Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UK 369/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 6 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jerzy Kuźniar (przewodniczący)
SSN Beata Gudowska (sprawozdawca)
SSN Romualda Spyt
w sprawie z wniosku L. M.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o wypłatę emerytury,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 6 czerwca 2013 r.,
skargi kasacyjnej wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych […]
z dnia 15 maja 2012 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi
Apelacyjnemu - Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych do
ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania
kasacyjnego.
2
UZASADNIENIE
Wyrokiem z dnia 15 maja 2012 r. Sąd Apelacyjny, Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych oddalił apelację L. M. od wyroku Sądu Okręgowego, Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych z dnia 27 grudnia 2011 r., oddalającego odwołanie od
decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, z dnia 14 października 2011 r. w
przedmiocie zawieszenia prawa i wstrzymania wypłaty emerytury od dnia 1
października 2011 r. Sądy ustaliły, że ubezpieczona była zatrudniona w Starostwie
Powiatowym w O. w pełnym wymiarze czasu pracy nieprzerwanie od dnia 10 maja
2001 r. i pobierała emeryturę, do której prawo ustalono w decyzji z dnia 5 września
2007 r. Na mocy art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 2009 r. Nr
153, poz. 1227 ze zm.) w związku z art. 6 ust. 2 i art. 28 ustawy o zmianie ustawy o
finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726) Sąd
drugiej instancji stwierdził, że prawo do emerytury ulegało zawieszeniu bez
względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia
kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na
rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do
emerytury. Podkreślił, że osobom, które w dniu 1 stycznia 2011 r. pobierały
emeryturę i pracowały bez wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy,
ustawodawca pozostawił możliwość łączenia świadczenia z wynagrodzeniem
jednak tylko w okresie do końca września 2011 r. Skoro zatem wnioskodawczyni
kontynuowała zatrudnienie, to wypłata jej emerytury podlegała wstrzymaniu.
Poprzednio obowiązujący art. 103 ust. 2a ustawy o emeryturach i rentach z
FUS zawierający analogiczną regulację funkcjonował w okresie od dnia 1 lipca
2000 r. do dnia 7 stycznia 2009 r. i miał zastosowanie do wszystkich emerytów bez
względu na datę nabycia uprawnień do emerytury. Przepis art. 103 ust. 2a ustawy
był przedmiotem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 lutego 2006 r. (SK
45/04, OTK-A z 2006 r., nr 2, poz. 15), w którym został uznany za zgodny z art. 2,
art. 31 ust. 3, art. 32 i art. 67 ust. 1 Konstytucji RP i nie został uznany za niezgodny
z art. 30, art. 65 ust. 1, art. 70 ust. 5 i art. 73 Konstytucji RP.
3
W ocenie Sądu Apelacyjnego, ze względu na powtórzenie dawnej regulacji
art. 103 ust. 2a w art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ocena ta
zachowuje aktualność.
W skardze kasacyjnej L. M. zarzuciła naruszenie art. 103a ustawy o
emeryturach i rentach z FUS w związku z art. 28 ustawy o zmianie ustawy o
finansach publicznych przez ich zastosowanie, mimo sprzeczności art. 103a ustawy
z art. 21, 32 i 64 Konstytucji RP, art. 8 ust. 2 w związku z art. 178 ust. 1 Konstytucji
RP przez nieodstąpienie od jego zastosowania oraz naruszenie art. 21 i 64
Konstytucji RP przez odebranie powódce prawa do otrzymywania świadczeń
emerytalnych mimo jego bezwarunkowego nabycia, a także art. 32 Konstytucji RP
przez nieuzasadnione zróżnicowanie sytuacji prawnej w zakresie ochrony
emerytalnej osób zatrudnionych w urzędach państwowych i samorządowych oraz w
przedsiębiorstwach prywatnych.
Wniosła o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy
do ponownego rozpoznania ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w
całości oraz jego zmianę przez uwzględnienie powództwa lub uwzględnienie
apelacji. W piśmie z dnia 16 stycznia 2013 r., na podstawie art. 39815
ust. 1 w
związku z art. 415 k.p.c., wniosła o wydanie orzeczenia o przywróceniu stanu
poprzedniego przez zobowiązanie organu rentowego do wypłaty jej świadczeń
emerytalnych za okres od dnia 1 października 2011 r. do dnia wznowienia ich
wypłacania oraz do podjęcia wypłaty dalszych świadczeń emerytalnych wraz z
odsetkami ustawowymi za okres od dnia wstrzymania każdego z należnych i
niewypłaconych świadczeń, tj. od dnia wymagalności wypłaty danego świadczenia
do dnia jego faktycznej zapłaty.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Po wydaniu zaskarżonego wyroku nastąpiła zmiana stanu prawnego.
Orzeczeniem z dnia 13 listopada 2012 r., K 2/12 (Dz. U. z 2012 r., poz. 1285)
Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie
ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w związku z art. 103a
ustawy o emeryturach i rentach, w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do
4
osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r., bez
konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony
zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W utrwalonej judykaturze przyjmuje się, że skutkiem uznania za
niekonstytucyjne wymienionych przepisów w określonym zakresie jest obowiązek
zapewnienia przez wszystkie sądy, które orzekły na podstawie niekonstytucyjnych
przepisów, stanu zgodnego z Konstytucją RP w zakresie wiążąco rozstrzygniętym
wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18
maja 2010 r., III UK 2/10, OSNP 2011, nr 21-22, poz. 278). Skoro uznane za
niezgodne z Konstytucją przepisy prawa naruszały ustawę zasadniczą już od dnia
ich wejścia w życie (ex tunc), nie mogą być legalną podstawą orzekania przez sądy
powszechne i przez Sąd Najwyższy.
W wyrokach z dnia 7 marca 2013 r. I UK 519/12 i z dnia 25 kwietnia 2013 r.,
I UK 593/12, a także z dnia 29 maja 2013 r., I UK 621/12, Sąd Najwyższy,
uwzględniając art. 190 ust. Konstytucji – bez zbędnego i naruszającego zasady
ekonomii procesowej odesłania sprawy na drogę skargi o wznowienie
postępowania na podstawie art. 4011
k.p.c. – uchylił wyroki, w których zastosowano
art. 103a ustawy o emeryturach i rentach z FUS i przekazał sprawy Sądowi drugiej
instancji do ponownego rozpoznania, co uwzględniwszy, należało orzec jak w
sentencji (art. 39815
k.p.c.). Wniosek restytucyjny nie był dopuszczalny w skardze
kasacyjnej zawierającej żądanie uchylenia zaskarżonego wyroku, gdyż Sąd
Najwyższy, uwzględniając to żądanie nie orzeka o zwrocie spełnionego
świadczenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 lutego 2012 r, III UK 53/11,
niepubl.).

II UK 369/12

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia