Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt V CZ 21/13
POSTANOWIENIE
Dnia 13 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Dariusz Dończyk (przewodniczący)
SSN Irena Gromska-Szuster (sprawozdawca)
SSN Bogumiła Ustjanicz
w sprawie z powództwa J. C.
przeciwko Wojewódzkiemu Szpitalowi Neuropsychiatrycznemu im. […]
w L.
o zadośćuczynienie,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 13 czerwca 2013 r.,
zażalenia powódki na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 stycznia 2013 r.,
oddala zażalenie.
2
Uzasadnienie
Zaskarżonym postanowieniem z dnia 29 stycznia 2013 r. Sąd Apelacyjny
odrzucił apelację powódki od wyroku Sądu pierwszej instancji z dnia 6 lipca 2012 r.
stwierdzając, że wniesiona została po terminie.
Wskazał, że powódka, reprezentowana przez adwokata, złożyła w Biurze
Podawczym Sądu Okręgowego w C. w dniu 6 lipca 2012 r. o godz. 9 wniosek o
doręczenie odpisu wyroku tego Sądu z uzasadnieniem, a wyrok został ogłoszony w
tym dniu o godz. 13:45. Wniosek o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem
został zatem złożony przed ogłoszeniem wyroku, a więc, jako przedwczesny, nie
mógł wywołać zamierzonego skutku prawnego, gdyż, zgodnie z art. 328 § 1 k.p.c.
uzasadnienie wyroku sporządza się na żądanie strony, zgłoszone w terminie
tygodniowym od dnia ogłoszenia wyroku. Wniosek o doręczenie odpisu wyroku z
uzasadnieniem złożony przed ogłoszeniem sentencji wyroku nie czyni zadość
wymaganiom art. 328 § 1 k.p.c. i jest bezskuteczny.
W tej sytuacji nie ma znaczenia, że Sąd Okręgowy, nie dostrzegając
naruszenia przez pełnomocnika powódki ustawowego terminu do złożenia wniosku,
doręczył mu odpis wyroku z uzasadnieniem. Pozostaje to bez wpływu na bieg
dwutygodniowego terminu do wniesienia apelacji, który, w tej sytuacji, zgodnie
z art. 369 § 2 k.p.c., rozpoczyna się od dnia, w którym upłynął termin do żądania
uzasadnienia wyroku. W rozpoznawanej sprawie termin do wniesienia apelacji
upłynął w dniu 27 lipca 2012 r., a pełnomocnik powódki wniósł apelację w dniu
11 września 2011 r., a więc po terminie, co skutkowało odrzuceniem apelacji przez
Sąd drugiej instancji na podstawie art. 373 w zw. z art. 370 k.p.c.
W zażaleniu na powyższe postanowienie pełnomocnik powódki zarzucił
naruszenie art. 328 § 1 k.p.c. stwierdzając, że zgodnie z tym przepisem wniosek
o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem powinien być złożony w terminie
tygodniowym od dnia ogłoszenia wyroku, co oznacza, że wniosek taki można
skutecznie złożyć także w dniu ogłoszenia wyroku, bez względu na godzinę,
w której została ogłoszona sentencja wyroku. W oparciu o powyższy zarzut wnosił
o uchylenie zaskarżonego postanowienia.
3
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 328 § 1 k.p.c. termin do złożenia wniosku o sporządzenie
uzasadnienia wyroku wynosi tydzień i rozpoczyna bieg „od dnia ogłoszenia
sentencji wyroku”. W literaturze i orzecznictwie już od czasów przedwojennych
jednolicie przyjmuje się, że wniosek strony o sporządzenie uzasadnienia
orzeczenia złożony przed ogłoszeniem jego sentencji, jest przedwczesny i nie
wywołuje skutków procesowych (porównaj między innymi orzeczenia Sądu
Najwyższego z dnia 4 czerwca 1935 r. C II 406/35, „Przegląd Prawa I Administracji”
1935r, nr 4, poz. 336, z dnia 24 października 1935r. C II 1244/35, OSP 1936, poz.
539, z dnia 9 czerwca 1937 r. C III 3654/36, RPEiS 1938, nr 1, s. 172, z dnia
8 lutego 1938 r. C II 2052/37, „Systematyczny Przegląd Orzecznictwa” t. I, poz. 57,
pod art. 339-358 k.p.c., z dnia 29 września 1945r. C I 51/45, PiP 1946, nr 8, s.126,
z dnia 21 października 1957 r. 2 CR 915/57, Preis 1958, nr 3, s. 338, z dnia
1 lutego 1978 r. II CZ 6/78, OSPiKA 1979, nr 2, poz.28, z dnia 11 sierpnia 1999 r.
I CKN 413/99, z dnia 14 kwietnia 2008 r. II PZ 3/08, nie publ., z dnia 18 kwietnia
