Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 47/13
POSTANOWIENIE
Dnia 11 września 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Małgorzata Wrębiakowska-Marzec (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski
SSN Romualda Spyt (sprawozdawca)
w sprawie z odwołania M.R.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych
o emeryturę, wysokość emerytury i zwrot nienależnego świadczenia,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 11 września 2013 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego w […]
z dnia 29 kwietnia 2013 r., w przedmiocie wznowienia postępowania
oddala zażalenie.
UZASADNIENIE
Sąd Apelacyjny - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych postanowieniem z
dnia 29 kwietnia 2013 r., w sprawie M. R. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń
Społecznych, o emeryturę, wysokość emerytury i zwrot nienależnego świadczenia,
na skutek skargi M. R. o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 21 września 2011 r., postanowił odrzucić
skargę.
M. R. w dniu 21 lutego 2013 r. (data nadania w Urzędzie Pocztowym w T.)
wniosła skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 21 września 2011 r.
Skarga została wywiedziona na tle następującego stanu faktycznego: Decyzją z 22
stycznia 2010 r. organ rentowy przyznał ubezpieczonej prawo do wcześniejszej
2
emerytury od 8 grudnia 2009 r. Decyzją z 20 września 2010 r. Zakład Ubezpieczeń
Społecznych odmówił M. R. prawa do emerytury, albowiem ubezpieczona
pozostawała w zatrudnieniu, a zatem nie spełniała wszystkich przesłanek do
przyznania prawa do emerytury. Decyzją z 21 września 2010 r. organ rentowy
przyznał wnioskodawczyni prawo do nowej emerytury z urzędu od 14 marca 2010 r.,
tj. daty ustania zatrudnienia. Decyzją z 22 września 2010 r. pozwany zobowiązał
ubezpieczoną do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 8 grudnia
2009 r. do 30 września 2010 r. w łącznej kwocie 3.170,21 zł. Decyzje z września
2010 r.- na skutek odwołania wnioskodawczyni - stanowiły przedmiot kontroli Sądu
Okręgowego w T., który wyrokiem z dnia 16 grudnia 2010 r. oddalił odwołania.
Apelacja wnioskodawczyni została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia
21 września 2011 r.
Sąd Apelacyjny wskazał, że wnioskodawczyni powołuje się na podstawę
określoną w art. 4011
k.p.c., stosownie do którego można żądać wznowienia
postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o
niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.
Przywołanym przez wnioskodawczynię wyrokiem z dnia 13 listopada 2012 r. w
sprawie K 2/12 (OTK-A 2012, nr 11, poz. 140), Trybunał Konstytucyjny orzekł, że
„art. 28 ustawy nowelizującej w związku z art. 103 lit. a ustawy emerytalnej
dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy nowelizującej, w zakresie, w jakim znajduje
zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia
2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą
ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa
wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W konsekwencji tego
wyroku - z dniem 22 listopada 2012 r. - przepis art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity
tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm. – dalej także jako ustawa
emerytalna) w zakresie, w jakim przewiduje jego stosowanie w stosunku do osób,
które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011 r., bez konieczności
rozwiązania stosunku pracy, utracił moc obowiązującą (art. 190 ust. 3 Konstytucji
RP.).
3
W tym kontekście Sąd podniósł, że, jak wynika ze sporządzonych
uzasadnień Sądu pierwszej i drugiej instancji, w postępowaniu zakończonym
wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 21 września 2011 r., badaniu podlegało prawo
ubezpieczonej do wcześniejszej emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej i
obowiązek zwrotu nienależnie pobranego z tego tytułu świadczenia. Natomiast art.
103a ustawy emerytalnej nie znajdował zastosowania. Z powyższego wynika, że
przywołana przez wnioskodawczynię podstawa wznowienia postępowania
określona w art. 4011
k.p.c. nie występuje, albowiem uchylony w wyniku orzeczenia
Trybunału Konstytucyjnego przepis nie miał zastosowania do rozstrzygnięcia
sprawy objętej skargą.
Wnioskodawczyni zaskarżyła to postanowienie zażaleniem „jako błędne,
niezgodne ani z treścią ani z duchem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
13.11.2012r., sygn. akt K 2/12, opublikowanego w Dz. U. z dnia 22 listopada 2012r.
oraz naruszające art. 410 k.p.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie”.
