Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III CSK 244/12
POSTANOWIENIE
Dnia 27 czerwca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Anna Owczarek (przewodniczący)
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
w sprawie z wniosku Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w O. Z. J.
przy uczestnictwie Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej
im. F. Stefczyka z siedzibą w G. i Z. T.
o wpis ostrzeżenia o przyłączeniu się do egzekucji z nieruchomości, w księdze
wieczystej prowadzonej przez Sąd Rejonowy w O.
nr 45266/9
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 27 czerwca 2013 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej
im. F. Stefczyka z siedzibą w G.
od postanowienia Sądu Okręgowego w K.
z dnia 11 maja 2012 r.,
odrzuca skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy w O. postanowieniem z dnia 17 stycznia 2012 r. utrzymał w
mocy zaskarżony przez Z. T. wpis ostrzeżenia w księdze wieczystej o przyłączeniu
się do toczącego się postępowania egzekucyjnego z nieruchomości w sprawie z
wniosku Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej im. F. Stefczyka z
siedzibą w G., prowadzonej przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w
O. Z. J. W uzasadnieniu wskazał w szczególności, że referendarz sądowy,
uwzględniając wniosek Komornika, w dniu 22 listopada 2011 r., wpisał w dziale III
księgi wieczystej ostrzeżenie o prowadzonym postępowaniu egzekucyjnym. Z. T.
wniosła skargę na tę czynność. Komornik dołączył do wniosku o wpis ostrzeżenia
zawiadomienie o wszczęciu egzekucji i wezwanie do zapłaty długu, które jest
dokumentem urzędowym i może służyć jako podstawa wpisu
wieczystoksięgowego. Dokonany wpis jest zatem prawidłowy i zgodny z art. 924 w
związku z art. 626 § 1 i 2 k.p.c.
Z. T. wniosła apelację od postanowienia Sądu Rejonowego w O. Sąd
Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 11 maja 2012 r. zmienił zaskarżone
postanowienie w ten sposób, że wniosek oddalił, nakazując Sądowi Rejonowemu w
O. wykreślenie wpisu ostrzeżenia w dziale III księgi wieczystej.
Sąd Okręgowy nie podzielił poglądu, że istniały podstawy do wpisu
w księdze wieczystej ostrzeżenia o przyłączeniu się kolejnego wierzyciela do
toczącego się postępowania egzekucyjnego. Powołał się na uchwałę Sądu
Najwyższego z dnia 17 czerwca 2003 r., III CZP 31/03, według której przepisy
o postępowaniu egzekucyjnym nie dają komornikowi ani wierzycielowi uprawnienia
do wniosku o wpis w razie przyłączenia się tegoż wierzyciela do już wszczętej
egzekucji. Jeżeli komornik składa wniosek o wpis, którego przedmiotem jest
ujawnienie ostrzeżenia o wszczęciu postępowania egzekucyjnego (art. 924 k.p.c.),
to nie jest wnioskodawcą w rozumieniu art. 626 § 5 k.p.c. ani nie staje się
uczestnikiem postępowania, bo działa jedynie w imieniu i na rzecz wierzyciela.
Natomiast żaden przepis nie uprawnia wierzyciela do złożenia wniosku o wpis
ostrzeżenia o przyłączeniu się do już wszczętego postępowania egzekucyjnego
(w rozumieniu art. 925 § 1 k.p.c.), a tym samym również komornik nie może tego
uczynić w jego imieniu. Tej treści wniosku nie można utożsamiać z wnioskiem
o wpis ostrzeżenia o wszczęciu postępowania egzekucyjnego. Wpis ostrzeżenia
3
o przyłączeniu się kolejnego wierzyciela jest także zbędny z punktu widzenia
zasadniczych reguł postępowania egzekucyjnego. Z art. 927 k.p.c. wynikają dla
wierzyciela kierującego egzekucję do tej samej nieruchomości dokładnie te same
uprawnienia, które służą wierzycielowi, na wniosek którego wszczęto egzekucję
z nieruchomości. Skutki wpisu ostrzeżenia o wszczęciu egzekucji działają na rzecz
pierwszego wierzyciela i każdego z wierzycieli przyłączających się do egzekucji.
Zbędne byłoby zatem powielanie wpisów.