2012 r. V CZ 170/11, niepubl., z dnia 6 czerwca 2012 r. III CZ 39/12 niepubl. oraz
uchwały z dnia 18 lutego 1980 r. III CZP 90/79, OSPiKA 1981 r., nr 1. poz.
3 i z dnia 30 czerwca 1989 r. III CZP 67/89, OSP 1990 r., nr 9, poz. 326).
Takie samo stanowisko wyrażono także na gruncie art. 387 § 3 k.p.c.
(porównaj między innymi postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 24 stycznia
1997 r. I PKN 1/97, OSNAPUS 1997r., nr 18, poz. 342, z dnia 29 sierpnia 2000 r.
I CKN 713/00, OSNC 2001r. nr 2, poz. 28, z dnia 20 kwietnia 2005 r. I CK 46/05
i z dnia 3 grudnia 2009 r. I CSK 339/09, niepubl.).
Należy zatem przyjąć za jednolite i utrwalone stanowisko Sądu
Najwyższego, iż wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia orzeczenia
złożony przed ogłoszeniem sentencji jest przedwczesny i tym samym nie wywołuje
skutków procesowych.
Niewątpliwie zatem wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia
wyroku złożony w dniach poprzedzających dzień ogłoszenie sentencji, jako
przedwczesny nie wywołuje skutków procesowych. Jednakże w rozpoznawanej
sprawie wniosek został złożony w dniu ogłoszenia sentencji wyroku, jednak kilka
4
godzin przed jej ogłoszeniem. W postanowieniach z dnia 14 kwietnia 2008 r. II PZ
3/08 i z dnia 18 kwietnia 2012 r. V CZ 170/11 (niepubl.) Sąd Najwyższy rozważając
kwestię skuteczności takiego wniosku stwierdził, że także nie wywołuje on skutków
procesowych, gdyż decydujące znaczenie ma nie dzień (kalendarzowy liczony od
godziny 0:00 do godziny 24:00), w którym dokonano ogłoszenia orzeczenia, ale
bezpośrednio chwila ogłoszenia sentencji orzeczenia, a zatem wniosek złożony
przed ogłoszeniem sentencji orzeczenia - choćby tego samego dnia, w którym
miało nastąpić i nastąpiło ogłoszenie sentencji – jest przedwczesny i nie wywołuje
skutków procesowych.
Odmienne stanowisko w tym przedmiocie zajął Sąd Najwyższy
w postanowieniu z dnia 25 października 2012 r. I CZ 153/12 (niepubl.) stwierdzając,
że wniosek o doręczenie orzeczenia z uzasadnieniem złożony w dniu ogłoszenia
sentencji orzeczenia jest skuteczny także wtedy, gdy chwila jego złożenia
poprzedza chwilę ogłoszenia sentencji wyroku. Sąd Najwyższy stwierdził, że
ponieważ zgodnie z art. 165 § 1 k.p.c. terminy procesowe oblicza się według
przepisów prawa cywilnego, a zgodnie z art. 112 k.c. termin oznaczony
w tygodniach kończy się z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada
początkowemu dniowi terminu, jako początek takiego terminu należy uwzględnić
dzień, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego biegnie termin. A skoro tak, to
należy uwzględniać, jako pierwszy dzień tygodniowego terminu, cały ten dzień, bez
względu na to, w której jego godzinie nastąpiło zdarzenie. Niezależnie zatem od
tego, w którym momencie danego dnia nastąpiło ogłoszenie sentencji wyroku,
przez cały ten dzień można skutecznie złożyć wniosek o doręczenie wyroku
z uzasadnieniem, gdyż cały ten dzień - od godziny 0:00 do godziny 24:00 - jest
pierwszym dniem tygodniowego terminu, o którym mowa w art. 328 § 1 k.p.c.
W konsekwencji skuteczny jest także wniosek o doręczenie wyroku
z uzasadnieniem złożony w dniu ogłoszenia sentencji wyroku, lecz przed
faktycznym jej ogłoszeniem.
Wykładnia taka pomija jednak to, że wniosek, o którym mowa w art. 328 § 1
k.p.c., dotyczy sporządzenia (i doręczenia) uzasadnienia wyroku, a wyrok istnieje
dopiero „od chwili” ogłoszenia jego sentencji. Zgodnie bowiem z art. 332 § 1 k.p.c.,
sąd jest związany wydanym wyrokiem „od chwili” jego ogłoszenia, a nie „od dnia”
5
jego ogłoszenia. Podobnie „od chwili”, a nie „od dnia” ogłoszenia wyroku
obowiązuje rygor natychmiastowej wykonalności (art. 336 § 1 k.p.c.) i „od chwili”
ogłoszenia wyroku uchylającego, natychmiastowa wykonalność wygasa (art. 337
