Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 191/13
POSTANOWIENIE
Dnia 22 sierpnia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Andrzej Stępka
na posiedzeniu w trybie art. 535 § 3 k.p.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 22 sierpnia 2013 r.,
sprawy J. Ś.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. i innych
z powodu kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego
od wyroku Sądu Okręgowego w W.
z dnia 15 stycznia 2013 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego z dnia
5 czerwca 2012 r.,
postanowił
I. oddalić kasację obrońcy skazanego jako oczywiście
bezzasadną;
II. obciążyć skazanego kosztami sądowymi postępowania
kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Sąd Rejonowy wyrokiem z dnia 5 czerwca 2012 r., uznał oskarżonego J. Ś.:
- w ust. IV wyroku za winnego czynu kwalifikowanego jako występek z art. 286 § 1
k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z
art. 12 k.k., przy zastosowaniu art. 4 § 1 k.k., przy czym w opisie tego czynu po
słowach „rozporządzenia mieniem” dodano określenie „znacznej wartości”, i za to
na podstawie art. 286 § 1 k.k. w związku z art. 11 § 3 k.k. wymierzono mu karę 3 lat
pozbawienia wolności;
2
- w ust. V wyroku za winnego czynu z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw.
z art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i w zw. z art. 12 k.k., przy zastosowaniu
art. 4 § 1 k.k. - i za to na podstawie art. 14 § 1 k.k. w zw. z art. 286 § 1 k.k. w zw. z
art.11 § 3 k.k. wymierzono mu karę 1 roku pozbawienia wolności ;
- na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wymierzył Sąd oskarżonemu karę łączną
3 lat pozbawienia wolności, na poczet której na mocy art. 63 § 1 k.k. zaliczył okres
rzeczywistego pozbawienia wolności od dnia 8 stycznia 2003 roku do dnia 15 lipca
2004 roku;
- na podstawie art. 33 § 2 k.k. wymierzył oskarżonemu karę grzywny w wysokości
400 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 50 złotych.
Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, który na podstawie
art. 438 pkt 2 k.p.k. zarzucił obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść
orzeczenia, a mianowicie:
a/ art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę
zgromadzonego materiału dowodowego i tym samym naruszenie zasady
obiektywizmu, co objawiło się uwzględnieniem jedynie okoliczności
przemawiających na niekorzyść oskarżonego, a więc relacji G. D. i A. D., pomimo
ujawnienia szeregu wątpliwości i okoliczności je podważających.
Nadto w ocenie skarżącego Sąd bezpodstawnie pominął wyjaśnienia i zeznania L.
C. oraz J. B., wykluczających możliwość popełniania zarzucanych czynów przez
oskarżonego;
b/ art. 92 k.p.k., art. 2 § 2 k.p.k. oraz art. 410 k.p.k. wobec tego, iż Sąd nie wziął
pod uwagę całości zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie, mającego
znaczenie dla rozstrzygnięcia, w szczególności opinii z kryminalistycznych badań
identyfikacyjnych podpisów z dnia 21 stycznia 2012 roku - wykazującej bezsporne
przypadki składania sfałszowanych podpisów pod dokumentacją kredytową przez A.
D., a także pominięcie wyjaśnień współoskarżonych i świadków, z których wynika,
iż to G. D. i A. D. doprowadzili do wyłudzenia kredytów;
c/ art. 5 § 2 k.p.k. poprzez wytłumaczenie nie dających się usunąć wątpliwości na
niekorzyść oskarżonego, a to wobec zaaprobowania przez Sąd uchybień
postępowania przygotowawczego, którego ustalenia dokonano na podstawie
3
jednego przesłuchania G. D., a pominięto przeprowadzenie dowodu z
przesłuchania A. D. ;
d/ w konkluzji obrońca wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie
oskarżonego J. Ś. od popełnienia zarzucanych mu czynów, ewentualnie uchylenie
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego jej rozpoznania Sądowi I instancji.
Po rozpoznaniu tej skargi, Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 15 stycznia 2013
r., utrzymał w mocy zaskarżony wyrok uznając apelację za oczywiście bezzasadną.
Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniósł obrońca skazanego,
opierając jej podstawy o przepisy z art. 519 k.p.k., art. 520 § 1 k.p.k. i art. 523 § 1 i
2 k.p.k. Obrońca zarzucił wyrokowi:
1) Naruszenie przez Sąd Okręgowy art. 457 § 3 k.p.k. z zw. z art. 433 § 1 i § 2
k.p.k., poprzez nie dokonanie jakiejkolwiek analizy i oceny zarzutów podniesionych
w apelacji obrońcy od wyroku Sądu I instancji, a tym samym usankcjonowanie
oczywistych naruszeń przepisów postępowania karnego, dokonanych przez Sąd
Rejonowy, a polegających na:
a) rażącym naruszeniu art. 92 k.p.k. oraz 410 k.p.k., które to naruszenie miało
wpływ na treść wyroku, poprzez pominięcie okoliczności ujawnionych w trakcie
postępowania dowodowego, a w szczególności:
- treści opinii z kryminalistycznych badań identyfikacyjnych podpisów z dnia 21
stycznia 2012 roku, podważającej całkowicie wiarygodność osób pomawiających
skazanego;
- treści zeznań L. C. i J. B., z jednoczesnym ograniczeniem oceny materiału
dowodowego do zeznań świadków pomawiających skazanego D., a więc G. D. i A.
