia Sąd Najwyższy poddał analizie m.in.
w postanowieniach z dnia 7 listopada 2012 r., IV CZ 147/12, OSNC 2013/3/41 oraz
z dnia 28 listopada 2012 r., III CZ 77/12, Biul. SN 2013/1/11). Wskazał w nich, że
rolą Sądu Najwyższego w postępowaniu zażaleniowym - gdy przyczyną orzeczenia
uchylającego było nierozpoznanie przez sąd pierwszej instancji istoty sporu - jest
zbadanie, czy sąd drugiej instancji prawidłowo pojmował przyczynę uzasadniającą
skasowanie orzeczenia i czy jego merytoryczne stanowisko uprawniało do podjęcia
takiej decyzji procesowej. Przedmiot badania dokonywanego na skutek zażalenia
4
wyznacza zakres zarzutów i powoduje, że zażalenie powinno skupiać się na
zarzutach naruszenia art. 386 § 4 k.p.c. Prawidłowość stanowiska prawnego sądu
drugiej instancji pozostaje poza zakresem kontroli zażaleniowej. Dokonywana
ocena powinna mieć charakter formalny, skupiający się na ustanowionych w art.
386 § 4 k.p.c. przesłankach uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji, bez
wkraczania w merytoryczne kompetencje sądu odwoławczego. Kontrola
merytorycznej poprawności stanowiska sądu odwoławczego co do istoty sporu
dokonywana być może jedynie przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej, będącej
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, który spełniać musi szczególne wymogi
formalne oraz przesłanki decydujące o jego przyjęciu.
Skuteczne zakwestionowanie przez pozwaną uchylenia wyroku wymagało
sformułowania argumentów prawnych, mających przekonać o naruszeniu przez
Sąd Apelacyjny art. 386 § 4 k.p.c., a nie podważania merytorycznych podstaw
orzeczenia. Skarżąca ograniczyła się do kwestionowania wykładni i zastosowania
przez Sąd Apelacyjny wskazanych w zażaleniu przepisów w ramach merytorycznej
oceny powództwa i apelacji, dobitnie świadczy o tym zawarty w zażaleniu wniosek
o rozważenie przez Sąd Najwyższy w poszerzonym składzie zagadnień
związanych z wykładnią art. 435 k.c. Podniesione zarzuty naruszenia prawa
materialnego i procesowego, jako niedopuszczalne w ramach tego zażalenia, nie
mogą być poddawane ocenie przez Sąd Najwyższy.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy oddalił zażalenie na podstawie art.
39814
w związku z art. 3941
§ 3 k.p.c.
Koszty postępowania zażaleniowego podlegają rozliczeniu na zasadach
określonych w art. 108 § 2 k.p.c. w zw. z art. 394 § 3, art. 39821
i art. 391 § 1 k.p.c.
db