k.p.c.). Także zastrzeżony wyrok zaoczny wiąże sąd „od chwili” podpisania jego
sentencji (art. 341 zd. 2 k.p.c.). Wyrok zatem istnieje od chwili ogłoszenia jego
sentencji a nie od dnia jej ogłoszenia.
Należy więc uznać, że wprawdzie niewątpliwie, zgodnie z art. 165 § 1 k.p.c.
w zw. z art. 112 k.c., wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku,
złożony w dniu ogłoszenia sentencji wyroku, jest złożony w terminie przewidzianym
w art. 328 § 1 k.p.c., ale jest skuteczny tylko wtedy, gdy w chwili jego złożenia
istnieje już wyrok, którego wniosek dotyczy. Jeżeli wyrok ten, jako nie ogłoszony,
jeszcze nie istnieje, wniosek o jego uzasadnienie i doręczenie jest nieskuteczny,
gdyż jest bezprzedmiotowy. W konsekwencji wniosek o sporządzenie uzasadnienia
wyroku i jego doręczenie złożony w dniu ogłoszenia sentencji wyroku jest
skuteczny jeżeli chwila jego złożenia nastąpiła po chwili ogłoszenia sentencji
wyroku. Strona może bowiem żądać - ze skutkiem procesowym - sporządzenia
i doręczenia uzasadnienia wyroku dopiero po ogłoszeniu jego sentencji, gdy wyrok
już istnieje i wówczas tygodniowy termin do złożenia wniosku biegnie od dnia
ogłoszenia sentencji, który to dzień jest pierwszym dniem tygodniowego terminu
przewidzianego w art. 328 § 1 k.p.c.
Za taką wykładnią przemawia nie tylko brzmienie i sens omawianego
przepisu, w związku z art. 332 § 1 k.p.c., lecz także to - co podkreślał Sąd
Najwyższy już w orzecznictwie przedwojennym – że interes procesowy w żądaniu
sporządzenia i doręczenia uzasadnienia orzeczenia ma strona, która przegrała
sprawę, a o tym że ją przegrała może dowiedzieć się dopiero z sentencji
orzeczenia (porównaj między innymi wskazane już orzeczenie z dnia
24 października 1935 r. C II 1244/35).
Ewentualne trudności związane z możliwością udowodnienia chwili złożenia
wniosku w zakresie ustalenia godziny i minuty tej czynności nie sprzeciwiają się
powyższej wykładni. W razie złożenia wniosku bezpośrednio w biurze podawczym
sądu, zaznaczana jest na nim godzina i minuta złożenia, natomiast w sytuacji
6
złożenia wniosku w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, stempel
odciśnięty na przesyłce poleconej zawiera datę i godzinę nadania, bez podania
minuty. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w powołanym postanowieniu z dnia
14 kwietnia 2008 r. II PZ 3/08 - w praktyce ewentualne niedające się usunąć
wątpliwości w tym przedmiocie ze względu na nie odnotowanie minuty złożenia
wniosku w placówce pocztowej, powinny być wyjaśniane na korzyść strony
składającej wniosek, co pozwoli na wyeliminowanie niekorzystnych dla niej skutków
dowodowych wynikających z tego sposobu złożenia wniosku.
W rozpoznawanej sprawie nie ulega wątpliwości, że pełnomocnik powódki
złożył wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku w dniu ogłoszenia
sentencji, ale przed chwilą jej ogłoszenia. Złożył więc wniosek o uzasadnienie
nieistniejącego wyroku, co nie mogło wywołać skutku procesowego przewidzianego
w art. 328 § 1 k.p.c. i w art. 331 k.p.c.. Słusznie zatem Sąd Apelacyjny stwierdził, że
dwutygodniowy termin do wniesienia przez powódkę apelacji rozpoczął bieg od
dnia, w którym upłynął termin do żądania uzasadnienia (art. 369 § 2 k.p.c.), a więc
od dnia 13 lipca 2012 r. i upłynął w dniu 27 lipca 2012 r. Apelacja wniesiona w dniu
11 września 2012 r. była zatem spóźniona i zgodnie z art. 370 k.p.c. powinna
zostać odrzucona przez Sąd pierwszej instancji, a ponieważ to nie nastąpiło,
prawidłowo odrzucił ją Sąd Apelacyjny na podstawie art. 373 k.p.c..
Biorąc wszystko to pod uwagę Sąd Najwyższy oddalił zażalenie jako
nieuzasadnione (art. 39814
w zw. z art. 3941
§ 3 k.p.c.).
db

V CZ 21/13

Powołane przepisy:

Informacje o źródle orzeczenia:

Dodatkowe informacje:

Pełny tekst orzeczenia