D., a w konsekwencji przyjęcie prawdziwości wersji przebiegu zdarzeń
zaprezentowanej przez tych świadków mimo, że pozostawali w konflikcie ze
skazanym, przy czym Sąd nie uzasadnił przyczyny takiego postąpienia;
b) rażącym naruszeniu art. 4 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k., które to naruszenie miało
wpływ na treść wyroku, poprzez dokonanie dowolnej, wybiórczej i jednostronnej
oceny zebranego materiału dowodowego, dokonanej z przekroczeniem przez Sąd
Rejonowy granic swobodnej oceny dowodów, przeprowadzonej tylko i wyłącznie na
niekorzyść oskarżonego, bez uwzględnienia okoliczności przemawiających na jego
korzyść oraz dokonaniu oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny ze
4
wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, co zostało następnie
usankcjonowane wyrokiem Sądu Okręgowego. W tym kontekście podniósł obrońca,
iż Sąd zaniechał dokonania właściwej oceny wyjaśnień skazanego, wyjaśnień
współskazanej G. S., zeznań J. B. oraz zeznań L. C., mimo, że z dowodów tych
wynikał fakt, iż J. Ś. nie dopuścił się zarzucanych mu przestępstw, co w
konsekwencji mogło doprowadzić do naruszenia art. 5 § 2 k.p.k. poprzez
zinterpretowanie nie dających się wyjaśnić okoliczności na niekorzyść skazanego.
2) Naruszenie prawa materialnego przez Sąd Okręgowy, a mianowicie art. 12 k.k.,
które to naruszenie mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia, poprzez jego
niewłaściwe zastosowanie polegające na uznaniu, iż czyny o charakterze ciągłym,
zarzucane skazanemu w pkt I i II, nie zostały popełnione w warunkach jednego
czynu ciągłego, przy zaistnieniu przesłanek do takiego twierdzenia, co w
konsekwencji, na skutek tożsamości czasowej i jednorodności obydwu czynów
ciągłych prowadzi do naruszenia zasady ne bis in idem oraz naruszenia art. 17 § 1
pkt 7 k.p.k. w zw. z art. 414 § 1 k.p.k. w zw. z art. 437 § 1 i 2 k.p.k., na skutek nie
umorzenia postępowania w stosunku do jednego z czynów osądzonych w ramach
tego samego wyroku za okres, w którym czyny te pokrywają się.
3/ W konkluzji obrońca wniósł o uchylenie wyroków sądów obydwu instancji i
przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
W odpowiedzi na kasację Prokurator Prokuratury Okręgowej wniósł o jej
oddalenie jako oczywiście bezzasadnej.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja okazała się oczywiście bezzasadna, co skutkowało jej oddaleniem w
trybie określonym w art. 535 § 3 k.p.k.
W przedmiotowej sprawie skarga kasacyjna zmierzała wprost do kolejnego
zakwestionowania prawidłowości dokonanej przez Sąd pierwszej instancji – i w
całości zaakceptowanej w wyniku kontroli apelacyjnej przez Sąd odwoławczy –
oceny materiału dowodowego oraz ustaleń faktycznych. Nie zawiera ona żadnych
tego rodzaju zarzutów procesowych, które mogłyby wskazywać, iż Sąd odwoławczy
przy rozpoznaniu poszczególnych zarzutów apelacji naruszył treść art. 433 § 2
k.p.k., bądź art. 457 § 3 k.p.k., a zarzuty kasacyjne stanowią powielenie zarzutów
apelacyjnych.
5
Wbrew twierdzeniom obrońcy, Sąd odwoławczy odniósł się dokładnie i
przekonująco do stawianych zarzutów. Autor kasacji zmierza do podważenia
poczynionych ustaleń, przez oparcie się na dowodach, które w jego ocenie były dla
skazanego korzystne, jednocześnie przenosząc ciężar odpowiedzialności na
świadków G. i A. D., których zeznania były obciążające.
Z zaprezentowaną w uzasadnieniu kasacji argumentacją nie można się
zgodzić. Sąd odwoławczy, w ślad za Sądem I instancji, w sposób nie budzący
wątpliwości wykazał bowiem, że twierdzenia obrony całkowicie wymykają się spod
reguł ogólnych oceny dowodów, wyznaczonych przez art. 7 k.p.k. W szczególności
przekonują rozważania Sądu, w których wskazuje on, że fakt, iż pod fałszywymi
dokumentami kredytowymi podpisywała się A. D. - co wynika z przeprowadzonej
opinii kryminalistycznej - w żadnym razie nie wyłącza odpowiedzialności
oskarżonego J. Ś.