W uzasadnieniu podniosła, że przyznano jej emeryturę na mocy decyzji z
dnia 22 stycznia 2010 r. z powodu osiągnięcia wieku, czyli spełnienia ostatniego
warunku, w dniu 8 grudnia 2009 r., a więc mieści się ona w gronie osób objętych
ochroną wyroku Trybunału Konstytucyjnego, spełniła także wszelkie inne warunki,
nadto złożyła skargę w ustawowym terminie. Kierując zaś do Sądu skargę o
wznowienie postępowania, wnosi o przywrócenie jej prawa nabytego.
Skarżąca stwierdziła, że powoływanie się w uzasadnieniu postanowienia
przez Sąd Apelacyjny na ograniczony zakres niekonstytucyjności wskazanej w
wyroku rzekomo do ubezpieczonej „niestosującym się”, jest obarczone poważnym
błędem, a odrzucenie skargi o wznowienie postępowania uniemożliwia jej dostęp
do wymiaru sprawiedliwości i do domagania się poszanowania dla jej praw
nabytych.
Podniosła także, że nawet gdyby oprzeć się na art. 184 ustawy emerytalnej
jako podstawie przyznania świadczenia w postaci emerytury, wówczas także
należałoby uznać, że powódka nabyła prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r.,
a konkretnie w dniu 31 sierpnia 1999 r., z odroczeniem do chwili osiągnięcia wieku
55 lat, tzn. 8 grudnia 2009 r. W tym wcześniejszym momencie została rozwiązana z
ubezpieczoną umowa o pracę i spełnione zostały wszelkie warunki dla uzyskania
4
wcześniejszej emerytury, poza wiekiem, który musiała osiągnąć między 2009 r. a
2013 r., co też nastąpiło. Wnioskodawczyni nie musiała dodatkowo spełniać
żadnych warunków ani tym bardziej rozwiązywać później nawiązanego stosunku
pracy, aby nabyć prawo do emerytury, skoro dniem nabycia uprawnień był 31
sierpnia 1999 r. - czyli dzień rozwiązania umowy o pracę z PKP (z przyczyn
leżących po stronie pracodawcy).
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszej kolejności podkreślić należy, że kontrola Sądu Najwyższego
obejmuje wyłącznie kwestię zasadności odrzucenia skargi o wznowienie
postępowania. Zatem badaniu podlega jedynie to, czy zaskarżony skargą wyrok
Sądu drugiej instancji został wydany na podstawie aktu normatywnego uznanego
przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową
międzynarodową lub z ustawą (art. 4011
k.p.c.), co stanowi jedną z przesłanek
wznowienia postępowania. Nie ma natomiast podstaw do ponownego badania
przez Sąd Najwyższy przesłanek prawa do emerytury, bowiem kwestia ta została
już prawomocnie osądzona. Wzruszenie zaś prawomocnego wyroku jest możliwe
tylko na podstawie skargi o wznowienie postępowania, a więc wyłącznie w
przypadku zaistnienia ustawowych przyczyn wznowienia postępowania, do których
nie należy naruszenie prawa materialnego (na co powołuje się skarżąca,
wywodząc, że spełniła wszystkie ustawowe warunki prawa do emerytury na
podstawie art. 184 ustawy emerytalnej w dniu 31 sierpnia 1999 r., „z odroczeniem
do chwili osiągnięcia wieku 55 lat, tzn. 8 grudnia 2009 r.”).
Skoro podstawę rozstrzygnięcia Sądu Apelacyjnego w wyroku z dnia z dnia
21 września 2011 r. nie stanowił art. 103a ustawy emerytalnej, uznany przez
Trybunał Konstytucyjny wyrokiem z 13 listopada 2012 r., SK 2/11, za
niekonstytucyjny w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły
prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania
stosunku pracy, to brak jest podstawy do wznowienia postępowania na podstawie
5
art. 4011
k.p.c. (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 maja 2010 r., I PK
12/10, LEX nr 602200).
Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814
w związku z
art. 3941
§ 3 k.p.c. oddalił zażalenie jako pozbawione uzasadnionych podstaw.