Wnioskodawczyni wniosła skargę kasacyjną, w której zaskarżyła
postanowienie Sądu Okręgowego w całości, zarzucając naruszenie przepisów
postępowania, mianowicie art. 927 w związku z art. 924 k.p.c. przez błędną ich
wykładnię i nieprawidłowe przyjęcie, że wierzyciel przyłączający się do egzekucji
nie może żądać wpisu ostrzeżenia o przyłączeniu się do egzekucji z nieruchomości
w księdze wieczystej, bowiem do takiego wierzyciela odnoszą się skutki
poprzedniego wpisu o wszczęciu postępowania egzekucyjnego ujawnionego
z wniosku innego wierzyciela.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W skardze kasacyjnej trafnie podkreślono, że zaskarżone postanowienie
Sądu Okręgowego pozostaje w sprzeczności z uchwałą składu siedmiu sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 6 listopada 2007 r., III CZP 93/07 (OSNC 2008, nr 7-8,
poz. 68). Rzecz jednak w tym, że skarga kasacyjna od wpisu ostrzeżenia
o wszczęciu egzekucji z nieruchomości jest niedopuszczalna zgodnie z ustalonym
orzecznictwem Sądu Najwyższego. W szczególności w postanowieniu z dnia
18 kwietnia 2007 r., V CZ 27/07 (niepubl.) Sąd Najwyższy podkreślił, że kwestia,
czy przysługuje skarga kasacyjna od postanowienia sądu drugiej instancji
w przedmiocie wpisu ostrzeżenia w księdze wieczystej, nie jest nowym
zagadnieniem w orzecznictwie. Sąd Najwyższy wielokrotnie wypowiadał się już
w tej kwestii po przywróceniu kasacji. W postanowieniu z dnia 7 stycznia 1997 r.,
I CKN 31/96 (OSNC 1997, nr 5, poz. 55) i postanowieniu z dnia 15 stycznia
III CZ 1/97 (OSNC, nr 4, poz. 37) Sąd Najwyższy uznał, że nie jest dopuszczalna
kasacja w sprawie o wpis ostrzeżenia z art. 10 ust. 2 ustawy o księgach
wieczystych i hipotece. Oddalenie apelacji nie kończy bowiem postępowania
4
w sprawie jako całości, czego wymagał art. 392 § 1 k.p.c., lecz prowadzi do
rozstrzygnięcia określonej kwestii wpadkowej wiążącej się z postępowaniem
wieczystoksięgowym, bez zmiany ujawnionych w księdze wieczystej praw
podmiotowych. To stanowisko znalazło wyraz także w późniejszym
niepublikowanym postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1997 r.,
I CZ 147/97. W niepublikowanym postanowieniu z dnia 17 czerwca 1997 r., III CKN
7/97 Sąd Najwyższy uznał, że nie jest dopuszczalna kasacja od wpisu w księdze
wieczystej wzmianki, że w stosunku do nieruchomości dłużnika została wszczęta
przez komornika - na wniosek wierzyciela - egzekucja (art. 924 k.p.c.).
Potwierdzeniem tego stanowiska jest teza postanowienia z dnia 18 listopada
1997 r., I CKN 155/97 (OSNC 1998, nr 5, poz. 80), w której Sąd Najwyższy
stwierdził, że kasacja nie przysługuje od postanowienia sądu drugiej instancji
w przedmiocie wpisu (lub wykreślenia wpisu) w księdze wieczystej wszczęcia
egzekucji z nieruchomości, przewidzianego w art. 924 k.p.c. W postanowieniu
z dnia 29 czerwca 2004 r. (OSNC 2005, nr 6, poz. 112) Sąd Najwyższy –
podkreślając, że „istotę sprawy” w postępowaniu wieczystoksięgowym określają
przesłanki materialnoprawne wniosku, taka bowiem postać orzeczeń jest właściwa
rozstrzygnięciu o zasadności żądania wnioskodawcy domagającego się udzielenia
ochrony prawnej przez potwierdzenie jego praw rzeczowych (wpisy w dziale II),
ukonstytuowania ich, jeżeli przepis takiego wpisu wymaga (wpisy w dziale II albo
IV) lub wzmocnienia skuteczności praw osobistych i roszczeń (wpisy w dziale III,
wymienione w art. 16 u.k.w.h. i innych ustawach) - uznał, że rozstrzygnięciem co do
istoty sprawy nie są wpisy ostrzeżeń i wzmianek o charakterze wpadkowym,
zabezpieczające prawidłowy tok postępowania wieczystoksięgowego lub innego
albo zabezpieczające skuteczność ewentualnego orzeczenia (np. ostrzeżenie
przewidziane w art. 9 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 1996 r. o zastawie rejestrowym
i rejestrze zastawów, Dz. U. Nr 149, poz. 703, ze zm., i w art. 10 ust. 2 u.k.w.h. albo
przewidziane w art. 924 k.p.c. lub dokonane na podstawie art. 755 k.p.c.).
W świetle przytoczonych orzeczeń należy przyjąć, że w judykaturze Sądu
Najwyższego ugruntował się pogląd, że nie przysługuje skarga kasacyjna od
postanowienia sądu drugiej instancji w przedmiocie wpisu (lub wykreślenia)
w księdze wieczystej wszczęcia egzekucji z nieruchomości, przewidzianego w art.
5
924 k.p.c. Wymienione postanowienie nie należy bowiem - w rozumieniu art. 5191
§ 1 k.p.c. - do kategorii postanowień co do istoty sprawy kończących postępowanie
w sprawie. To stanowisko spotkało się także, choć niepowszechnie, z aprobatą
w piśmiennictwie. Sąd Najwyższy w składzie rozpoznającym niniejsze zażalenie
podziela przedstawione stanowisko judykatury.
Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy na podstawie art. 3986
§ 3
k.p.c. orzekł, jak w sentencji.