Na taką odpowiedzialność wskazują bowiem pozostałe dowody
przeprowadzone w sprawie, jak również zazębiający się łańcuch poszlak.
W pierwszej kolejności należy stwierdzić, iż Sąd I instancji przeprowadził
wnikliwą i rzeczową analizę wyjaśnień J. Ś. oraz G. S., a nadto zeznań świadków –
[…]. Sąd odwoławczy podkreślił, iż zeznania G. D. tłumaczyły relacje łączące G. S.
z J. Ś. będącym „jednym z głównych mózgów całego przedsięwzięcia” (str. 6
uzasadnienia). Co do J. B. i L. C. podkreślił Sąd, że jakkolwiek nie dostarczyli oni
dowodów na niekorzyść skazanego, to „ich milczenie w tej mierze w żaden sposób
nie kreuje wątpliwości co do tego, czy G. D. mówił prawdę w postępowaniu
wskazując na wiodący udział J. Ś. i jego współpracę z G. S., która była logiczna, bo
jakże potrzebna do osiągnięcia efektu oczekiwanego przez sprawców” (str. 7
uzasadnienia). Dodatkowo też za prawdomównością świadka G. D. przemawiają
potwierdzające je relacje żony – A. D.
Wbrew stanowisku wyrażonemu w kasacji, Sądy obydwu instancji nie
pominęły w swych rozważaniach dowodu w postaci opinii z kryminalistycznych
badań identyfikacyjnych podpisów. Tyle tylko, iż Sądy te przyjęły, że opinia była bez
większego znaczenia dla ustaleń w zakresie sprawstwa i winy skazanego (np. str.
18, 23 i 25 uzasadnienia wyroku Sądu I instancji, str. 8 uzasadnienia wyroku Sądu
odwoławczego).
6
A zatem nie może ulegać wątpliwości, że zgodnie z art. 410 k.p.k., podstawę
ustaleń faktycznych w przedmiotowej sprawie stanowiły wszystkie okoliczności
ujawnione w toku rozprawy głównej.
Jako oczywiście bezzasadny jawi się kolejny zarzut kasacji, a mianowicie
dotyczący naruszenia prawa materialnego. Dla porządku należy wskazać, że
uchybienie to nie było podnoszone w postępowaniu odwoławczym zainicjowanym
apelacją obrońcy oskarżonego. Należy stwierdzić, że od strony formalnej ustalenie,
iż w sprawie wystąpiłby jeden czyn ciągły, wymaga stwierdzenia jedności zamiaru
odnośnie do wszystkich rozważanych zachowań. Takie ustalenia faktyczne nie
zostały jednak w sprawie dokonane, co wyklucza skuteczność powyższego zarzutu
na etapie kontroli kasacyjnej.
Dodatkowo trzeba zauważyć, że analiza przyjętej przez Sąd Rejonowy
kwalifikacji prawnej przestępstw przypisanych skazanemu prowadzi do wniosku, iż
o przyjęciu dwóch czynów ciągłych zdecydował ten fakt, że część zachowań była
popełniona w formie usiłowania, pozostała część w formie dokonania. Należy
zatem odpowiedzieć na pytanie, czy możliwe jest, aby w ramy jednego czynu
ciągłego mogły wchodzić zachowania popełnione w różnych formach stadialnych.
W doktrynie nie ma w tym zakresie jednolitości poglądów, a zatem Sąd I instancji
miał pełne prawo opowiedzieć się za jednym z nich, a mianowicie, według którego
realizacją odmiennych czynów zabronionych jest dokonanie przestępstwa i
usiłowanie przestępstwa. W takim układzie nie ma możliwości, aby zachowania
popełnione przez tego samego sprawcę, chociaż w różnych formach stadialnych,
mogły zostać zaliczone w ramy tego samego czynu ciągłego (por. Kodeks karny.
Część Ogólna, Tom I, Warszawa 2010, pod red. M. Królikowskiego i R.
Zawłockiego, teza 6, s. 499, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 października
2003 r., I KZP 11/03, OSNKW 2003, z. 11-12, poz. 89, przeciwne stanowisko -
Kodeks karny. Część ogólna. Pod red. A. Zolla. Zakamycze 2004, teza 28, str.
207). A zatem nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia przez Sąd I
instancji art. 12 k.k.
Mając na uwadze wszystkie podniesione powyżej okoliczności, Sąd
Najwyższy oddalił kasację obrońcy skazanego w trybie art. 535 § 3 k.p.k. jako
oczywiście bezzasadną. O kosztach sądowych postępowania kasacyjnego
7
orzeczono na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 518 k.p.k., obciążając nimi
skazanego.